Zjednoczenie Niemiec a transkulturacja polityki historycznej i pamięci zbiorowej mieszkańców pogranicza polsko-niemieckiego na przykładzie Ziemi Lubuskiej


Abstrakt

This article introduces the concept of transculturation of collective memory and the politics of memory in the Polish-German borderland. The role of the 1990 German reunification in that process is studied using the example of the Lubusz region. Reunification made it possible for cooperation between local governments, associations and individuals, which – consequently – led to the creation of a new, trans-border collective memory.


.25 lat wspólnych badań nad pograniczem polsko-niemiecki, red. E. Jaworski, G. Kostkiewicz-Górska, K. Wasilewski, Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta, Gorzów Wielkopolski 2017.

Antoszewski A., Herbut R. (red.) , Leksykon politologii, Wydawnictwo Atla 2, Wrocław 2004.

Assmann A., Między historią a pamięcią. Antologia, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013.

Assmann J., Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywania i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015.

Burszta W., Dudziak M.J., Piotrowski R., Europa - Slavia - Germania. W poszukiwaniu tożsamości, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa - Gorzów Wielkopolski 2009.

Chojnowski Z., Rybicka E. (red.), Regionalizm literacki – historia i pamięć, Wydawnictwo Naukowe Universitas, Kraków 2017.

Chwedoruk R., Polityka historyczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2018.

Ciok S., Pogranicze polsko-niemieckie. Problemy współpracy transgranicznej, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław 2004.

Ciołkiewicz P., Pamięć zbiorowa w dyskursie publicznym. Analiza polskiej debaty na temat wypędzeń Niemców po drugiej wojnie światowej, Wydawnictwo Akademickie Sedno, Warszawa 2012.

Czarnuch Z., Landsberczycy, inni wypędzeni i gorzowianie, w: Z. Czarnuch (oprac.), Samozwańcze konsulaty. Rzecz o emocjonalnym stosunku Niemców i Polaków do tego samego skrawka ziemi, Polsko-Niemieckie Stowarzyszenie Educatio Pro Europa Viadrina, Witnica-Gorzów 2013.

Dąbrowska M., Rola Instytutu Zachodniego w konstruowaniu Ziemi Lubuskiej jako nowego regionu 1945-1948, „Przegląd Zachodni” 2019, nr 3.

Dudziak M.J., Pejzaże (po)granicza, Drukarnia Inmedia, Gorzów Wielkopolski 2007.

E. Hobsbawm, Wprowadzenie. Wynajdywanie tradycji, w: E. Hobsbawm, T. Ranger (red.), Tradycja wynaleziona, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.

Erll A., Kultura pamięci. Wprowadzenie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2018.

G. Woroniecka, Działanie polityczne. Próba socjologii interpretatywnej, Oficyna Naukowa, Warszawa 2001.

Golka M., Pogranicza – transgraniczność – transkulturowość, w: L. Gołdyka, Transgraniczność w perspektywie socjologicznej. Kontynuacje, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 1999.

Hahn H.H., Pamięć zbiorowa - przedmiot polityki historycznej?, w: B. Korzeniewski (red.), Narodowe i europejskie aspekty polityki historycznej, Wydawnictwo Instytutu Zachodniego, Poznań 2008.

Halbwachs M., Społeczne ramy pamięci, Warszawa 2008.

Hoerder D., Revising the Monocultural Nation-State Paradigm. An Introduction to Transcultural Perspectives, [w:] D. Hoerder, Ch. Harzig, A. Shubert (red.), Historical Practice of Diversity. Transcultural Interactions from the Early Modern Mediterranean to the Postcolonial World, Berghahn Publishing, New York, Oxford 2003.

Kącka K., Polityka historyczna: kreatorzy, narzędzia, mechanizmy działania - przykład Polski, w: K. Kącka, J. Piechowiak-Lamparska, A. Ratke-Majewska (red.), Narracje pamięci: między polityką a historią, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2015.

Kerski B., Geschichte and Erinnerung in den aktuellen politischen Debatten zwischen Deutschen und Polen, „Ansichten. Jahrbuch des Deutschen Polen-Instituts Darmstadt” 2003, nr 14.

Kończał K., Polsko-niemieckie miejsca pamięci, czyli o nowym spojrzeniu na historię sąsiedztwa, „Kultura Współczesna” 2010, nr 1.

Korcz W., Studia z dziejów Ziemi Lubuskiej, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 1971.

Korzeniewski B., Wprowadzenie. Polityka historyczna – propozycje definicji i spory wokół jej zakresu w polskim i niemieckim dyskursie naukowym, w: B. Korzeniewski (red.), Narodowe i europejskie aspekty polityki historycznej, Wydawnictwo Instytutu Zachodniego, Poznań 2008.

Koselleck R., Gebrochene Erinnerung? Der Zweite Weltkrieg im kollektiven Gedächtnis, „Neue Sammlung. Vierteljahres-Zeitschrift für Erziehung und Gesellschaft” 2002, nr 42.

Kossert A., Kalte Heimat. Die Geschichte der deutschen Vertriebenen nach 1945, Siedler Verlag, München 2008

Kurczewska J., Pogranicza i granice jako zadanie dla polskiej socjologii w nowych kontekstach kulturowych i politycznych, w: J. Mucha, E. Narkiewicz-Niedbalec, M. Zielińska (red.), Co nas łączy, co nas dzieli?, Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2008.

Lewandowski P., Tożsamość lokalna Gorzowa. Między niemieckim dziedzictwem a polską codziennością, „Przegląd Zachodni” 2012, nr 1.

Machcewicz P., Spory o historię 2000-2011, Wydawnictwo Znak, Kraków 2012.

Malendowski W., Szczepaniak M., Rola euroregionów w procesie integracji europejskiej, w: Euroregiony mosty do Europy bez granic, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2000.

Michałowski S., Nowa jakość w stosunkach z Niemcami, w: R. Kuźniar, K. Szczepanik (red.), Polityka zagraniczna RP 1989-2002, Wydawnictwo Naukowe ASKON, Warszawa 2002.

Nijakowski L.M., Polska polityka pamięci. Esej socjologiczny, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.

Norra P., Między pamięcią a historią: Les Lieux de Memoire, „Tytuł roboczy: archiwum” 2009, nr 2.

Nowicka M., Dynamika pamięci publicznej. Debata wokół książek Jana Tomasza Grossa a wybrane spory o pamięć zbiorową, „Kultura i Społeczeństwo” 2014, nr 3.

Ortiz F., Cuban counterpoint. Tobacco and sugar, Duke University Press, New York 1947.

Osękowski Cz., Szczegóła H., Euroregiony na pograniczu polsko-niemieckim (1991-1997), Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 1998.

Osękowski Cz., Szczegóła H., Pogranicze polsko-niemieckie w okresie transformacji (1989-1997), Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Zielona Góra 1999.

Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz-Wolska, Wydawnictwo Naukowe Universitas, Kraków 2009.

Popieliński P., Problematyka otwarcia granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej pomiędzy PRL a NRD w latach siedemdziesiątych XX wieku, „Rocznik Polsko-Niemiecki” 2014, nr 22.

Ricoeur P., Pamięć, historia, zapomnienie, Wydawnictwo Naukowe Universitas, Kraków 2012.

Romanowska J., Transkulturowość czy transkulturacja? O perypetiach pewnego bardzo modnego terminu, „Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ. Nauki Humanistyczne” 2013, nr 6(1).

Rykiel Z., Koncepcje pogranicza i peryferii w socjologii i geografii, w: B. Jałowiecki, S. Kapralski (red.) Peryferie pogranicza. O potrzebie różnorodności, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2011.

Sadowski A., Społeczeństwo wielokulturowe z perspektywy pogranicza, Wydawnictwo Nomos, Kraków 2019.

Sakson A., Procesy integracji i dezintegracji społecznej na Ziemiach zachodnich i Północnych Polski po 1945 roku, w: A. Sakson (red.), Pomorze – trudna ojczyzna?, Wydawnictwo Instytutu Zachodniego, Poznań 1996.

Skobelski R., Polityka PRL wobec państw socjalistycznych w latach 1956-1970. Współpraca – napięcia – konflikty, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2010.

Smolarkiewicz E., „Przerwana” tożsamość. Odtwarzanie i tworzenie tożsamości w społecznościach postmigracyjnych, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2010.

Sułek J., Traktat Graniczny RP - RFN z 14 listopada 1990 roku jako ostateczne zamknięcie polsko-niemieckiego sporu o granicę po II wojnie światowej (ze wspomnień głównego negocjatora po 25 latach), „Niepodległość i Pamięć” 2017, nr 1(57).

Szacka B., Czas przeszły, pamięć, mit, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2006

Szydłak K., Zarządzanie Funduszem Małych Projektów (FMP) Phare CBC w Euroregionie „Pro Europa Viadrina”, Pro Europa Viadrina, Gorzów Wlkp. 2001.

Toczewski A., Paradygmaty tożsamości lubuskiej, w: A. Toczewski (red.), Ziemia Lubuska. Studia nad tożsamością regionu, Muzeum Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra 2004.

Traba R., Hahn H.H. (red.), Polsko-niemieckie miejsca pamięci, Warszawa 2012-2015.

Traba R., Przeszłość w teraźniejszości. Polskie spory o historię na początku XXI wieku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009.

Wasilewski K., „Bezdomnych gromady niemałe…”. Dyskurs imigracyjny na łamach prasy amerykańskiej (1875-1924), Wydawnictwo Bractwa Trojka, Poznań 2017.

Wasilewski K., Dyskurs o przeszłości na łamach „Nadodrza”, „Studia – Konteksty Pogranicza” 2018, nr 2.

Wasilewski K., Media and the sacralization of history, „Central European Journal of Communication” 2016, nr 9(1), s. 114-130.

Wasilewski K., Od „wyzwolenia d faszyzmu” do „bolszewickiej okupacji”. Kultura pamięci zakończenia drugiej wojny światowej w prasie lubuskiej, „Zielonogórskie Studia Bibliotekoznawcze” 2016, nr 8.

Wasilewski K., Polska Zjednoczona Partia Robotnicza w Gorzowie Wielkopolskim w schyłkowym okresie swojego istnienia (1989-1990), „Studia Zachodnie” 2013, nr 15.

Wasilewski K., Przemiany pamięci zbiorowej na Ziemi Lubuskiej, w: T. Nodzyński, M. Tureczek (red.), Ziemia Lubuska. Dziedzictwo kulturowe i tożsamość regionu w perspektywie powojennego siedemdziesięciolecia, Polskie Towarzystwo Historyczne – Oddział Zielona Góra, Zielona Góra - Gorzów Wlkp. 2015.

Wasilewski K., Rola prasy lokalnej w procesie budowania tożsamości „małych ojczyzn” na przykładzie Ziemi Lubuskiej 1945-1999, w: E. Kulczycki, M. Wendland (red.), Komunikologia. Teoria i praktyka komunikowania, Wydawnictwo UAM, Poznań 2012.

Wolff-Powęska A., Destrukcja dialogu polsko-niemieckiego. Uwarunkowania, konsekwencje, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006, z. 2.

Wolff-Powęska A., Ideowe i polityczne przesłanki ewolucji stosunków polsko-niemieckich, w: A. Wolff-Powęska, D. Bingen (red.), Polacy - Niemcy. Sąsiedztwo z dystansu, Wydawnictwo Instytutu Zachodniego, Poznań 2004.

Wolff-Powęska A., Pamięć, brzemię i uwolnienie. Niemcy wobec nazistowskiej przeszłości (1945-2010), Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2011.

Zelizer B., Tenenboim-Weinblatt K., Journalism’s memory work, w: B. Zelizer, K. Tenenboim-Weinblatt (red.), Journalism and memory, Palgrave Macmillan, London 2014.

Pobierz

Opublikowane : 2020-12-17


Wasilewski, K. (2020). Zjednoczenie Niemiec a transkulturacja polityki historycznej i pamięci zbiorowej mieszkańców pogranicza polsko-niemieckiego na przykładzie Ziemi Lubuskiej. Rocznik Polsko-Niemiecki, (28), 207-225. https://doi.org/10.35757/RPN.2020.28.12

Krzysztof Wasilewski  krzysztof.wasilewski@tu.koszalin.pl
Wydział Humanistyczny Politechniki Koszalińskiej  Polska
https://orcid.org/0000-0002-5378-2822