Generalne Gubernatorstwo w raportach Służby Bezpieczeństwa Reichsführera SS
Abstrakt
Służba Bezpieczeństwa Reichsführera SS (SD) była organizacją wywiadowczą SS i NSDAP w III Rzeszy. Po przejęciu władzy przez NSDAP w Niemczech w 1933, rosły wpływy SD, która rozciągnęła swoją kontrolę na wszystkie najważniejsze stanowiska w aparacie bezpieczeństwa III Rzeszy. Od 1939 r. SD stała się częścią Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (Reichssicherheitshauptamt; RSHA). Podlegały jej również grupy operacyjne Policji Bezpieczeństwa i SD, które działały w Polsce po niemieckiej inwazji (1 września 1939 r.). Podczas okupacji (m.in. w Generalnym Gubernatorstwie) SD stanowiła wsparcie dla Gestapo.
SD odpowiadała za zbieranie informacji służących badaniu stosunku obywateli III Rzeszy i terytoriów okupowanych do władz Rzeszy, lecz również bieżących wydarzeń politycznych i przebiegu wojny. Opinie społeczeństwa Generalnego Gubernatorstwa (Polaków, Żydów, Ukraińców i Niemców) były nie tylko probierzem aktualnego stosunku ludności wobec władz Rzeszy, lecz również pozwalały na ocenę efektywności oficjalnej propagandy.
Słowa kluczowe
Służba Bezpieczeństwa Reichsführera SS; Generalne Gubernatorstwo; niemiecka okupacja; nastroje społeczne
Bibliografia
Arlt F., Übersicht über die Bevölkerungsverhältnisse im Generalgouvernement, Univ.-Buchdr., Krakau 1940, s. 16, 49, 53–57.
Banach J., Heydrichs Vertreter im Feld. Die Inspekteure, Kommandeure und Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD, w: G. Paul, K.-M. Mallmann (red.), Die Gestapo im Zweiten Weltkrieg. „Heimatfront“ und besetztes Europa, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2000, s. 82–99.
Biernacki S., Okupant a polski ruch oporu. Władze hitlerowskie w walce z ruchem oporu w dystrykcie warszawskim 1939–1944, Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, Warszawa 1989.
Borodziej W., Terror i polityka. Policja niemiecka a polski ruch oporu w GG 1939–1944, „Pax”, Warszawa 1985.
Browder G.C., Die frühe Geschichte des SD. Das Entstehen multipler institutioneller Identitäten, w: M. Wildt (red.), Nachrichtendienst, politische Elite und Mordeinheit. Der Sicherheitsdienst des Reichsführers SS, Hamburger Edition, Hamburg 2003, s. 38–56
Chrobaczyński J., Postawy, zachowania, nastroje. Społeczeństwo Krakowa wobec wojny i okupacji 1939–1945, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1993.
Chrobaczyński J., Dramatyczny rok 1943. Postawy i zachowania społeczeństwa polskiego w rozstrzygającym roku II wojny światowej, Instytut Pamięci Narodowej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej, Rzeszów–Kraków 2012.
Chrobaczyński J., Konteksty przełomu 1944–1945. Społeczeństwo wobec wojennych rozstrzygnięć. Postawy – zachowania – nastroje, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas“, Kraków 2015.
Czocher A., W okupowanym Krakowie. Codzienność polskich mieszkańców miasta 1939–1945, Wydawnictwo Oskar, Gdańsk 2011.
Czocher A., Mechanizmy represji i struktura terroru dnia codziennego. Przykład Krakowa 1939–1945, w: R. Traba, K. Woniak, A. Wolff-Powęska (red.), „Fikcyjna rzeczywistość”. Codzienność, światy przeżywane i pamięć niemieckiej okupacji w Polsce, Centrum Badań Historycznych, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa–Berlin 2016, s. 55–87.
Durka J., Janusz Radziwiłł. Biografia polityczna 1880–1967, Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2011.
Foedrowitz M., Auf der Suche nach einer besatzungspolitischen Konzeption. Der Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD im Generalgouvernement, w: G. Paul, K.-M. Mallmann (red.), Die Gestapo im Zweiten Weltkrieg. „Heimatfront“ und besetztes Europa, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2000, s. 340–361.
Głowiński T., O nowy porządek europejski. Ewolucja hitlerowskiej propagandy politycznej wobec Polaków w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1945, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2000.
Herbert U., Werner Best. Studium biograficzne o radykalizmie, światopoglądzie i rozsądku 1903–1989, „Wiedza Powszechna”, Warszawa 2007.
Hryciuk G., Zmiany ludnościowe i narodowościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1939–1948, w: S. Ciesielski (red.), Przemiany narodowościowe na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej 1931–1948, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2004, s. 149-240.
Kroll B., Rada Główna Opiekuńcza 1939–1945, Książka i Wiedza, Warszawa 1985.
Król E.C., Polska i Polacy w propagandzie narodowego socjalizmu w Niemczech 1919–1945, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2006.
Lachowicz S., Muzyka w okupowanym Krakowie 1939–1945, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1988.
Lehnstaedt S., Okkupation im Osten. Besatzeralltag in Warschau und Minsk 1939–1944, De Gruyter Oldenbourg, München 2010.
Mańkowski Z., Ausserordentliche Befriedungsaktion, w: Z. Mańkowski (red.) Ausserordentliche Befriedungsaktion 1940. Akcja AB na ziemiach polskich. Materiały z sesji naukowej (6–7 listopada 1986 r.), Główny Komitet Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 1992.
Meissner B., Ewakuacja niemieckich władz administracyjnych i niemieckiej ludności z okupowanych ziem polskich w latach 1944–1945, Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, Warszawa 1987.
Paechler K., Ein Spiegel seiner Selbst. Der SD-Ausland in Italien, w: M. Wildt (red.), Nachrichtendienst, politische Elite und Mordeinheit. Der Sicherheitsdienst des Reichsführers SS, Hamburger Edition, Hamburg 2003, s. 241–266.
Paul G., „Kämpfende Verwaltung”. Das Amt IV des Reichssicherheitshauptamtes als Führungsinstanz der Gestapo, w: G. Paul, K.-M. Mallmann (red.), Die Gestapo im Zweiten Weltkrieg. „Heimatfront” und besetztes Europa, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2000, s. 42-81.
Paul G., Mallmann K.-M.(red.), Die Gestapo im Zweiten Weltkrieg. „Heimatfront” und besetztes Europa, Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2000.
Ramme A., Służba Bezpieczeństwa SS, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1984.
Rembek S., Dziennik okupacyjny, „Agawa”, Warszawa 2000.
Roth M., Herrenmenschen. Die deutsche Kreishauptleute im besetzten Polen – Karrierewege, Herrschaftspraxis und Nachgeschichte, Wallstein, Göttingen 2009.
Röger M., Wojenne związki. Polki i Niemcy podczas okupacji, Świat Książki, Warszawa 2016.
Schenk D., Hans Frank. Biografia generalnego gubernatora, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2009.
Sikora M., Służba Bezpieczeństwa SS jako instrument pomiaru opinii publicznej w III Rzeszy. Wstępne ustalenia z perspektywy prowincji górnośląskiej, w: M. Gałęzowski et al. (red.), Polska pod okupacją 1939–1945, t. 1, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2015, s. 212-243.
Sobczak J., Hitlerowskie przesiedlenia ludności niemieckiej w dobie II wojny światowej, Instytut Zachodni, Poznań 1966.
Steinbach S., Erkennen, erfassen, bekämpfen. Gegnerforschung im Sicherheitsdienst der SS, Metropol-Verlag, Berlin 2018.
Sywottek J., Mobilmachung für den totalen Krieg. Die propagandistische Vorbereitung der deutschen Bevölkerung auf den Zweiten Weltkrieg, Verlag für Sozialwissenschaften, Opladen 1976.
Szarota T., Okupowanej Warszawy dzień powszedni. Studium historyczne, Czytelnik, Warszawa 2010.
Torzecki R., Kwestia ukraińska w polityce III Rzeszy (1933–1945), Książka i Wiedza, Warszawa 1972.
Waśniewski Z., Dziennik wojenny, Stowarzyszenie Rocznik Chełmski, Chełm 2011.
Wenzel M., Arbeitszwang und Judenmord. Die Arbeitslager für Juden im Distrikt Krakau des Generalgouvernements 1939–1944, Metropol-Verlag, Berlin 2017.
Wildt M.(red.), Nachrichtendienst, politische Elite und Mordeinheit. Der Sicherheitsdienst des Reichsführers SS, Hamburger Edition, Hamburg 2003, s. 7-37.
Woźny A., Przejęcie akt Oddziału II SG WP przez Einsatzkommando 2/IV(SS/SD) w 1939 r., w: T. Dubicki (red.), Wywiad i kontrwywiad wojskowy II RP. Z działalności Oddziału II SG WP, t. V, Wydawnictwo LTW, Łomianki 2015, s. 7–36.
Wójcik W., Prasa gadzinowa Generalnego Gubernatorstwa (1939–1945), Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Kraków 1988.
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
