Polskie badania pamięcioznawcze: tradycje, koncepcje, (nie)ciągłości


Abstrakt

The article critically examines the history and recent developments of the Polish memory studies. The authors trace the genealogies of this intellectual field, starting with categories formed by Stefan Czarnowski, Marceli Handelsman, Kazimierz Kelles-Krauss, Ludwik Krzywicki, Florian Znaniecki, and Nina Assorodbraj-Kula. Then, they describe reformulations and varied methodological application of memory concepts within Polish historical studies, cultural studies, as well as within qualitative and quantitative sociology. They also summarize main research themes and projects conducted up to date. Finally, they point out to some flaws within the field having to do with its institutional weakness and the selective reception of western intellectual traditions.


Słowa kluczowe

historia polskich nauk społecznych i humanistycznych; studia pamięcioznawcze; metodologia

Abramowski Edward, 1910–1912, Badania doświadczalne nad pamięcią, Kasa im. J. Mianowskiego, Księgarnia E. Wende, Warszawa, 3 t.

Adamczyk Stanisław, Dyksiński Stanisław, Jakubczak Franciszek (oprac.), 1971, Pół wieku pamiętnikarstwa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.

Adamska Jolanta, 1998, Pamięć i miejsca pamięci w Polsce po II wojnie światowej, „Przeszłość i Pamięć”, nr 1.

Althoff Gerd (red.), 1978, Die Klostergemeinschaft von Fulda im früheren Mittelalter, Fink, München.

Anders Paweł (red.), 1993, Miejsca pamięci powstania wielkopolskiego, WBP, Poznań.

Anderson Benedict, 1997, Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, tłum. Stefan Amsterdamski, Znak, Kraków.

Ankersmit Franklin Rudolf, 2004, Narracja, reprezentacja, doświadczenie. Studia z teorii historiografii, Universitas, Kraków.

Anzulewicz Henryk, 2005, Memoria und reminiscentia bei Albertus Magnus, w: Agostino Paravicini Bagliani (red.), La mémoire du temps au moyen âge: Actes d’une rencontre de 3e cycle, dans les universités de Lausanne, de Neuchâtel et de Genève, SISMEL, Edizioni del Galluzzo, Firenze.

Artwińska Anna, 2009, Poeta w służbie polityki. O Mickiewiczu w PRL i Goethem w NRD, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Assmann Aleida, 2004, Zur Mediengeschichte des kulturellen Gedächtnisses, w: Astrid Erll, Ansgar Nünning (red.), Medien des kollektiven Gedächtnisses: Konstruktivität, Historizität, Kulturspezifität, de Gruyter, Berlin.

Assmann Aleida, 2010, Canon and Archive, w: Astrid Erll, Ansgar Nünning (red.), A Companion to Cultural Memory Studies, de Gruyter, Berlin–New York.

Assmann Aleida, Conrad Sebastian (red.), 2010, Memory in a Global Age: Discourses, Practices and Trajectories, Palgrave Macmillan, Basingstoke.

Assmann Jan, 2003, Pamięć zbiorowa i tożsamość kulturowa, tłum. Rafał Żytyniec, Stefan Dyroff, „Borussia”, nr 29.

Assmann Jan, 2008, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, tłum. Anna Kryczyńska-Pham, wstęp i oprac. Robert Traba, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Assorodobraj-Kula Nina, 1963, „Żywa historia”. Świadomość historyczna: symptomy i propozycje badawcze, „Studia Socjologiczne”, nr 2.

Atelier H (red.), 2003, Ego-histoires: Écrire l’histoire en Suisse romande, Préface de Pierre Nora, Editions Alphil, Neuchâtel.

Augé Marc, 2009, Formy zapomnienia, tłum. Anna Turczyn, Universitas, Kraków.

Augustyniak Urszula (red.), 2011, Tradycja — metody przekazywania i formy upamiętnienia w państwie polsko-litewskim, Neriton, Warszawa.

Aust Martin, Ruchniewicz Krzysztof, Troebst Stefan (red.), 2009, Verflochtene Erinnerungen. Polen und seine Nachbarn im 19. und 20. Jahrhundert, Böhlau, Köln (Visuelle Geschichtskultur, t. 3).

Auvert Anne-Julie, 2008, Le sociologue et les archives des enquêtés, „Sociologie et sociétés”, t. 40, nr 2, s. 15–34.

Bachmann Klaus, Kranz Jerzy (red.), 1997, Przeprosić za wypędzenie? Wypowiedzi oficjalne oraz debata prasowa o wysiedleniu Niemców po II wojnie światowej, Znak, Kraków.

Baczko Bronisław, 1994, Wyobrażenia społeczne. Szkice o nadziei i pamięci zbiorowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Banaszkiewicz Jacek, 1997, Kultura i świadomość historyczna, w: Bronisław Geremek (red.), Kultura Polski średniowiecznej, IH PAN, Warszawa.

Barańska Katarzyna, 2009, Gostynin bez Żydów. Historia, etnografia, (nie)pamięć, „Societas / Communitas”, nr 2.

Bardach Juliusz (red.), 1970, Europa — słowiańszczyzna — Polska. Studia ku uczczeniu profesora Kazimierza Tymienieckiego, UAM, Poznań.

Bartoszewski Janusz (red.), 1998, Miejsca pamięci narodowej, pomniki idei niepodległościowych, Wojewódzki Komitet Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa, Koszalin.

Bartoszewski Władysław, 1983, Los Żydów Warszawy 1939–1943. W czterdziestą rocznicę powstania w getcie warszawskim, Puls, Londyn.

Bartoszewski Władysław 1984, Dni walczącej stolicy. Kronika Powstania Warszawskiego, Aneks, Londyn.

Becker Annette, 2003, Maurice Halbwachs. Un intellectuel en guerres mondiales 1914–1945, Agnès Viénot Editions, Paris.

Bédarida François, 2003, Mémoire et conscience historique dans la France contemporaine, w: Gabrielle Muc, Michel Trebitsch (red.), Histoire, critique et responsabilité. Présentation de Henry Rousso, IHTP CNRS, Bruxelles.

Berger Bennett M. (red.), 1990, Authors of Their Own Lives: Intellectual Autobiographies, University of California Press, Berkeley.

Biskup Marian (red.), 1981, Grunwald w świadomości Polaków, PWN, Warszawa.

Bloch Marc, 1981, Społeczeństwo feudalne, tłum. Eligia Bąkowska, PiW, Warszawa.

Bogumił Zuzanna, Wawrzyniak Joanna, 2010, Narracje zniszczenia. Trauma wojenna w muzeach miejskich Warszawy, Drezna i Petersburga, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4.

Bojarska Barbara, 2009, Piaśnica. Miejsce martyrologii i pamięci. Z badań nad zbrodniami hitlerowskimi na Pomorzu, Wydawnictwo Bi, Wejherowo.

Bokszański Zbigniew, 2005, Tożsamości zbiorowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Bömelburg Hans-Jürgen, Traba Robert, Stößinger Beate (red.), 2001, Wypędzeni ze Wschodu. Wspomnienia Polaków i Niemców, Borussia, Olsztyn (Świadectwa, t. 1).

Borgolte Michael (red.), 2005, Memoria: ricordare e dimenticare nella cultura del medioevo: [atti del convegno tenuto a Trento nei giorni 4–6 aprile 2002] = Memoria: Erinnern und Vergessen in der Kultur des Mittelalters, Soc. Ed. Il Mulino; Duncker & Humblot, Berlin.

Born Robert, Labuda Adam S., Störtkuhl Beate (red.), 2006, Visuelle Erinnerungskulturen und Geschichtskonstruktionen in Deutschland und Polen 1800 bis 1939: Beiträge der 11. Tagung des Arbeitskreises deutscher und polnischer Kunsthistoriker und Denkmalpfleger in Berlin, 30. September – 3. Oktober 2004 = Wizualne konstrukcje historii i pamięci historycznej w Niemczech i w Polsce 1800–1939,

Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Waszawa (Das Gemeinsame Kulturerbe – Wspólne Dziedzictwo, t. 3).

Borodziej Włodzimierz, 1997, Wojna i jej skutki w świadomości zbiorowej Polaków i Niemców — pół wieku po wojnie, w: Elżbieta Traba, Robert Traba (red.), Tematy polsko-niemieckie: historia, literatura, edukacja, Borussia, Olsztyn.

Borodziej Włodzimierz, Hajnicz Artur (red.), 1998, Kompleks wypędzenia, Znak, Kraków.

Borodziej Włodzimierz, Lemberg Hans (red.), 2000, Niemcy w Polsce 1945–1950, wybór i oprac. dokumentów Włodzimierz Borodziej i Claudia Kraft, Neriton, Warszawa, 2 t.

Borodziej Włodzimierz, Lemberg Hans (red.), 2000–2004, „Unsere Heimat ist uns ein fremdes Land geworden…” Die Deutschen östlich von Oder und Neiße 1945–1950. Dokumente aus polnischen Archiven, unter Mitarbeit von Claudia Kraft, Herder-Institut Verlag, Marburg, 4 t.

Brand Hanno, Monnet Pierre, Staub Martial (red.), 2003, Memoria, communitas, civitas: Mémoire et conscience urbaines en Occident à la fin du Moyen Âge, Thorbecke, Stuttgart.

Brodzka Alina, Krawczyńska Dorota, Leociak Jacek (red.), 2000, Literatura polska wobec zagłady, Żydowski Instytut Historyczny, Warszawa.

Brubaker Rogers, 1998, Nacjonalizm inaczej struktura narodowa i kwestie narodowe w nowej Europie, tłum. Jan Łuczyński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Kraków.

Buchowski Michał, 2004, Hierarchies of Knowledge in Central-Eastern European Anthropology, „The Anthropology of East Europe Review”, t. 22, s. 5–14.

Bugajewski Maciej, 2002, Historiografia i czas: Paula Ricoeura teoria poznania historycznego, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Bujnicki Tadeusz, Axer Jerzy (red.), 2007, Po co Sienkiewicz? Sienkiewicz a tożsamość narodowa: z kim i przeciw komu? Warszawa, Kiejdany, Łuck, Zbaraż, Beresteczko, Wydawnictwo DiG, Warszawa.

Buras Piotr, Majewski Piotr M. (red.), 2003, Pamięć wypędzonych. Grass, Beneš i środkowoeuropejskie rozrachunki. Antologia tekstów polskich, niemieckich i czeskich, Biblioteka „Więzi”, Warszawa.

Chałasiński Józef, 1938, Młode pokolenie chłopów: Procesy i zagadnienia kształtowania się warstwy chłopskiej w Polsce, Państwowy Instytut Kultury Wsi, Warszawa.

Chałasiński Józef, 1979 [1931], Drogi awansu społecznego robotnika: Studium oparte na autobiografiach robotników, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.

Cherry Robert, Orla-Bukowska Annamaria (red.), 2007, Rethinking Poles and Jews, Rowman & Littlefield Pub., Lanham.

Chłopecki Jerzy, 1986, Czas, świadomość, historia. Uwarunkowania potocznej świadomości czasu, WSP, Rzeszów.

Cichocka Lena, Panecka Agnieszka (red.), 2005, Polityka historyczna. Historycy — politycy — prasa, konferencja pod honorowym patronatem Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Pałac Raczyńskich w Warszawie, 15 grudnia 2004 r., Muzeum Powstania Warszawskiego, Warszawa.

Cichocki Marek, 2005, Władza i pamięć. O politycznej funkcji historii, Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera, Kraków.

Ciechanowski Jan M., 1974, The Warsaw Rising of 1944, Cambridge University Press, London.

Cieszkowska Magda (red.), 2010, Prawda, pamięć, odpowiedzialność. Powstanie Warszawskie w kontekście stosunków polsko-niemieckich, tłum. Magdalena Bochwic-Ivanowska, Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie” – Muzeum Powstania Warszawskiego, Warszawa.

Connerton Paul, 2009, How Modernity Forgets, Cambridge University Press, Cambridge–New York.

Czajkowski Tomasz, 2008, Program „Historia mówiona” realizowany w Ośrodku „Brama Grodzka — Teatr NN” w Lublinie, w: Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Sebastian Wasiuta (red.), Historia mówiona w świetle etnolingwistyki, Polihymnia, Lublin.

Czapliński Przemysław (red.), 2011, Nowoczesność i sarmatyzm, „Poznańskie Studia Polonistyczne”.

Czapliński Przemysław, Domańska Ewa (red.), 2009, Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Czarnowski Stefan, 1956a, Dzieła, w opracowaniu Niny Assorodobraj i Stanisława Ossowskiego, PWN, Warszawa, 5 t.

Czarnowski Stefan, 1956b, Dawność a teraźniejszość w kulturze, w: Stefan Czarnowski, Dzieła, t. 1, PWN, Warszawa.

Czarnowski Stefan, 1956c, Kult bohaterów i jego społeczne podłoże: święty Patryk, bohater narodowy Irlandii. Dzieła, t. 4, PWN, Warszawa (1 wyd. Le culte des héros et ses conditions sociales. Saint Patrick, héros national de l’Irlande, F. Alcan, Paris 1919).

Derczyński Włodzimierz (red.), 2000, Dzieje rodziny w naszej pamięci. Komunikat z badań CBOS BS1/2000, Warszawa.

Diner Dan, 2009, Zrozumieć stulecie, tłum. Xymena Bukowska, Scholar, Warszawa.

Dmitrów Edmund, 2000, Pamięć i zapomnienie w stosunkach polsko-niemieckich, „Przegląd Zachodni”, nr 1.

Dobrowolski Kazimierz, 1923, Dzieje kultu św. Florjana w Polsce do połowy XVI wieku, Wydawnictwo Kasy Pomocy dla osób Pracujących na Polu Naukowem im. Mianowskiego, Warszawa.

Dobrowolski Kazimierz, 1995 [1967], Teoria podłoża historycznego, w: Jerzy Szacki (red.), Sto lat socjologii polskiej. Od Supińskiego do Szczepańskiego. Wybór tekstów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Domańska Ewa (red.), 2002, Pamięć, etyka i historia. Anglo-amerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych. Antologia przekładów, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Domańska Ewa, 2006, Historie niekonwencjonalne. Refleksja o przeszłości w nowej humanistyce, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Dosse François, 1998, Entre histoire et mémoire: Une histoire sociale de la mémoire, „Raison présente”, nr 128, s. 5–24.

Draaisma Douwe, 2006, Dlaczego życie płynie szybciej, gdy się starzejemy. O pamięci autobiograficznej, tłum. Ewa Jusewicz-Kalter, PiW, Warszawa.

Draaisma Douwe, 2009a, Rozstrojone umysły. Historie chorych i dzieje chorób, tłum. Ewa Jusewicz-Kalter, PiW, Warszawa.

Draaisma Douwe, 2009b, Machina metafor. Historia pamięci, tłum. Robert Pucek, Aletheia, Warszawa.

Draaisma Douwe, 2010, Fabryka nostalgii. O fenomenie pamięci wieku dojrzałego, tłum. Ewa Jusewicz-Kalter, Czarne, Wołowiec.

Drozdowski Marian Marek (red.), 1995, Powstanie warszawskie z perspektywy półwiecza, Instytut Historii PAN, Warszawa.

Dziurok Adam (red.), 2002, Obóz pracy w Świętochłowicach w 1945 roku. Dokumenty, zeznania, relacje listy, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa.

Echterhoff Gerald, Saar Martin (red.), 2002, Kontexte und Kulturen des Erinnerns: Maurice Halbwachs und das Paradigma des kollektiven Gedächtnisses, UVK Verlagsgesellschaft, Konstanz.

Engelking Barbara, 1994, Zagłada i pamięć. Doświadczenie Holocaustu i jego konsekwencje opisane na podstawie relacji autobiograficznych, IFiS PAN, Warszawa (wyd. 2 2001; wyd. ang. Holocaust and Memory: The Experience of the Holocaust and Its Consequences. An Investigation Based on Personal Narratives, Leicester University Press, London–New York 2001).

Engelking Barbara (red.), 2006, Zagłada Żydów. Pamięć narodowa a pisanie historii w Polsce i we Francji, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Engelking Barbara, Tych Feliks (red.), 2004, Pamięć. Historia Żydów polskich przed, w czasie i po Zagładzie, Gołda Tencer, Fundacja „Shalom”, Warszawa.

Filipkowski Piotr, 2005, Po co archiwizować dane jakościowe i jak robią to inni?, „Ask. Społeczeństwo. Badania. Metody”, nr 14.

Filipkowski Piotr, 2010, Historia mówiona i wojna. Doświadczenie obozu koncentracyjnego w perspektywie narracji biograficznych, Wydawnictwo UW, Warszawa.

Filipkowski Piotr, Wylegała Anna, 2009, Kreuz Ostbahn. Krzyż Wielkopolski. Kreuzung deutscher und polnischer Erinnerung: Mitarbeit und Übersetzung Roland Borchers, „Bios. Zeitschrift füt Biographieforschung und Oral History”, t. 22, s. 117–142.

Filipowicz Joanna, 2002, Pojęcie pamięci społecznej w nauce polskiej, „Kultura i Historia”, nr 2.

Forecki Piotr, 2010, Od Shoah do Strachu. Spory o polsko-żydowską przeszłość i pamięć w debatach publicznych, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

François Étienne, 2010, Jeszcze raz o historii i pamięci, „Kultura Wpółczesna”, nr 1.

Frei Norbert, 1999, Polityka wobec przeszłości. Początki Republiki Federalnej i przeszłość nazistowska, tłum. Barbara Ostrowska, Trio, Warszawa.

Gabowitsch Misha, 2011, Whither Russian Memory Studies? A Simple Philippic on a Desultory Field, referat wygłoszony na konferencji „Memory and Theory in Eastern Europe”, Cambridge, 4 lipca 2011.

Gabryel Piotr, 1989, Katyń w pół drogi, Dziennikarska Spółka „Omnibus”, Kościan.

Gądek, Mariusz 2008, Wokół „Strachu”. Dyskusja o książce Jana T. Grossa, Znak, Kraków.

Gellner Ernest, 2009, Narody i nacjonalizm, tłum. Teresa Hołówka, Difin, Warszawa.

Geppert Alexander C. T., Passerini Luisa (red.), 2001, European Ego-histoires, Historiography and the Self 1970–2000, Nefeli Publishers, Athen.

Geremek Bronisław (red.), 1997, Kultura Polski średniowiecznej, IH PAN, Warszawa.

Gluza Zbigniew, 2002, Współpraca archiwów społecznych z państwowymi, „Karta”, nr 36.

Golka Marian, 2009, Pamięć społeczna i jej implanty, Scholar, Warszawa.

Gołąb Andrzej, 1999, Selektywne zapamiętywanie informacji jako wskaźnik postaw moralnych, IP PAN, Warszawa.

Gołębiowski Bronisław (red.), 1982–1985, Pamiętniki Polaków. 1918–1978. Antologia pamiętnikarstwa polskiego, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa, 3 t.

Gołębiowski Bronisław, 2009, Warto pisać pamiętniki. Rozmawia Krzysztof Pilawski, „Tygodnik Powszechny”, 3 maja.

Goral Iwona, Gil Andrzej, Kłoczowski Jerzy (red.), 2008, Ta pamięć w nas tkwi… Rody Rzeczypospolitej Wielu Narodów w kręgu tradycji i współczesności, Towarzystwo Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin.

Gosk Hanna, Zieniewicz Andrzej (red.), 2006, Teraźniejszość i pamięć przeszłości. Rozumienie historii w literaturze polskiej XX i XXI wieku, Elipsa, Warszawa.

Gross Jan T., 1979, Okupacja sowiecka i deportacje do Rosji w oczach dzieci, Instytut Literacki, Paryż.

Gross Jan T., 2000, Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka, Fundacja Pogranicze, Sejny.

Gross Jan T., 2003, Wokół „Sąsiadów”. Polemiki i wyjaśnienia, Pogranicze, Sejny.

Gross Jan T., 2008, Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie. Historia moralnej zapaści, Znak, Kraków.

Gross Jan T., Grudzińska-Gross Irena, 2011, Złote żniwa. Rzecz o tym, co się działo na obrzeżach zagłady Żydów, Znak, Kraków.

Grot Elżbieta, 2001, Terezin — Międzynarodowe Miejsce Pamięci w Czechach, „Przeszłość i Pamięć”, nr 3.

Grupińska Anka, 2000, Ciągle po kole. Rozmowy z żołnierzami getta warszawskiego, Twój Styl, Warszawa.

Grupińska Anka, Wawrzyniak Joanna, 2011, Buntownicy. Polskie lata 70. i 80, Świat Książki, Warszawa.

Gudehus Christian, Eichenberg Ariane, Welzer Harald (red.), 2010, Gedächtnis und Erinnerung. Ein interdisziplinäres Handbuch, Metzler, Stuttgart.

Gwóźdź Andrzej, Nieracka-Ćwikiel Agnieszka (red.), 2006, Media, ciało, pamięć. O współczesnych tożsamościach kulturowych, Instytut im. Adama Mickiewicza, Warszawa.

Halbwachs Maurice, 1941, La Topographie légendaire des Évangiles en Terre Sainte. Étude de mémoire collective, Presses universitaires de France, Paris.

Halbwachs Maurice, 1950, La mémoire collective, Presses universitaires de France, Paris.

Halbwachs Maurice, 2008, Społeczne ramy pamięci, tłum. Marcin Król, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Halicka Beata, 2009, Polens „Wilder Westen” — Migration und kulturelle Aneignung des Oderraumes in schriftlichen Erinnerungen nach 1945, „Inter Finitimos. Jahrbuch zur deutsch-polnischen Beziehungsgeschichte”, t. 7, s. 235–241.

Hałas Elżbieta, 2002, Symbols, Power, and Politics, Lang, Frankfurt am Main.

Hałas Elżbieta, 2008, Issues of Social Memory and Their Challenges in the Global Age, „Time and Society”, t. 17, s. 103–118.

Hałas Elżbieta, 2010, Time and Memory: A Cultural Perspective, „Trames. Journal of the Humanities and Social Sciences” t. 14, nr 4, s. 307–322.

Handelsman Marceli, 1928, Historyka: Zasady metodologii i teorii poznania historycznego, wyd. 2, poprawione i uzupełnione, Gebethner i Wolff, Warszawa.

Handelsman Marceli, 1931, O nasz dzisiejszy stosunek do historii porozbiorowej, w: Kazimierz Tyszkowski (red.), Pamiętnik V Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Warszawie, t. 2, Polskie Towarzystwo Historyczne, Lwów.

Hankała Andrzej, 2001, Wybiórczość ludzkiej pamięci, Wydawnictwa UW, Warszawa.

Hartog François, 2006, Reżimy historyczności, w: Maria Kujawska, Bogumił Jewsiewicki (red.), Historia — pamięć — tożsamość. Postaci upamiętniane przez współczesnych mieszkańców różnych części Europy = Histoire — mémoire — identité. Héros commémorés par les habitants des différentes parties de l’Europe, Instytut Historii UAM, Poznań.

Heck Roman (red.), 1975, Piastowie w dziejach Polski. Zbiór artykułów z okazji trzechsetnej rocznicy wygaśnięcia dynastii Piastów, Ossolineum, Wrocław.

Hervieu-Léger Danièle, 2007, Religia jako pamięć, tłum. Magdalena Bielawska, Nomos, Kraków.

Hirsch Marianne, 2011, Pokolenie postpamięci, tłum. Marcin Borowski, Małgorzata Sugiera, „Didaskalia”, nr 106.

Hirszowicz Maria, Neyman Elżbieta, 2001, Społeczne ramy niepamięci, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3–4.

Hobsbawm Eric, 2010, Narody i nacjonalizm po 1780 roku: program, mit, rzeczywistość, tłum. Jakub Maciejczyk, Marcin Starnawski, Difin, Warszawa.

Hobsbawm Eric, Terence Ranger (red.), 2008, Tradycja wynaleziona, tłum. Mieczysław Godyń, Filip Godyń, Wydawnictwo UJ, Kraków.

Holzer Jerzy, 1984, Solidarność 1980–1981. Geneza i historia, Instytut Literacki, Paryż.

Holzer Jerzy, 1990, Oral History in Poland, „Bios. Zeitschrift für Biographieforschung und Oral History”, special issue, s. 41–48.

Horch Caroline, 2001, Der Memorialgedanke und das Spektrum seiner Funktionen in der Bildenden Kunst des Mittelalters, Langewiesche, Königstein im Taunus.

Hubert Henri, 1919, Préface, w: Stefan Czarnowski, Le culte des héros et ses conditions sociales. Saint Patrick, héros national de l’Irlande, Alcan, Paris.

Jaisson Marie, Christian Baudelot (red.), 2007, Maurice Halbwachs: sociologue retrouvé, Éditions ENS Rue d’Ulm, Paris.

Janion Maria, 1990, Życie pośmiertne Konrada Wallenroda, PIW, Warszawa.

Janion Maria, 1998, Płacz generała. Eseje o wojnie, Sic!, Warszawa.

Janion Maria, 2000, Do Europy — tak, ale razem z naszymi umarłymi, Sic!, Warszawa.

Janion Maria, 2006, Niesamowita Słowiańszczyzna: fantazmaty literatury, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Janion Maria, Żmigrodzka Maria, 2001, Romantyzm i historia, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.

Jankowski Robert (red.), 2002, Jedwabne: spór historyków wokół książki Jana T. Grossa „Sąsiedzi”, Fronda, Warszawa.

Jarausch Konrad H., Lindenberger Thomas (red.), 2007, Conflicted Memories: Europeanizing Contemporary Histories, Berghahn Books, New York.

Jasnowski Józef, Szczepanik Edward (red.), 1987, Napaść sowiecka i okupacja polskich ziem wschodnich. Wrzesień 1939, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn.

Jawłowska Aldona (red.), 2001, Wokół problemów tożsamości, ISNS UW, Warszawa.

Jedlicki Jerzy, 1997, O pamięci zbiorowej, „Gazeta Wyborcza”, 26 lipca.

Jedynak Barbara, 2004, Dziedzictwo obyczaju narodowego Polaków. Pamięć i zapomnienie, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Jesteśmy niewolnikami, 2003, Jesteśmy niewolnikami naszej kultury historycznej i polityki. O metodologicznych problemach historii rozmawiają profesorowie Jacek Chrobaczyński, Andrzej Chwalba, Czesław Robotycki i Krzysztof Zamorski, „Konspekt”, nr 14–15.

Joutard Pierre, Lecuir Jean, 2000, Le palmarès de la mémoire nationale, „L’Histoire”, nr 242, s. 32–39.

Kaczanowski Longin, 1989, Miejsca pamięci narodowej w województwie kieleckim: 1939–1945, Biuro Dokumentacji Zabytków, Kielce.

Kaczmarek Michał, 2009, Proza pamięci. Stanisława Vincenza pamięć i narracja, Adam Marszałek, Toruń.

Kaczocha Włodzimierz, 2002, Kultura. Studia z historii myśli: Krzywicki, Abramowski, Czarnowski, Chwistek, Nawroczyński, wyd. 2 popr. i rozsz., Ars Nova, Poznań.

Kaczyński Andrzej, 1999, Wspomnienie: Nina Assorodobraj-Kula, „Rzeczpospolita”, 12 listopada.

Kałążny Jerzy, 2006, Piękne siostry „Pamięć” i „Zapomnienie” we współczesnej refleksji metodologicznej, w: Katarzyna Meller (red.), O historyczności, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Kałążny Jerzy, 2007, Kategoria pamięci zbiorowej w badaniach literaturoznawczych, „Kultura Współczesna”, nr 3.

Kałwa Dobrochna, 2006, Kozetka historyka: oral history w badaniach życia prywatnego, w: Dobrochna Kałwa, Adam Walaszek, Anna Żarnowska (red.), Rodzina — prywatność — intymność. Dzieje rodziny polskiej w kontekście europejskim. Sympozjum na XVII Powszechnym Zjeździe Historyków Polskich (Kraków 15–18 września 2004), DiG, Warszawa.

Kałwa Dobrochna, 2009, Pamięć zbiorowa o PRL. Między polityką historyczną a prywatnym doświadczeniem, w: Krzysztof Mikulski, Zdzisław Noga, Martin Schulze Wessel (red.), Pamięć polska, pamięć niemiecka od XIX do XXI wieku, Adam Marszałek, Toruń.

Kałwa Dobrochna, 2010, Historia mówiona w krajach postkomunistycznych. Rekonesans, „Kultura i Historia”, nr 18.

Kałwa Dobrochna, Klich-Kluczewska Barbara, 2011, Codzienność peryferyjna. Pamięć o PRL mieszkańców Ustronia — studium przypadku, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 1.

Kaniowska Katarzyna, 2003, Antropologia i problem pamięci, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 3–4.

Kaniowska Katarzyna, 2004, „Memoria” i „postpamięć” a antropologiczne badania wspólnoty, w: Grażyna Ewa Karpińska (red.), Codzienne i niecodzienne. O wspólnotowości w realiach dzisiejszej Łodzi, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Łódź.

Kapralski Sławomir, 2000, Oświęcim: konflikt pamięci czy kryzys tożsamości, „Przegląd Socjologiczny”, nr 2.

Kapralski Sławomir (red.), 2010, Pamięć, przestrzeń, tożsamość, Scholar, Warszawa.

Kapralski Sławomir, 2012, Naród z popiołów. Pamięć zagłady a tożsamość Romów, Scholar, Warszawa.

Kardach Magdalena, Traba Elżbieta, Pilecki Janusz (red.), 2008, Purda 1900–2006. Portret wsi: Gross Purden 1900–2006 = Das Portrait eines Dorfes, Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa „Borussia”, Olsztyn (Historia i pamięć polsko-niemieckiego pogranicza. Warmińska Purda, t. 2).

Kaźmierska Kaja, 1997, Wywiad narracyjny — techniki i pojęcia analityczne, w: Marek Czyżewski, Andrzej Piotrowski, Alicja Rokuszewska-Pawełek (red.), Biografia a tożsamość narodowa, Katedra Socjologii Kultury Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Kaźmierska Kaja, 1999, Doświadczenia wojenne Polaków a kształtowanie tożsamości etnicznej. Analiza narracji kresowych, IFiS PAN, Warszawa.

Kaźmierska Kaja, 2008, Biografia i pamięć. Na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z zagłady, Nomos, Kraków.

Kaźmierska Kaja, 2010, Biographieforschung in Polen, „Bios. Zeitschrift für Biographieforschung und Oral History”, t. 23, s. 153–163.

Keen Mike F., Mucha Janusz, 2006, Autobiographies and transformation, w: Mike F. Keen, Janusz Mucha (red.), Autobiographies of transformation: Lives in Central and Eastern Europe, Routledge, London–New York (wersja polska: Autobiografie czasu transformacji. Socjologowie Europy Środkowej i Wschodniej, tłum. Janusz Mucha i in., Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa 2006).

Kelles-Krauz Kazimierz, 1995 [1895], Prawo retrospekcji przewrotowej jako wynik materializmu ekonomicznego, w: Jerzy Szacki (red.), Sto lat socjologii polskiej. Od Supińskiego do Szczepańskiego. Wybór tekstów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Kerski Basil, 2003, Historia i pamięć w aktualnych debatach politycznych między Niemcami a Polakami, tłum. Katarzyna Leszczyńska, „Borussia”, nr 30.

Kerski Basil, Owczarek Zdzisław (red.), 2005, Ist gemeinsame Erinnerung möglich?: Polen und Deutschland 60 Jahre nach der Potsdamer Konferenz = Czy możliwa jest wspólna pamięć? Polska i Niemcy 60 lat po konferencji poczdamskiej, Polnisches Institut, Berlin.

Kersten Krystyna, 1968, Relacje jako typ źródła historycznego, w: Pamiętnik X Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Lublinie 17–21 września 1968 r. Referaty plenarne. Sekcje VII–XI, PTH, Warszawa.

Kersten Krystyna, 1971, Historyk — twórcą źródeł, „Kwartalnik Historyczny”, nr 2.

Kierzkowski Michał, 2008, Oral history — „Historia Badającego i Badanego”. Uwagi o specyfice relacji ustnych w kontekście badań historycznych, w: Barbara Wagner, Tomasz Wiślicz (red.), Obserwacja uczestnicząca w badaniach historycznych. Zbiór studiów, Inforteditions, Zabrze.

Kierzkowski Michał, 2010, „Oral history jako metoda badawcza historii. Studium historyczno-metodologiczne”, UAM, Wydział Historii, niepublikowana praca doktorska.

Kilian Stanisław (red.), 2008, Polityka historyczna — historia instrumentem bieżącej polityki, Wyższa Szkoła im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Kraków.

Kisielewski Tadeusz, 2008, Katyń. Zbrodnia i kłamstwo, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań.

Klein Kervin Lee, 2003, O pojawieniu się pamięci w dyskursie historycznym, tłum. M. Bańkowski, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 3–4.

Klejsa Konrad, Nurczyńska-Fidelska Ewelina (red.), 2008, Kino polskie, reinterpretacje. Historia — ideologia — polityka, Rabid, Kraków.

Kłoskowska Antonina, 1996, Kultury narodowe u korzeni, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa (wyd. ang.: National Cultures at the Grass-root Level, tłum. Chester A. Kisiel, CEU Press, Budapest 2001; wyd. wł.: Alle radici delle culture nazionali, tłum. Margherita Bacigalupo, Diabasis, Reggio Emilia 2007).

Kobylarz Renata, 2009, Walka o pamięć: Polityczne aspekty obchodów rocznicy powstania w getcie warszawskim 1944–1989, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa.

Kochanowski Jerzy, 2004, Paradoksy kresowej pamięci, „Borussia”, nr 35.

Kochanowski Jerzy, Kosmala Beate (red.), 2009, Polska — Niemcy. Wojna i pamięć, współpr. Maciej Górny i Andreas Mix, Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży, Warszawa–Poczdam (tyt. wersji niem. Deutschland, Polen und der Zweite Weltkrieg: Geschichte und Erinnerung).

Kölbl Carlos, Straub Jürgen, 2010, Zur Psychologie des Erinnerns, w: Christian Gudehus, Ariane Eichenberg, Harald Welzer (red.), Gedächtnis und Erinnerung. Ein interdisziplinäres Handbuch, Metzler, Stuttgart.

Konecki Krzysztof, Kasperczyk Anna M., Marciniak Łukasz T., 2005, Polish Qualitative Sociology: The General Features and Development, „Forum: Qualitative Sozialforschung”, t. 6, nr 3.

Konończuk Elżbieta, 2000, Literatura i pamięć na pograniczu kultur: Erwin Kruk, Ernst Wiechert, Johannes Bobrowski, Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza Oddział Białostocki.

Konopásek Zdenˇek (red.), 1999, Otevˇrená minulost. Autobiografická sociologie státního socialismu, Karolinum, Praha.

Kończal Kornelia, 2008, Co dwa stopnie, to nie jeden. Kronika (nie)obecności miejsc pamięci w badaniach historycznych, „Zapiski Historyczne Poświęcone Historii Pomorza i Krajów Bałtyckich”, nr 2–3.

Kończal Kornelia (w druku), Les études sur la mémoire en sociologie et en histoire: traditions, conceptions et (dis)continuités. Le cas de la Pologne, „Transeuropéennes. Revue internationale de pensée critique”.

Kopczewski Jan Stanisław, 1968, Tadeusz Kościuszko w historii i tradycji, PZWS, Warszawa.

Korzeniewski Bartosz (red.), 2007a, Przemiany pamięci społecznej a teoria kultury, Instytut Zachodni, Poznań.

Korzeniewski Bartosz, 2007b, Medializacja i mediatyzacja pamięci. Nośniki pamięci i ich rola w kształtowaniu pamięci przeszłości, „Kultura Współczesna”, nr 3.

Korzeniewski Bartosz, 2007c, Wystawy historyczne jako nośnik pamięci na przykładzie wystawy o zbrodniach Wehrmachtu, „Kultura Współczesna”, nr 3.

Korzeniewski Bartosz, 2010, Transformacja pamięci. Przewartościowania w pamięci przeszłości a wybrane aspekty funkcjonowania dyskursu publicznego o przeszłości w Polsce po 1989 roku, PTPN, Poznań.

Koseła Krzysztof, 2003, Polak i katolik. Splątana tożsamość, IS UW, Warszawa.

Kosiewski Piotr (red.), 2008, Pamięć jako przedmiot władzy, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa.

Kossewska Elżbieta, 2009, Brzemię pamięci. Współczesne stosunki polsko-izraelskie, Neriton, Warszawa.

Kostro Robert, Merta Tomasz, Gawin Dariusz (red.), 2005, Pamięć i odpowiedzialność, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków.

Kościański Artur, 2005, Archiwum społecznych danych jakościowych: potrzeby, kontrowersje, propozycje praktyczne, „Ask. Społeczeństwo. Badania. Metody”, nr 14.

Kowalczyk Izabela, 2010, Podróż do przeszłości. Interpretacja najnowszej historii w polskiej sztuce krytycznej, SWPS Academica, Warszawa.

Krasuski Krzysztof, 1989, Społeczne ramy literatury. Wątki socjologizujące w polskiej krytyce literackiej, 1900–1950, UŚ, Katowice.

Krzemień-Ojak Sław (red.), 2008, Przyszłość tradycji, Libra, Białystok.

Krzemiński Ireneusz, 2010, Solidarność. Doświadczenie i pamięć, ECS, Gdańsk.

Krzywicki Ludwik, 1951, Idea a życie, w: Ludwik Krzywicki, Studia socjologiczne, PIW, Warszawa.

Kubicki Roman, 2001, Ani być, ani mieć? Trzy szkice z filozofii pamięci, IF UAM, Poznań.

Kucia Marek, 2005, Auschwitz jako fakt społeczny. Historia, współczesność i świadomość KL Auschwitz w Polsce, Universitas, Kraków.

Kürbisówna Brygida, 1958, Problemy kultury historycznej w Polsce średniowiecznej, „Pamiętnik VIII Zjazdu Historyków Polskich w Krakowie”, t. 1.

Kujawska Maria, Jewsiewicki Bogumił (red.), 2006, Historia — pamięć — tożsamość. Postaci upamiętniane przez współczesnych mieszkańców różnych części Europy = Histoire — mémoire — identité. Héros commémorés par les habitants des différentes parties de l’Europe, Instytut Historii UAM, Poznań.

Kujawska Maria, Skórzyńska Izabela, Teusz Grażyna (red.), 2009, Rodzina, tożsamość, pamięć = Family, Identity, Memory, Wydawnictwo Naukowe WSNiD, Poznań.

Kula Marcin, 1996, Czarnowski czytany ponownie, „Przegląd Humanistyczny”, nr 3.

Kula Marcin, 2002, Nośniki pamięci historycznej, DiG, Warszawa.

Kula Marcin, 2004a, Krótki raport o użytkowaniu historii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Kula Marcin, 2004b, Między przeszłością a przyszłością. O pamięci, zapominaniu i przewidywaniu, PTPN, Poznań.

Kula Marcin, 2007, Messages of Stones. The Changing Symbolism of the Urban Landscape in Warsaw in the Post-Communist Era, Program on East European Cultures and Societies, Trondheim.

Kula Marcin, 2008, Przeszłość. Spadek nie do Odrzucenia, PTNP, Poznań.

Kula Marcin, 2010, Mimo wszystko bliżej Paryża niż Moskwy. Książka o Francji, PRL i o nas, historykach, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Kunert Andrzej Krzysztof, 2010, Katyń — ocalona pamięć, Świat Książki, Warszawa.

Kurczewska Joanna (red.), 2006a, Oblicza lokalności. Różnorodność miejsc i czasu, IFiS PAN, Warszawa.

Kurczewska Joanna, 2006b, The Role of Family Memory in Times of System Transformation, „International Journal of Sociology”, t. 36, nr 4.

Kurkiewicz Michał, 2011, Projekt IPN „NOTACJE — relacje świadków historii”, w: Piotr Witek, Mariusz Mazur, Ewa Solska (red.), Historia w kulturze współczesnej. Niekonwencjonalne podejścia do przeszłości, edytor, Lublin.

Kurkowska Marta, 1998, Archiwa pamięci — oral history, „Historyka. Studia Metodologiczne”, t. 28, s. 67–76.

Kurkowska-Budzan Marta, 2008, Badacz–tubylec. O emocjach, władzy i tożsamości w badaniach oral history miasteczka Jedwabne, w: Barbara Wagner, Tomasz Wiślicz (red.), Obserwacja uczestnicząca w badaniach historycznych. Zbiór studiów, Inforteditions, Zabrze.

Kurkowska-Budzan Marta, 2009, Antykomunistyczne podziemie zbrojne na Białostocczyźnie. Analiza współczesnej symbolizacji przeszłości, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kraków.

Kurkowska-Budzan Marta, Krzysztof Zamorski (red.), 2009, Oral History. Challenges of Dialogue, John Benjamins, Amsterdam.

Kurz Iwona, 2007, Przepisywanie pamięci: przypadek Muzeum Powstania Warszawskiego, „Kultura Współczesna”, nr 3.

Kwiatkowski Piotr Tadeusz, 1990, Społeczne ramy tradycji. Przemiany obrazu przeszłości Mazowsza Płockiego w publikacjach regionalnych 1918–1988, UW, Warszawa (Studia nad Świadomością Historyczną, t. 2).

Kwiatkowski Piotr Tadeusz, 2008, Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji, Scholar, Warszawa (Współczesne Społeczeństwo Polskie Wobec Przeszłości, t. 2).

Kwiatkowski Piotr Tadeusz, Lech M. Nijakowski, Barbara Szacka, Andrzej Szpociński, 2010, Między codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego, Scholar, Warszawa.

Lavabre Marie-Claire, 2006, Tła pamięci komunistycznej i wspomnień o komunizmie. Autobiografie: teksty przykładowe czy próby autoanalizy?, w: Maria Kujawska, Bogumił Jewsiewicki (red.), Historia — pamięć — tożsamość. Postaci upamiętniane przez współczesnych mieszkańców różnych części Europy = Histoire — mémoire — identité. Héros commémorés par les habitants des différentes parties de l’Europe, Instytut Historii UAM, Poznań.

Lebow Richard Ned, Kansteiner Wulf, Fogu Claudio (red.), 2006, The Politics of Memory in Postwar Europe, Duke University Press, Durham, NC.

Lecuir Jean, 1981, Les héros de l’histoire de France, „L’Histoire”, nr 33, s. 102–112.

Lecuir Jean, 2002, A propos des Français et de leurs héros nationaux: quelques enseignements de méthode dans l’usage des sondages, w: P. Cabanel, A.-M. Granet-Abisset, J. Guibal (red.), Montagnes, méditerranée, mémoire. Mélanges offerts à Philippe Joutard, Grenoble.

Leggewie Claus, 2010, Der Kampf um die europäische Erinnerung. Ein Schlachtfeld wird besichtigt, C.H. Beck, München.

Legiędź-Gałuszka Małgorzata, 1989, Czarnowski, Wiedza Powszechna, Warszawa.

Le Goff Jacques, 2007, Historia i pamięć, tłum. Anna Gronowska, Wydawnictwa UW, Warszawa.

Leociak Jacek, 2009, Doświadczenia graniczne. Studia o dwudziestowiecznych formach reprezentacji, Instytut Badań Literackich, Warszawa.

Leont’ev Aleksej N., 2001, Die Entwicklung des Gedächtnisses [1932], w: Georg Rückriem (red.), Frühschriften, Pro Business, Berlin.

Levy Daniel, Sznaider Natan, 2006, The Holocaust and Memory in the Global Age, tłum. Assenka Oksiloff, Temple University Press, Philadelphia.

Levy Daniel, Sznaider Natan, 2007, Erinnerung im globalen Zeitalter der Holocaust, Suhrkamp, Frankfurt am Main.

Levy Daniel, Sznaider Natan, 2010, Human Rights and Memory, Pennsylvania State University Press, University Park.

Lewandowska Izabela, 2003, Historyczna świadomość regionalna. Z badań nad młodzieżą licealną Warmii i Mazur, Towarzystwo Naukowe OBN, Olsztyn.

Lewandowska Izabela, 2009, Historycy wobec metody oral history. Przegląd polskiej literatury naukowej, w: Marzena Świgoń (red.), Historia. Archiwistyka. Informacja naukowa. Prace dedykowane Profesorowi Bohdanowi Ryszewskiemu, WUWM, Olsztyn.

Lewandowska Izabela, 2010, Polskie Towarzystwo Historii Mówionej (PTHM/POHA), „Wiadomości Historyczne”, nr 2.

Lewicka Maria, 2011, Historical Ethnic Bias in Collective Memory of Places: Cognitive or Motivational?, w: Wibecke Brun i in. (red.), Perspectives on Thinking, Judging, and Decision Making, Oslo Universitetsforlaget, Oslo.

Lowenthal David, 2005[1985], The Past Is a Foreign Country, Cambridge University Press, Cambridge.

Lubelski Tadeusz, Maciej Stroiński (red.), 2009, Kino polskie jako kino narodowe, Korporacja Ha!art, Kraków.

Łaptos Józef (red.), 1996, Pamięć zbiorowa w procesie integracji Europy, WSP, Kraków.

Łepkowski Tadeusz, 1981, Historia ustna i „historia ludowa”, „Kwartalnik Historyczny”, nr 2.

Łuczewski Michał, 2007, „Doświadczenie narodowe w życiu codziennym. Monografia problemowa społeczności lokalnej. Żmiąca: 1370–2007”, Instytut Socjologii, Uniwersytet Warszawski (praca doktorska).

Łuczewski Michał, 2009, Przeszłość i przyszłość polskiej nacjologii, „Kwartalnik Historyczny”, nr 4.

Łuczewski Michał, 2011, Prymordializacja. Przemiany polskiej tożsamości narodowej po 1989 roku, w: Marta Bucholc, Sławomir Mandes, Tadeusz Szawiel, Joanna Wawrzyniak (red), Polska po 20 latach wolności, Wydawnictwa UW, Warszawa.

Łuczewski Michał, Bednarz-Łuczewska Paulina, 2011a, Polnische und deutsche Erinnerungskultur. Eine zusammenfassende Analyse der Fallstudien, w: Michał Łuczewski, Jutta Wiedmann (red.), Erinnerungskultur des 20. Jahrhunderts in Polen und Deutschland. Analysen deutscher und polnischer Erinnerungsorte, Peter Lang Verlag, Frankfurt am Main.

Łuczewski Michał, Bednarz-Łuczewska Paulina, 2011b, Wie soll man Erinnerungskultur und Geschichtspolitik in Polen und Deutschland untersuchen?, w: Michał Łuczewski, Jutta Wiedmann (red.), Erinnerungskultur des 20. Jahrhunderts in Polen und Deutschland. Analysen deutscher und polnischer Erinnerungsorte, Peter Lang Verlag, Frankfurt am Main.

Łukaszewicz Bohdan, 2001, Wspomnienia i relacje jako świadectwa najnowszej historii, w: Stanisław Achremczyk (red.), Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich. Świadectwa przeszłości, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, Olsztyn.

Mackiewicz Józef (red.) 1948, Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów, przedm. Władysława Andersa, „Gryf”, Londyn (do 1989 r. wiele kolejnych wydań na Zachodzie i kilka w drugim obiegu, na przykład w 1979 r. w warszawskiej Niezależnej Oficynie Wydawniczej).

Madoń-Mitzner Katarzyna, 2009 (red.), Ocaleni z Mauthausen, DSH – Ośrodek KARTA, Warszawa.

Main Izabella, 2004, Trudne świętowanie. Konflikty wokół obchodów świąt państwowych i kościelnych w Lublinie (1944–1989), Trio, Warszawa.

Majewski Tomasz, Zeidler-Janiszewska Anna (red.), 2009, Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, Officyna, Łódź (wyd. ang.: Memory of the Shoah: Cultural Representations and Commemorative Practices, Officyna, Łódź 2010).

Malikowski Marian, 2000, Świadomość historyczna jako źródło konfliktów polsko-ukraińskich, w: Marian Malikowski, Zygmunt Seręga (red.), Konflikty społeczne w Polsce w okresie zmian systemowych studia, komunikaty, eseje, t. 2, WSP, Rzeszów.

Mańkowski Zygmunt, Święch Jerzy (red.), 1996, Powstanie Warszawskie w historiografii i literaturze: 1944–1994, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Marchal Guy P., 1988, Memoria, Fama, Mos Maiorum. Vergangenheit in mündlicher Überlieferung im Mittelalter, unter besonderer Berücksichtigung der Zeugenaussagen von Arezzo von 1170/80, w: Hansjörg Reinau, Jürgen von Ungern-Sternberg (red.), Vergangenheit in mündlicher Überlieferung, Teubner, Stuttgart.

Marciniak Arkadiusz, Minta-Tworzowska Danuta, Pawleta Michał (red.), 2011, Współczesne oblicza przeszłości, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Maruszewski Tomasz, 2005, Pamięć autobiograficzna, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.

Maternicki Jerzy, 1994, Szkoła wobec historii oralnej, „Wiadomości Historyczne”, nr 2.

Maternicki Jerzy, 1985a, Kontrowersje wokół pojęcia świadomości historycznej i metod jej badania, w: Jerzy Maternicki (red.), Świadomość historyczna jako przedmiot badań historycznych, socjologicznych i historyczno-dydaktycznych. Materiały konferencji naukowej, Warszawa 13 czerwca 1985, Centralny Ośrodek Metodyczny Studiów Nauk Politycznych, Warszawa.

Maternicki Jerzy (red.), 1985b, Świadomość historyczna jako przedmiot badań historycznych, socjologicznych i historyczno-dydaktycznych. Materiały konferencji naukowej, Warszawa 13 czerwca 1985, Centralny Ośrodek Metodyczny Studiów Nauk Politycznych, Warszawa.

Maternicki Jerzy (red.), 1998, Metodologiczne problemy syntezy historii historiografii polskiej. Materiały z konferencji naukowej, Rzeszów, 26–27 września 1996 r., Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów.

Maternicki Jerzy, 2004, Historia oralna, w: Jerzy Maternicki (red.), Współczesna dydaktyka historii. Zarys encyklopedyczny dla nauczycieli i studentów, „Juka”, Warszawa.

Maternicki Jerzy, Majorek Czesław, Suchoński Adam, 1994, Historia oralna, w: Jerzy Maternicki, Czesław Majorek, Adam Suchoński, Dydaktyka historii, PWN, Warszawa.

Mazur Zbigniew (red.), 1997, Wokół niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Zachodnich i Północnych, Instytut Zachodni, Poznań (wyd. niem.: Das deutsche Kulturerbe in den polnischen West- und Nordgebieten, Harrassowitz, Wiesbaden 2003).

Mazur Zbigniew (red.), 2000, Wspólne dziedzictwo? Ze studiów nad stosunkiem do spuścizny kulturowej na ziemiach zachodnich i Północnych, Instytut Zachodni, Poznań.

Mazur Zbigniew, 2004, Upamiętnianie w latach 1945–1948 ofiar niemieckiej okupacji, „Przegląd Zachodni”, nr 4.

Melchior Małgorzata, 2004, Zagłada a tożsamość. Polscy Żydzi ocaleni na «aryjskich papierach». Analiza doświadczenia biograficznego, IFiS PAN, Warszawa.

Melchior Małgorzata, 2005, Pamięć o Zagładzie w doświadczeniu biograficznym Ocalonych, w: Elżbieta Hałas (red.), Konstruowanie jaźni i społeczeństwa. Europejskie warianty interakcjonizmu symbolicznego, Scholar, Warszawa.

Merton Robert K. 1988, Some Thoughts of the Concept of Sociological Autobiography, w: Bettina J. Huber, Beth B. Hess, Matilda White Riley (red.), Social Change and the Life Course, Sage, Newbury Park.

Merton Robert King, White Riley Matilda (red.), 1980, Sociological Traditions from Generation to Generation: Glimpses of the American Experience, Ablex Publishing, Norwood, N.J.

Michałowski Roman, 1985, „Restauratio Poloniae” w ideologii dynastycznej Galla Anonima, „Przegląd Historyczny”, t. 76, s. 457–480.

Mikołajczyk Magdalena, 1998, Jak się pisało o historii… Problemy polityczne powojennej Polski w publikacjach drugiego obiegu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, Księgarnia Akademicka, Kraków.

Mikulski Krzysztof, Noga Zdzisław, Schulze Wessel Martin (red.), 2009, Pamięć polska, pamięć niemiecka od XIX do XXI wieku, Adam Marszałek, Toruń.

Minta-Tworzowska Danuta, Rączkowski Włodzimierz (red.), 2001, Archeologia, paradygmat, pamięć: W dziesiątą rocznicę śmierci Profesora Jana Żaka, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Misztal Barbara A., 2005a, Memory and the Construction of Temporality: Meaning and Attachment, „Polish Sociological Review”, t. 14, nr 1.

Misztal Barbara A., 2005b, Memory and Democracy, „American Behavioral Scientist”, t. 48, s. 1320–1338.

Misztal Barbara A., 2005c, Collective Memory in a Global Age, „Current Sociology”, t. 58, s. 24–44.

Molik Witold, 1996, Kult Karola Marcinkowskiego, Instytut Historii UAM, Poznań.

Müller Jan-Werner (red.), 2002, Memory and Power in Post-War Europe: Studies in the Presence of the Past, Cambridge University Press, Cambridge, UK – New York, NY.

Mysłakowski Zygmunt, Gross Feliks (red.), 1938, Robotnicy piszą. Pamiętniki robotników. Studium wstępne, Księgarnia Powszechna, Kraków.

Najder Zdzisław, 2011, Węzły pamięci, „Karta”, nr 66.

Nałęcz Daria, Nałęcz Tomasz, 1987, Józef Piłsudski: legendy i fakty, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa.

Namer Gérard, 2000, Halbwachs et la mémoire sociale, L’Harmattan, Paris–Montréal.

Niedźwieńska Agnieszka, 2004, Poznawcze mechanizmy zniekształceń w pamięci zdarzeń, Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Nieroba Elżbieta, Czerner Anna, Szczepański Marek S. (red.), 2010, Flirty tradycji z popkulturą. Dziedzictwo kulturowe w późnej nowoczesności, Scholar, Warszawa.

Niethammer Lutz, 2003, Ego-Histoire? Und andere Erinnerungs-Versuche, Böhlau, Wien.

Nijakowski, Lech M., 2006, Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze symbolicznym, Scholar, Warszawa.

Nijakowski Lech M., 2008, Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.

Nora Pierre (red.), 1984–1992, Les lieux de mémoire, Gallimard, Paris.

Nora Pierre (red.), 1987, Essais d’ego-histoire. Maurice Agulhon, Pierre Chaunu, Georges Duby, Michel Perrot, Jacques Le Goff, Raoul Gigardet, Réné Rémond, réunis et présentés par Pierre Nora, Gallimard, Paris.

Nora Pierre, 1997 [1986], Comment écrire l’histoire de France, w: Pierre Nora (red.), Les lieux de mémoire, t. 2, Gallimard, Paris.

Nora Pierre, 2003, Préface, w: Maurice Halbwachs. Un intellectuel en guerres mondiales 1914–1945, Agnès Viénot Editions, Paris.

Nora Pierre, 2011, Między pamięcią a historią: les lieux de mémoire, tłum. Mateusz Borowski, Małgorzata Sugiera, „Didaskalia” nr 105.

Nowak Andrzej, 2011, Zaburzenia pamięci, „Uważam Rze…”, 28 sierpnia.

Nowak Edmund, 1997, Łambinowice — miejsce pamięci ze szczególnym historycznym rodowodem, „Łambinowicki Rocznik Muzealny. Jeńcy wojenni w latach II wojny światowej”, t. 20.

Nowak Jacek, 2011, Społeczne reguły pamiętania. Antropologia pamięci zbiorowej, Nomos, Kraków.

Nowinowski Sławomir M., Stobiecki Rafał (red.), 2005, Jerzego Giedroycia rozrachunki z historią i polityką. Studia i szkice w czterdziestą rocznicę „Zeszytów Historycznych”, Ibidem, Łódź.

Nowinowski Sławomir M., Pomorski Jan, Stobiecki Rafał (red.), 2008, Pamięć i polityka historyczna.

Doświadczenia Polski i jej sąsiadów, Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Łódź.

Oexle Otto Gerhard (red.), 1995, Memoria als Kultur, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen.

Oexle Otto Gerhard, 2000, Społeczeństwo średniowiecza. Mentalność — grupy społeczne — formy życia, Wydawnictwo UMK, Toruń.

Oexle Otto Gerhard, 2001, Memoria und Erinnerungskultur im Alten Europa — und heute, w: Alexandre Escudier (red.), Gedenken im Zwiespalt: Konfliktlinien europäischen Erinnerns, Wallstein-Verlag, Göttingen.

Oexle Otto Gerhard, 2005, Pamięć i zapominanie, „Borussia”, nr 37.

Offenstadt Nicolas, 2009, L’histoire bling-bling: Le retour du roman national, Stock, Paris.

Olick Jeffrey K., 2008, “Collective Memory”: A Memoir and Prospect, „Memory Studies”, t. 1, nr 1, s. 23–29.

Opiłowska Elżbieta, 2009, Kontinuitäten und Brüche deutsch-polnischer Erinnerungskulturen: Görlitz–Zgorzelec 1945–2006, Neisse-Verlag, Dresden–Frankfurt (Oder).

Orłowski Hubert, 1994, O asymetrii deprywacji. Ucieczka, deportacja i wysiedlenie w niemieckiej i polskiej literaturze po 1939 roku, „Borussia”, nr 8.

Orłowski Hubert, 2008, Semantyka deprywacji, w: Andreas Lawaty, Hubert Orłowski (red.), Polacy i Niemcy. Historia — kultura — polityka, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Osęka Piotr, 2007, Rytuały stalinizmu. Oficjalne święta i uroczystości rocznicowe w Polsce 1944–1956, Trio, Warszawa.

Ossowski Stanisław, 1956, Przedmowa, w: Stefan Czarnowski, Kult bohaterów i jego społeczne podłoże: święty Patryk, bohater narodowy Irlandii. Dzieła, t. 4, PWN, Warszawa.

Ostolski Adam, 2009, Przestrzeń muzeum a polityka traumy, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3.

Pakier Małgorzata, 2005, Postmemory jako figura refleksyjna w popularnym dyskursie o Zagładzie, „Kwartalnik Historii Żydów Polskich”, nr 2.

Pakier Małgorzata, 2011, Pogranicza pamięci i postpamięci. O Holocauście i kulturze masowej raz jeszcze, w: Bohdan Jałowiecki, Sławomir Kapralski (red.), Peryferie i pogranicza. O potrzebie różnorodności, Scholar, Warszawa.

Pakier Małgorzata, Stråth Bo (red.), 2010, A European Memory? Contested Histories and Politics of Remembrance, Berghahn Books, New York.

Pamiętniki bezrobotnych, 2003–2008, opracował i wstępem opatrzył Andrzej Budzyński, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa, 8 t.

Pamiętniki bezrobotnych. Materiały konkursowe, 1933, Instytut Gospodarstwa Społecznego, Warszawa.

Pamiętniki chłopów, 1935, wstęp: Ludwik Krzywicki, Instytut Gospodarstwa Społecznego, Warszawa.

Pamiętniki emigrantów. Ameryka Południowa, 1939, wstęp: Ludwik Krzywicki, Instytut Gospodarstwa Społecznego, Warszawa.

Pawełczyńska Anna, 1977, Żywa historia — pamięć i ocena lat okupacji, Ośrodek Badania Opinii Publicznej i Studiów Programowych, Warszawa.

Pethes Nicolas, 2008, Kulturwissenschaftliche Gedächtnistheorien zur Einführung, Junius, Hamburg.

Pethes Nicolas, Ruchatz Jens, 2001 (red.), Gedächtnis und Erinnerung. Ein interdisziplinäres Lexikon, Rororo, Reinbek bei Hamburg (wersja włoska: Dizionario della memoria e del ricordo, tłum. Andrea Borsari, Bruno Mondadori, Milano 2002).

Pięciak Wojciech, 2002, Niemiecka pamięć. Współczesne spory w Niemczech o miejsce III Rzeszy w historii, polityce i tożsamości (1989–2001), Wydawnictwo UJ, Kraków.

Pleskot Patryk, 2010, Intelektualni sąsiedzi. Kontakty polskich historyków z francuskim środowiskiem „Annales” w latach 1945–1989, IPN, Warszawa.

Pobóg Malinowski Władysław, 1956, Najnowsza historia polityczna Polski. 1864–1945, Londyn.

Pomian Krzysztof, 2006, Historia: nauka wobec pamięci, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Pomorski Jan, 1985, Historiografia wobec świadomości prospektywnej współczesnych Polaków, w: Zygmunt Mańkowski (red.), Społeczna funkcja historii a współczesność, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Ponczek Eugeniusz, Sepkowski Andrzej (red.), 2010, Mity historyczno-polityczne, wyobrażenia zbiorowe, polityka historyczna. Studia i materiały, t. 1, ECS, Łysomice.

Popkin Jeremy D., 2005, History, Historians, and Autobiography, University of Chicago Press, Chicago.

Possart Jadwiga, 1967, Wybrane elementy „potocznej” świadomości historycznej mieszkańców miast Polski współczesnej, Ośrodek Badania Opinii Publicznej i Studiów Programowych, Warszawa.

Potel Jean-Yves, 2010, Koniec niewinności. Polska wobec swojej żydowskiej przeszłości, tłum. Julia Chimiak, Znak, Kraków.

Purchla Jacek, 2005, Dziedzictwo a transformacja, Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie – Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków.

Ricoeur Paul, 2006, Pamięć, historia, zapomnienie, tłum. Janusz Margański, Universitas, Kraków.

Rioux Jean-Paul, 1987, Les Français et leur histoire, „L’Histoire”, nr 100, s. 70–80.

Rioux Jean-Pierre, 2006, La France perd la mémoire: Comment un pays démissione de son histoire, Perrin, Paris.

Rokuszewska-Pawełek Alicja, 1996, Miejsce biografii w socjologii interpretatywnej. Program socjologii biografistycznej Fritza Schützego, „Ask. Społeczeństwo. Badania. Metody”, nr 1.

Rokuszewska-Pawełek Alicja, 2001, Druga wojna światowa — pamięć i tożsamość, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3–4.

Rokuszewska-Pawełek Alicja, 2002, Chaos i przymus. Trajektorie wojenne Polaków — analiza biograficzna, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Romek Zbigniew (red.), 2000, Cenzura w PRL. Relacje historyków, Neriton, Warszawa.

Romek Zbigniew, 2010, Cenzura a nauka historyczna w Polsce 1944–1970, Neriton, Warszawa.

Rosińska Zofia (red.), 2006, Pamięć w filozofii XX wieku, Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii i Socjologii, Warszawa.

Roszak Stanisław, 2004, Archiwa sarmackiej pamięci. Funkcje i znaczenie rękopiśmiennych ksiąg silva rerum w kulturze Rzeczypospolitej XVIII wieku, Wydawnictwo UMK, Toruń.

Rousso Henry, 1998, Réflexions sur l’émergence de la notion de mémoire, w: Martine Verlhac (red.), Histoire et mémoire, Centre Régional de Documentation Pédagogique de l’Academie de Grenoble, Grenoble.

Ruchniewicz Krzysztof, 2010, Die polnische Geschichtspolitik der Nach-„Wende”-Zeit am Scheideweg, w: Stefan Troebst (red.), Postdiktatorische Geschichtskulturen im Süden und Osten Europas: Bestandsaufnahme und Forschungsperspektiven, Wallstein, Göttingen.

Rüsen Jörn, 1989, Lebendige Geschichte. Grundzüge einer Historik III: Formen und Funktionen des historischen Wissens, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen.

Rüsen Jörn, 1992, Geschichtskultur als Forschungsproblem, w: Klaus Fröhlich i in. (red.), Geschichtskultur, („Jahrbuch für Geschichtsdidaktik”, t. 3), Centaurus Verlag, Pfaffenweiler.

Rusiniak Martyna, 2008, Obóz zagłady Treblinka II w pamięci społecznej (1943–1989), Neriton, Warszawa.

Saryusz-Wolska Magdalena (red.), 2009, Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, Universitas, Kraków.

Saryusz-Wolska Magdalena, 2010, Spotkanie miejsca z czasem. Studia o pamięci i miastach, Wydawnictwo UW, Warszawa.

Sawaniewska-Moch Zofia, 2008, Miejsca pamięci w mieście na pograniczu (Pińsk w relacjach autobiograficznych), w: Małgorzata Święcicka (red.), Miasto: przestrzeń zróżnicowana językowo, kulturowo i społecznie, WUKW, Bydgoszcz.

Sawicki Jacek Zygmunt, 2005, Bitwa o prawdę. Historia zmagań o pamięć Powstania Warszawskiego 1944–1989, DiG, Warszawa.

Schmidt Siegfried J., 1991, Gedächtnisforschungen. Positionen, Probleme, Perspektiven, w: Siegfried J. Schmidt (red.), Gedächtnis. Probleme und Perspektiven der interdisziplinären Gedächtnisforschung, Suhrkamp, Frankfurt am Main.

Schwartz Barry, 1996, Introduction: The Expanding Past, „Qualitative Sociology”, t. 19, s. 275–282.

Shandler Jeffrey (red.), 2002, Awakening lives: Autobiographies of Jewish Youth in Poland before the Holocaust, wstęp: Barbara Kirshenblatt-Gimblett, Marcus Moseley, Michael Stanislawski, Yale University Press, New Haven.

Sitek Ryszard, 2000, Warszawska szkoła historii idei. Między historią a teraźniejszością, Scholar, Warszawa.

Skibiński Paweł, Wiściski Tomasz, Wysocki Michał (red.), 2011, Historycy i politycy. Polityka pamięci w III RP, DiG, Warszawa.

Skoczyński Jan, Jan Woleński, 2010, Historia filozofii polskiej, WAM, Kraków.

Skórzyńska Izabela, 2010, Widowiska przeszłości. Alternatywne polityki pamięci (1989–2009), Instytut Historii UAM, Poznań.

Skórzyńska Izabela, Lavrence Christine, Pépin Carl (red.), 2007, Inscenizacje pamięci, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Snyder Timothy, 1997, Nationalism, Marxism, and Modern Central Europe: A Biography of Kazimierz Kelles-Kraus (1872–1905), Harvard University Press, Cambridge, Mass.

Solska Ewa, 2011, Komemoracja w społeczeństwie sieciowym. Dyskursywne konsekwencje projektu „Henio on Facebook”, w: Piotr Witek, Mariusz Mazur, Ewa Solska (red.), Historia w kulturze współczesnej. Niekonwencjonalne podejście do przeszłości, edytor, Lublin.

Spohn Max, 2011, Stefan Czarnowski — ein „Klassiker“ der Soziologie zwischen drei Kulturen, Masterarbeit im Studiengang Master European Studies, Frankfurt an der Oder.

Stawarz Andrzej (red.), 2009, Dziedzictwo i pamięć Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej. Materiały I Muzealnych Spotkań z Kresami zorganizowanych przez Muzeum Niepodległości w Warszawie w dniach 26–27 maja 2008, Muzeum Niepodległości, Warszawa.

Steinlauf Michael C., 2001, Pamięć nieprzyswojona. Polska pamięć zagłady, tłum. Agata Tomaszewska, Cyklady, Warszawa.

Stobiecki Rafał, 2001, Obraz Kresów wschodnich w emigracyjnych syntezach dziejów Polski po 1945 roku, w: Marek Szczerbiński, Tadeusz Wolsza (red.), Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość Polaków na Wschodzie. Konferencja naukowa 8–9 maja 2001 r. w Gorzowie Wlkp., Światowa Rada Badań nad Polonią, Gorzów Wielkopolski.

Stobiecki Rafał, 2005, Klio na wygnaniu. Z dziejów polskiej historiografii na uchodźstwie w Wielkiej Brytanii po 1945 r., Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Stobiecki Rafał, 2008, Historians Facing Politics of History, w: Michal Kopeček (red.), Past in the Making: Historical Revisionism in Central Europe after 1989, Central European University Press, Budapest–New York.

Stoetzel Jean, 1950, Deux enquêtes de l’IFOP sous la direction de Jean Stoetzel. Les hommes représentatifs de l’Histoire de France, „Psyché. Revue Internationale de Psychanalyse et des Sciences de L’homme”, février, s. 135–149.

Sułek Antoni (red.), 2006, Solidarność. Wydarzenie, konsekwencje, pamięć, IFiS PAN, Warszawa.

Sułek Antoni, 2011, Pamięć Polaków o zbrodni w Jedwabnem, „Nauka Polska”, nr 3.

Szacka Barbara, 1967, Przeszłość w świadomości ludności wiejskiej, Ośrodek Badania Opinii Publicznej i Studiów Programowych, Warszawa.

Szacka Barbara, 1981, Stosunek do tradycji narodowej jako odzwierciedlenie systemu wartości studentów uczelni warszawskich, „Studia Socjologiczne”, nr 2.

Szacka Barbara, 1983, Przeszłość w świadomości inteligencji polskiej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Szacka Barbara (red.), 1987, Polska dziecięca: studia, Instytut Socjologii UW, Warszawa.

Szacka Barbara, 1992, „Białe plamy” jako problem socjologiczny, w: Stefan Amsterdamski (red.), Historia i wyobraźnia. Studia ofiarowane Bronisławowi Baczce, PWN, Warszawa.

Szacka Barbara, 1999, Nina Assorodobraj-Kula (16 sierpnia 1908 – 6 listopada 1999), „Studia Socjologiczne”, nr 4.

Szacka Barbara, 2000, Pamięć społeczna, w: Encyklopedia socjologii, t. 3, Oficyna Naukowa, Warszawa.

Szacka Barbara, 2000, Pamięć zbiorowa i wojna. Rzut oka historyka, „Przegląd Socjologiczny”, nr 2.

Szacka Barbara, 2006, Czas przeszły, pamięć, mit, Scholar, Warszawa (Współczesne Społeczeństwo Polskie Wobec Przeszłości, t. 3).

Szacka Barbara, Anna Sawisz (red.), 1990, Czas przeszły i pamięć społeczna. Przemiany świadomości historycznej inteligencji polskiej 1965–1988, Uniwersytet Warszawski, Warszawa (Studia nad Świadomością Historyczną, t. 3).

Szacki Jerzy, 1973, Tradycja i współczesność, Ośrodek Badania Opinii Publicznej i Studiów Programowych, Warszawa.

Szacki Jerzy, 2011 [1971], Tradycja, wyd. 2 rozszerz., Wydawnictwa UW, Warszawa.

Szarota Tomasz, 1997, Życie z historią lub „żywa historia”. II wojna światowa w świadomości Polaków po 50 latach, w: Polska 1944/45–1989. Studia i materiały, Instytut Historii PAN, Warszawa.

Szarota Tomasz, 2003, Miejsca zbrodni lat 1939–1945 — zachowane w pamięci, odchodzące w zapomnienie, na nowo odkryte po dziesięcioleciach, „Mazowieckie Studia Humanistyczne”, nr 1.

Szaynok Bożena, 2004, Konteksty polityczne obchodów powstania w getcie warszawskim w latach 40. i w pierwszej połowie lat 50., „Kwartalnik Historii Żydów Polskich”, nr 2.

Szpociński Andrzej, 1989, Przemiany obrazu przeszłości Polski. Analiza słuchowisk historycznych dla szkół podstawowych 1951–1984, UW, Warszawa (Studia nad Świadomością Historyczną, t. 1).

Szpociński Andrzej (red.), 2009, Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów, Scholar, Warszawa (Współczesne Społeczeństwo Polskie Wobec Przeszłości, t. 4).

Szpociński Andrzej, 2010, Współczesna kultura historyczna, „Kultura Współczesna”, nr 1.

Szpociński Andrzej, Kwiatkowski Piotr Tadeusz (red.), 2006, Przeszłość jako przedmiot przekazu, Scholar, Warszawa (Współczesne Społeczeństwo Polskie Wobec Przeszłości, t. 1).

Śpiewak Paweł, 2005, Pamięć po komunizmie, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.

Śpiewak Paweł, 2011, Polskie spory ideowe i nasze rozmowy o pamięci, w: Marta Bucholc, Sławomir Mandes, Tadeusz Szawiel, Joanna Wawrzyniak (red), Polska po 20 latach wolności, Wydawnictwa UW, Warszawa.

Śreniowska Krystyna, 1973, Kościuszko. Bohater narodowy. Opinie o współczesnych i potomnych 1794–1946, PWN, Warszawa.

Tarkowska Elżbieta, 1987, Czas w społeczeństwie. Problemy, tradycje, kierunki badań, Ossolineum, Wrocław.

Tarkowska Elżbieta, 1992, Czas w życiu Polaków. Wyniki badań, hipotezy, impresje, Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.

Tarkowska Elżbieta (red.), 2002, Zrozumieć biednego. O dawnej i obecnej biedzie w Polsce, Typografika, Warszawa.

Tarkowska Elżbieta, 2006, Niedocenione dzieło Stefana Czarnowskiego, w: Janusz Mucha, Włodzimierz Wincławski (red.), Klasyczna socjologia polska i jej współczesna recepcja, Wydawnictwo UMK, Toruń.

Tarkowska Elżbieta, 2011, Collective Memory, Social Time and Culture: The Polish Tradition in Memory Studies, referat wygłoszony na konferencji „Genealogies of memory in Central and Eastern Europe”, Warszawa, 24 listopada 2011.

Theiss Wiesław, 1998, Oral History in Poland, „Words and Silences. Bulletin of the International Oral History Association” 3, s. 38–40.

Thomas William I., Florian Znaniecki, 1976 [1918–1920], Chłop polski w Europie i Ameryce, uwagi wstępne Józef Chałasiński, Jan Szczepański, tłum. Maryla Metelska, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.

Tokarska-Bakir Joanna, 2003, Polska jako chory człowiek Europy? Jedwabne, „postpamięć” i historycy, „eurozine” http://www.eurozine.com/articles/2003-05-30-tokarska-pl.html [29.10.2011].

Tokarska-Bakir Joanna, 2004, Rzeczy mgliste. Eseje i studia, Pogranicze, Sejny, zwłaszcza tekst Historia jako fetysz.

Tokarska-Bakir Joanna, 2008, Legendy o krwi. Antropologia przesądu, W.A.B., Warszawa.

Tokarz Tomasz, 2011, Koncepcja „polityki historycznej” w myśli konserwatystów polskich, „Kultura i Historia”, nr 19.

Tomaszewski Andrzej, 2001, „Polskie miejsca pamięci I”, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, wykład, 17 grudnia 2001.

Topolski Jerzy (red.), 1981, Świadomość historyczna Polaków. Problemy i metody badawcze, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.

Topolski Jerzy, 1983, Poszukiwanie nowych źródeł. Historia oralna. Tradycja a relacja, w: Jerzy Topolski, Teoria wiedzy historycznej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Topolski Jerzy (red.), 1994, Studia nad świadomością historyczną Polaków, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Törnquist-Plewa Barbara, 1992, The Wheel of Polish Fortune: Myths in Polish Collective Consciousness During the First Years of Solidarity, Lund University, Lund.

Traba Robert, 2005, „Wschodniopruskość”. Tożsamość regionalna i narodowa w kulturze politycznej Niemiec, PTPN–ISP PAN, Poznań–Warszawa.

Traba Robert, 2006, Historia — przestrzeń dialogu, ISP PAN, Warszawa.

Traba Robert, 2008, Wkład do badań nad pamięcią zbiorową, w: Marek Jabłonowski (red.), Stefan Czarnowski z perspektywy siedemdziesięciolecia, Warszawa.

Traba Robert (red.), 2009a, Akulturacja/asymilacja na pograniczach kulturowych Europy Środkowo-Wschodniej w XIX i XX wieku, t. 1: Stereotypy i pamięć, ISP PAN, Warszawa.

Traba Robert, 2009b, Przeszłość w teraźniejszości. Polskie spory o historię na początku XXI wieku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Traba Robert, Sakson Andrzej (red.), 2007, Przeszłość zapamiętana. Materiały pomocnicze do analizy polsko-niemieckich stosunków narodowościowych na przykładzie warmińskiej wsi Purda Wielka, Borussia, Olsztyn (Historia i pamięć polsko-niemieckiego pogranicza. Warmińska Purda, t. 1).

Traba Robert, Henning Hahn Hans, Górny Maciej, Kończal Kornelia, 2009, Polsko-niemieckie miejsca pamięci. Reader dla Autorek i Autorów artykułów na temat polsko-niemieckich miejsc pamięci, wydanie piąte, październik: http://www.cbh.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=46&catid=21&lang=de [14.10.2011].

Troebst Stefan (red.), 2010, Postdiktatorische Geschichtskulturen im Süden und Osten Europas: Bestandsaufnahme und Forschungsperspektiven, Wallstein, Göttingen.

Velička Tomáš, 2011, Najnowsze czeskie badania nad pamięcią średniowieczną, referat wygłoszony na konferencji „Symboliczne i realne podstawy tożsamości społecznej w średniowieczu”, Warszawa, 27 stycznia 2011.

Vasilyev Alexey, 2011, Russian Memory Studies in the Context of Actual World Trends, referat wygłoszony na konferencji „Genealogies of memory in Central and Eastern Europe, Warszawa, 24 listopada 2011.

Wawrzyniak Joanna, 2009, ZBoWiD i pamięć drugiej wojny światowej 1949–1969, Trio, Warszawa.

Wawrzyniak Joanna, 2011, History and Memory: The Social Frames of Contemporary Polish Historiography, tłum. Guy Torr, „Acta Poloniae Historica”, t. 103.

Welzer Harald, 2009, Materiał, z którego zbudowane są biografie, w: Magdalena Saryusz-Wolska (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, Universitas, Kraków.

Welzer Harald, 2010, Sprawcy. Dlaczego zwykli ludzie dokonują masowych mordów, tłum. Magdalena Kurkowska, Scholar, Warszawa.

Werner Andrzej, 2006, Pamięć i władza. Komu służy polityka historyczna?, „Przegląd Polityczny”, nr 26.

Wierzchoś Dariusz, 2008, Zwyczajne życie zwykłych ludzi. Losy archiwum Towarzystwa Przyjaciół Pamiętnikarstwa, „histmag.org” z 10.04.2008, http://histmag.org/?id=1750 [29.10.2011].

Wigura Karolina, 2011, Wina narodów. Przebaczanie jako strategia polityki, Scholar, Warszawa.

Wiszewski Przemysław, 2008a, Domus Bolezlai. W poszukiwaniu tradycji dynastycznej Piastów (do około 1138 roku), Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław [wyd. ang. Domus Bolezlai: Values and Social Identity in Dynastic Traditions of Medieval Poland (c. 966–1138), tłum. Paul Barford, Brill, Leiden–Boston 2010].

Wiszewski Przemysław, 2008b, Dla wszystkich starczy miejsca pod wielkim dachem historii, „Zapiski Historyczne poświęcone historii Pomorza i krajów bałtyckich”, nr 2–3.

Wiszniewicz Joanna, 2008, Życie przecięte. Opowieści pokolenia Marca, Czarne, Wołowiec 2008.

Wiślicz Tomasz, 2010, Historiografia polska 1989–2009. Bardzo subiektywne podsumowanie, „Przegląd Humanistyczny”, nr 5–6.

Witek Piotr, 2009/2010, Geschlossene und offene Geschichtspolitik. Die polnische Dimension des europäischen Ringens mit der Vergangenheit, tłum. Sandra Ewers, „Historie. Jahrbuch des Zentrums für Historische Forschung Berlin der Polnischen Akademie der Wissenschaften“ Folge 3, s. 23–50.

Wojciechowski Jakób, 1930, Życiorys własny robotnika, z przedm. Stefana Szumana; przygotował do druku Józef Chałasiński, Księgarnia Uniwersytecka, Poznań.

Wolff-Powęska Anna, 2007, Polskie spory o historię i pamięć. Polityka historyczna, „Przegląd Zachodni”, nr 1.

Wolff-Powęska Anna, 2011, Pamięć — brzemię i uwolnienie. Niemcy wobec nazistowskiej przeszłości (1945–2010), Zysk i S-ka, Warszawa.

Wollasch Joachim, Karl Schmid (red.), 1984, Memoria: der geschichtliche Zeugniswert des liturgischen Gedenkens im Mittelalter, Fink, München.

Wójcik Adrian, Bilewicz Michał, Lewicka Maria, 2010, Living on the Ashes: Collective Representations of Polish-Jewish History among People Living in the Former Warsaw Ghetto Area, „Cities”, t. 27, s. 195–203.

Wójcik Rafał (red.), 2008, Culture of Memory in East Central Europe in the Late Middle Ages and the Early Modern Period, Biblioteka Uniwersytecka, Poznań.

Wóycicka Zofia, 2009, Przerwana żałoba. Polskie spory wokół pamięci nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady 1944–1950, Trio, Warszawa.

Wrzesiński Wojciech, Włodzimierz Suleja, 1981, Problemy potocznej świadomości historycznej mieszkańców Warmii i Mazur, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, nr 1.

Wydra Harald, 2001, Polityka wobec przeszłości w Polsce i w Niemczech — dekomunizacja i denazyfikacja, w: Paweł Kuglarz (red.), Od totalitaryzmu do demokracji, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków.

Zakrzewski Stanisław, 1963 [1908], Kultura historyczna, w: Marian Henryk Serejski (red.), Historycy o historii, tom 1: Od Adama Naruszewicza do Stanisława Kętrzyńskiego 1775–1918, PWN, Warszawa.

Zaleski Marek, 2004, Formy pamięci, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.

Zalewska Anna, 2011, Archaeology (of Second Degree) as the Element of the World of Cultural Representations, „Annalecta Archeologica Ressoviensia”, t. 4, s. 119–154.

Zalewska Anna (w druku), Archeologia jako forma kreowania, pielęgnowania i odzyskiwania pamięci, w: Stanisław Tabaczyński i in. (red.), Przeszłość społeczna. Próby konceptualizacji w ujęciu archeologów, historyków, antropologów, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.

Zaremba Marcin 2001, Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce, Trio, Warszawa.

Zawadzka Anna, 2009, Żydokomuna. Szkic do socjologicznej analizy źródeł historycznych, „Societas / Communitas”, nr 2.

Zawodny Janusz Kazimierz, 1962, Death in the Forest: The Story of the Katyn Forest Massacre, University of Notre Dame Press, Notre Dame.

Zawodny Janusz Kazimierz, 1971, Zum Beispiel Katyn. Klärung eines Kriegsverbrechens, Verlag Information und Wissen, München.

Ziębińska-Witek Anna, 2005, Holocaust — problemy przedstawiania, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Ziębińska-Witek Anna, 2011, Historia w muzeach. Studium ekspozycji Holokaustu, Wydawnictwo UMCS, Lublin.

Znaniecki Florian, 1931, Miasto w świadomości jego obywateli. Z badań Polskiego Instytutu Socjologicznego nad miastem Poznaniem, PIS, Poznań.

Żychlińska Monika, 2009, Muzeum Powstania Warszawskiego jako wehikuł polskiej pamięci zbiorowej, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3.

Pobierz

Opublikowane : 2011-11-22


Kończal, K., & Wawrzyniak, J. (2011). Polskie badania pamięcioznawcze: tradycje, koncepcje, (nie)ciągłości. Kultura I Społeczeństwo, 55(4), 11-63. https://doi.org/10.35757/KiS.2011.55.4.2

Kornelia Kończal  konczal@panberlin.de
Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie  Niemcy
Joanna Wawrzyniak 
Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego  Polska