Mieszkańcy miasta w polu społecznym. Wzory uczestnictwa w kulturze, sieci społeczne i struktura klasowa
Abstrakt
One of the key issues in contemporary urban studies is to consider the city from the perspective of culture and consumption, which are treated as new drivers of urban development and economic prosperity, the essence of urban ways of life, and arenas for the implementation of urban policies. In a consumer society, cities become important nodes where collective and individual consumption takes place on a massive scale. The urban system organizes capabilities and provides the resources for consumption, thus facilitating various kinds of lifestyles. As a result, the urban space operates as an arena of competition, where different consumer orientations and social categories strive physically and symbolically to occupy ground, produce meanings, and create belonging in the spaces and places that constitute the city. In applying Pierre Bourdieu’s concept of a “social field,” the aim of the article is to show how the space of social positions corresponds to the space of cultural practices. Drawing on the study of cultural and leisure activities in Wrocław, four general categories of urban residents are revealed and characterized by their distinct positions in different dimensions of the social space. The analysis also points to social capital (social networks) as an efficient new principle of cultural differentiation. The paper closes with the author’s concluding remarks and guidelines for further research.
Słowa kluczowe
studia miejskie; style życia; konsumpcja; pole społeczne; klasy społeczne; kapitał społeczny; sieci społeczne
Bibliografia
Alexander Victoria D., Bowler Anne E., 2014, Editorial. Art at the Crossroads: The Arts in Society and the Sociology of Art, „Poetics”, t. 43, s. 1–19.
Bartkowski Jerzy, 2016, City as an Entertainment Machine (Miasto jako maszyna rozrywki) — koncepcje rozwoju miejskiego i polityki miejskiej Terry’ego Nicholasa Clarka, „Studia Miejskie”, t. 21, s. 117–133.
Baudrillard Jean, 2006, Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury, tłum. Sławomir Krulak, Sic!, Warszawa.
Bauman Zygmunt, 2006, Praca, konsumpcjonizm i nowi ubodzy, tłum. Stanisław Obirek, WAM, Kraków.
Błaszczyk Mateusz, 2015, Miejski system okazji i jego użytkownicy, „Przestrzeń Społeczna”, nr 1, s. 111–138.
Błaszczyk Mateusz, 2017, Czas wolny, w: Katarzyna Kajdanek, Jacek Pluta (red.), Wrocławska Diagnoza Społeczna 2017. Raport z badań socjologicznych nad mieszkańcami miasta, Wrocław.
Błaszczyk Mateusz, Cebula Michał, 2016, Uczestnictwo w kulturze a uczestnictwo w mieście. O kapitałach kulturowych i różnorodności stylów życia mieszkańców dużego miasta, „Studia Socjologiczne”, nr 1, s. 99–126.
Błaszczyk Mateusz, Pluta Jacek (red.), 2015, Uczestnicy, konsumenci, mieszkańcy. Wrocławianie i ich miasto w oglądzie socjologicznym, Scholar, Warszawa.
Bourdieu Pierre, 1983, The Field of Cultural Production, or: The Economic World Reversed, „Poetics”, t. 12 (4–5), s. 311–356.
Bourdieu Pierre, 1985, The Social Space and the Genesis of Groups, „Theory and Society”, t. 14 (6), s. 723–744.
Bourdieu Pierre, 1995, Sociology in Question, Sage Publications, London.
Bourdieu Pierre, 1997, The Forms of Capital, w: A. H. Halsey, Hugh Lauder, Philip Brown, Amy Stuart (red.), Education: Culture, Economy, Society, Oxford University Press, Oxford.
Bourdieu Pierre, 2005, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum. Piotr Biłos, Scholar, Warszawa.
Bourdieu Pierre, 2018, Social Space and the Genesis of the Appropriated Physical Space, „International Journal of Urban and Regional Research”, t. 42 (1), s. 106–114.
Bourdieu Pierre, Wacquant Loïc, 2001, Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, tłum. Anna Sawisz, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Burt Ronald S., 1992, Structural Holes: The Social Structure of Competition, Harvard University Press, Cambridge.
Burt Ronald S., 2001, Structural Holes versus Network Closure as Social Capital, w: Nan Lin, Karen S. Cook, Ronald S. Burt (red.), Social Capital: Theory and Research, Aldine de Gruyter, New York.
Castells Manuel, 1982, Kwestia miejska, tłum. Bohdan Jałowiecki, Jacek Piątkowski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Cebula Michał, 2017, Analiza klasowa na rozdrożu? W stronę kulturowej koncepcji klas P. Bourdieu, „Studia Socjologiczne”, nr 3.
Clark Terry N. (red.), 2003, The City as an Entertainment Machine, Research in Urban Policy, t. 9, Elsevier, Oxford.
Clark Terry N., 2003a, Urban Amenities: Lakes, Opera, and Juice Bars — Do They Drive Development?, w: Terry N. Clark (red.), The City as an Entertainment Machine, Research in Urban Policy, t. 9, Elsevier, Oxford.
Clark Terry N., 2003b, A Political Theory of Consumption, w: Terry N. Clark (red.), The City as an Entertainment Machine, Research in Urban Policy, t. 9, Elsevier, Oxford.
Clark Terry N., Lipset Seymour M. (red.), 2001, The Breakdown of Class Politics: A Debate on Post-Industrial Stratifi cation , The John Hopkins University Press, Baltimore–London.
Coleman James S., 1988, Social Capital in the Creation of Human Capital, „American Journal of Sociology”, t. 94 (Supplement), s. 95–120.
Cvetičanin Predrag, Popescu Mihaela, 2011, The Art of Making Classes in Serbia: Another Particular Case of the Possible, „Poetics”, t. 39 (6), s. 444–468.
Domański Henryk, 2007, Struktura społeczna, wydanie nowe, Scholar, Warszawa.
Domański Henryk, Sawiński Zbigniew, Słomczyński Kazimierz M., 2007, Nowa klasyfikacja i skale zawodów. Socjologiczne wskaźniki pozycji społecznej w Polsce, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Erickson Bonnie H., 1996, Culture, Class, and Connections, „American Journal of Sociology”, t. 102 (1), s. 217–251.
Featherstone Mike, 2001, Koncepcje kultury konsumenckiej, w: Mary Lambkin, Gordon Foxall, Fred van Raaij, Benoît Heilbrunn (red.), Zachowania konsumenta. Koncepcje i badania europejskie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Flemmen Magne, Jarness Vegard, Rosenlund Lennart, 2017, Social Space and Cultural Class Divisions: The Forms of Capital and Contemporary Lifestyles Differentiation, „The British Journal of Sociology”, DOI: 10.1111/1468-4446.12295.
Florida Richard, 2010, Narodziny klasy kreatywnej oraz jej wpływ na przeobrażenia w charakterze pracy, wypoczynku, społeczeństwa i życia codziennego, tłum. Tomasz Krzyżanowski, Michał Penkala, NCK, Warszawa.
Florida Richard, Adler Patrick, 2017, The Patchwork Metropolis: The Morphology of the Divided Postindustrial City, „Journal of Urban Affairs”, DOI: 10.1080/07352166.2017.1360743.
Florida Richard, Gates Gary, 2003, Technology and Tolerance: The Importance of Diversity to High Technology Growth, w: Terry. N. Clark (red.), The City as an Entertainment Machine, Research in Urban Policy, t. 9, Elsevier, Oxford.
Gans Herbert J., 1962, The Urban Villagers: Group and Class in the Life of Italian-American, Free Press of Glencoe, New York.
Granovetter Mark, 1973, The Strength of Weak Ties, „American Journal of Sociology”, t. 78 (6), s. 1360–1380.
Hanquinet Laurie, Savage Mike, Callier Louise, 2012, Elaborating Bourdieu’s Field Analysis in Urban Studies: Cultural Dynamics in Brussels, „Urban Geography”, t. 33 (4), s. 508–529.
Hausner Jerzy, Karwińska Anna, Purchla Jacek (red.), 2013, Kultura a rozwój, NCK, Warszawa.
Iwasiński Łukasz, 2016, Socjologiczne dyskursy o konsumpcji, WN Katedra, Gdańsk.
Jayne Mark, 2006, Cities and Consumption, Routledge, Taylor & Francis Group, London–New York.
Kane Danielle, 2004, A Network Approach to the Puzzle of Women’s Cultural Participation, „Poetics”, t. 32 (2), s. 105–127.
Klekotko Marta, Navarro Clemente J. (red.), 2015, Wymiary kulturowe polskich miast i miasteczek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Klekotko Marta, Navarro Clemente J., Clark Terry N., Silver Daniel, 2015, Wymiary i charakter kulturowy miast, w: Marta Klekotko, Clemente J. Navarro (red.), Wymiary kulturowe polskich miast i miasteczek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Kotnarowski Michał, Piechocki Przemysław, Płachecki Tomasz, Szlendak Tomasz, 2018, Aktywność kulturalna warszawiaków. Segmentacja. Podsumowanie na podstawie wyników badania uczestnictwa w kulturze w 2017 roku, Miasto Stołeczne Warszawa, Warszawa.
Landry Charles, 2013, Kreatywne miasto: zestaw narzędzi dla miejskich innowatorów, tłum., Olga Siara, NCK, Warszawa.
Lewicki Mikołaj, Drozdowska Adrianna, 2017, „Słoiki” i warszawiacy: klasowe wojny o Warszawę, w: Maciej Gdula, Michał Sutowski (red.), Klasy w Polsce. Teorie, dyskusje, badania, konteksty, ISZ, Warszawa.
Lewicki Mikołaj, Filiciak Mirosław, 2017, Wynalezienie poszerzonego pola kultury, „Kultura i Rozwój”, nr 1 (2), s. 7–31.
Lewis Kevin, Kaufman Jason, Gonzales Marco, Wimmer Andreas, Christakis Nicholas, 2008, Tastes, Ties, and Time: A New Social Network Dataset Using Facebook.com, „Social Networks”, t. 30 (4), s. 330–342.
Lin Nan, 2001, Social Capital: A Theory of Social Structure and Action, Cambridge University Press, Cambridge.
Lizardo Omar, 2006, How Cultural Tastes Shape Personal Networks, „American Sociological Review”, t. 71 (5), s. 778–807.
Majer, Andrzej, 2014, Odrodzenie miast, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego–Scholar, Łódź–Warszawa.
Pakulski Jan, Waters Malcolm, 1996, The Death of Class, Sage Publications, London.
Pluta Jacek, 2018, Uwagi o reprodukcji wspólnoty. Kwestia integracji społecznej mieszkańców miasta poprzez uczestnictwo w kulturze, „Miscellanea Anthropologica et Sociologica”, nr 1, s. 287–307.
Puetz Kyle, 2015, Consumer Culture, Taste Preferences, and Social Network Formation, „Sociology Compass”, t. 9 (6), s. 438–449.
Putnam Robert D., 2008, Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, tłum. Przemysław Sadura, Sebastian Szymański, WAiP, Warszawa.
Rosenlund Lennart, 2017, Class Conditions and Urban Differentiation — Applying Distinction’s Methodology to the Community, „Bulletin de Méthodologie Sociologique”, t. 135, s. 5–31.
Savage Mike, Hanquinet Laurie, Cunningham Niall, Hjelbrekke Johs, 2018, Emerging Cultural Capital in the City: Profiling London and Brussels, „International Journal of Urban and Regional Research”, t. 42 (1), s. 138–149.
Scott Alen J., 2000, The Cultural Economy of Cities: Essays on the Geography of Image-Producing Industries, Sage Publications, London.
Shearmur Richard, 2006–2007, The New Knowledge Aristocracy: The Creative Class, Mobility and Urban Growth, „Work Organisation, Labour and Globalisation”, t. 1 (1), s. 31–47.
Simmel Georg, 2005, Socjologia, tłum. Małgorzata Łukasiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Swartz David L., 2013, Symbolic Power, Politics, and Intellectuals: The Political Sociology of Pierre Bourdieu, University of Chicago Press, Chicago–London.
Szlendak Tomasz, Goszczyński Wojciech, Krajewska Malwina, 2019, Praktyki pozametropolitalne: uczestnictwo w kulturze w małym i średnim mieście, „Studia Socjologiczne”, nr 2, s. 61–98.
Wacquant Loïc, 2018, Bourdieu Comes to Town: Pertinence, Principles, Applications, „International Journal of Urban and Regional Research”, t. 42 (1), s. 90–105.
Warde Alan, Tampubolon Gindo, 2002, Social Capital, Networks and Leisure Consumption, „The Sociological Review”, t. 50 (2), s. 155–180.
Wirth Louis, 1938, Urbanism as a Way of Life, „American Journal of Sociology”, t. 44 (1), s. 1–24.
Zukin Sharon, 1998, Urban Lifestyles: Diversity and Standardization in Spaces of Consumption, „Urban Studies”, t. 35 (5–6), s. 825–839.
Uniwersytet Wrocławski Polska
https://orcid.org/0000-0001-6086-2233
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
