Kant i Rousseau. Logika prawa a logika uczestnictwa, czyli dwie konieczności
Abstrakt
The aim of the article is to compare two concepts of the social contract – formulated by Immanuel Kant and Jean Jacques Rousseau respectively – in the context of their philosophical diagnoses regarding human nature, culture, politics and the historical dynamics of civilization. The author focusses on the essence of the impact Du contrat social has on Kant and the extent to which he manages to overcome the tension between the modern Republican idea – which he develops on this basis – and the tradition of classical liberalism, which he continues to follow. He considers Rousseau’s model with regard to the conflict between the democratic principle of people’s sovereignty and the Republican rule of law in discussions with Hegel, Arendt, Habermas and in reference to the French Revolution. Next, he conducts a critical analysis of the Kantian project of Rechtsstaat in light of its conceptual dependence on Rousseau – the founding of this project on the liberal tradition turns out to be problematic and burdened with ideological symptoms. Since Kant’s thought lies at the root of the modern concept of liberal rule of law, these symptoms show the limitations of Rechtsstaat resulting from its own normative assumptions.
Bibliografia
Arendt H., O rewolucji, przeł. M. Godyń, Wydawnictwo X, Kraków 1991.
Foucault M., Narodziny biopolityki, przeł. M. Herer, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.
Freud S., Objaśnianie marzeń sennych, przeł. R. Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 2007.
Habermas J., Prawo naturalne a rewolucja, przeł. M. Łukasiewicz, w: idem, Teoria i praktyka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1983.
Habermas J., Przedpolityczne podstawy demokratycznego państwa praworządnego?, w: idem, Między naturalizmem a religią, przeł. M. Pańków, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Hegel G.W.F., Fenomenologia ducha, t. 2, przeł. A. Landman, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1965.
Kant I., Do wiecznego pokoju. Projekt filozoficzny, przeł. M. Żelazny, Comer, Toruń 1995.
Kant I., Przypuszczalny początek ludzkiej historii, przeł. M. Żelazny, Comer, Toruń 1995
Kant I., Metafizyka moralności, przeł. E. Nowak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Kloc-Konkołowicz J., Portret Rousseau, „Przegląd Filozoficzny” 2000, nr 1 (33).
Radbruch G., Filozofia prawa, przeł. E. Nowak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Rousseau J.J., Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi, w: idem, Trzy rozprawy z filozofii społecznej, przeł. H. Elzenberg, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1956.
Rousseau J.J., Umowa społeczna, przeł. A. Peretiakowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
Schmitt C., Teologia polityczna i inne pisma, przeł. M. Cichocki, Wydawnictwo Znak, Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków – Warszawa 2000.
Siemek M.J., Filozofia wobec wyzwań społecznej modernizacji, w: idem, Hegel i filozofia, Oficyna Naukowa, Warszawa 1998.
Wonicki R., Spór o demokratyczne państwo prawa, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2007.
Instytut Filozofii Uniwersytetu w Białymstoku Polska
https://orcid.org/0000-0001-8538-9251
Doktor nauk humanistycznych, filozof i tłumacz. Adiunkt w Instytucie Filozofii Uniwersytetu w Białymstoku Zajmuje się niemieckim idealizmem, marksizmem, klasyczną filozofią społeczną i współczesną myślą krytyczną. Autor monografii Hegel i pozór (2014) oraz przedmowy do drugiego polskiego wydania Nauki logiki Hegla (2011).
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
