Żywe strefy wyobraźni. Przyjmowanie gości jako praktyka oporu


Abstrakt

This article concerns “living zones of the imagination”—areas of social life in which intensive “interpretive labor” is underway. Thanks to these zones, it is possible to engage in universally accepted exercises that enable a person to “see the world through the eyes of another person” and that yet do not disturb the current socio-cultural order. They provide an important basis for understanding among people, for harmonizing meanings in the sphere of social realities, and for integration that goes beyond certain permanent boundaries and hierarchies. The basic aim of the article is to prove that hospitality, understood as a value in Polish culture, could contribute to a considerable degree to the creation of such zones. The author analyzes the zones’ character, function, and meaning, paying attention to how they resist the expansion of bureaucratic ways of organizing social life. He also draws attention to the influence that an axio-normative pattern could have
within specific models of behavior and cultural practices.


Słowa kluczowe

gościnność; praktyki oporu; wyobraźnia społeczna; praca interpretacyjna

Brzozowska-Brywczyńska Maja, 2019, Akrobatyczny wymiar gościnności albo kilka uwag o tańcu na linie gościa z gospodarzem, w: Bogumiła Mateja-Jaworska, Marta Skowrońska (red.), Gość w dom. Współczesne praktyki przyjmowania gości, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Cetwiński Marek, 2004, Opieka nad biednymi i jej rola w sprawowaniu władzy, w: Antoni Barciak (red.), Curatores pauperum. Źródła i tradycje kultury charytatywnej Europy Środkowej, Instytut Górnośląski, Katowice.

Derrida Jacques, 2004, Gościnność nieskończona, tłum. Paweł Mościcki, „Przegląd Filozoficzno-Literacki”, nr 3, s. 257–261.

Foucault Michel, 1977, Archeologia wiedzy, tłum. Andrzej Siemek, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Foucault Michel, 1993, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, tłum. Tadeusz Komendant, Aletheia, Warszawa.

Foucault Michel, 2005, Inne przestrzenie, tłum. Agnieszka Rejniak-Majewska, „Teksty Drugie”, nr 6, s. 117–125.

Foucault Michel, 2010, Bezpieczeństwo, terytorium, populacja, tłum. Michał Herer, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Geertz Clifford, 2005, Interpretacja kultur. Wybrane eseje, tłum. Maria M. Piechaczek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Godelier Maurice, 2010, Zagadka daru, tłum. Marta Höffner, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Graeber David, 2002, The New Anarchists, „New Left Review”, nr 13, s. 61–73.

Graeber David, 2012, Dead Zones of the Imagination: On Violence, Bureaucracy, and Interpretive Labor, „HAU. Journal of Ethnographic Theory”, t. 2(2), s. 105–128.

Graeber David, 2016, Martwe strefy wyobraźni, w: David Graeber, Utopia regulaminów. O technologii, tępocie i ukrytych rozkoszach biurokracji, tłum. Marek Jedliński, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.

Hall Edward, 1984, Poza kulturą, tłum. Elżbieta Goździak, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Herzfeld Michael, 1987, “As in Your Own House”: Hospitality, Ethnography, and the Stereotype of Mediterranean Society, w: David G. Gilmore (red.), Honor and Shame and the Unity of the Mediterranean, American Anthropological Association, Washington, D.C.

Herzfeld Michael, 2007, Zażyłość kulturowa. Poetyka społeczna w państwie narodowym, tłum. Michał Buchowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Hooks Bell, 1992, Black Looks: Race and Representation, South End Press, Boston.

Humphrey Caroline, 2012, Hospitality and Tone: Holding Patterns for Strangeness in Rural Mongolia, „Journal of the Royal Anthropological Institute”, t. 18, s. 63–75.

Jadacka Hanna, 2001, Słownik gniazd słowotwórczych współczesnego języka ogólnopolskiego, t. 2, Universitas, Kraków.

Kłosińska Anna, Sobol Elżbieta, Stankiewicz Anna (oprac.), 2005, Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Kosowska Ewa, 1985, Legenda. Kanon i transformacje. Św. Jerzy w polskiej kulturze ludowej, Ossolineum, Wrocław.

Kosowska Ewa, 2002, Negocjacje i kompromisy. Antropologia polskości Henryka Sienkiewicza, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice.

Krajewski Marek, 2019, Stół, w: Bogumiła Mateja-Jaworska, Marta Skowrońska (red.), Gość w dom. Współczesne praktyki przyjmowania gości, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Levitas Ruth, 1990, The Concept of Utopia, Peter Lang, Oxford.

Levitas Ruth, 2013, Utopia as Method: The Imaginary Reconstitution of Society, Palgrave Macmillan, Basingstoke.

Mateja-Jaworska Bogumiła, Skowrońska Marta (red.), 2019, Gość w dom. Współczesne praktyki przyjmowania gości, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Mateja-Jaworska Bogumiła, 2019, Gościnne Polaków rozmowy, w: Bogumiła Mateja-Jaworska, Marta Skowrońska (red.), Gość w dom. Współczesne praktyki przyjmowania gości, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Mauss Marcel, 2007, Szkic o darze, w: Ewa Nowicka, Małgorzata Głowacka-Grajper (red.), Świat człowieka — świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Modrzyk Ariel, 2019, Utracona gościnność? Reguła tradycyjnej gościnności jako norma średniego zasięgu, w: Bogumiła Mateja-Jaworska, Marta Skowrońska (red.), Gość w dom. Współczesne praktyki przyjmowania gości, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Pisarek Adam, 2016, Gościnność polska. O kulturowych konkretyzacjach idei, grupakulturalna.pl, Katowice.

Pitt-Rivers Julian, 1968, The Stranger, the Guest, and the Hostile Host: Introduction to the Study of the Laws of Hospitality, w: John G. Peristiany (red.), Contributions to Mediterranean Sociology, Mouton, Paris.

Pitt-Rivers Julian, 2012, The Law of Hospitality, „HAU: Journal of Ethnographic Theory”, t. 2, nr 1, s. 501–517.

Pytel Jan Kanty, 1990, Gościnność w Biblii (studium źródłowo-porównawcze), Księgarnia Świętego Wojciecha, Poznań.

Skowrońska Marta, 2019, Czuj się jak u siebie, ale bez przesady. Kontrola przestrzeni i opieka nad gościem — dwa wymiary asymetrii władzy w sytuacji gościny, w: Bogumiła Mateja-Jaworska, Marta Skowrońska (red.), Gość w dom. Współczesne praktyki przyjmowania gości, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Stasch Rupert, 2009, Society of Others: Kinship and Mourning in a West Papuan Place, University of California Press, Berkeley.

Tomasello Michael, 2015, Historia naturalna ludzkiego myślenia, tłum. Bartłomiej Kucharzyk, Rafał Ociepa, Copernicus Center Press, Warszawa.

Turner Victor, 2005, Gry społeczne, pola i metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie, tłum. Wojciech Usakiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Turner Victor, 2010, Proces rytualny. Struktura i antystruktura, tłum. Ewa Dżurak, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Pobierz

Opublikowane : 2020-01-30


Pisarek, A. (2020). Żywe strefy wyobraźni. Przyjmowanie gości jako praktyka oporu. Kultura I Społeczeństwo, 64(1), 3-23. https://doi.org/10.35757/KiS.2020.64.1.1

Adam Pisarek  adam.pisarek@us.edu.pl
Uniwersytet Śląski w Katowicach  Polska
https://orcid.org/0000-0002-9872-364X