Zmiana układu sił w stosunkach międzynarodowych: analiza potencjałów z perspektywą do lat 2025−2030
Abstrakt
This article focuses on the political effects of ongoing shifts in the world economy. Using various indicators, including shares in the global Gross Domestic Product, expenditures on research and development, external balance on goods and services, and military expenditures, the authors present how the positions of major powers in international relations (the United States, the European Union and its countries, Japan, China, and Russia) have changed over the last few decades. Current data and the extrapolation of trends reveal that we are witnessing significant changes in economic power across the world. This has undoubtedly exacerbated existing tensions in international politics. The text tests the hypothesis that a weakening of the major economies of the global North (the US, EU, and Japan), and related shift in the balance of power, are driving the world towards the existence of a multi-polar international system.
Słowa kluczowe
układ sił; gospodarka światowa; USA; ChRL; UE
Bibliografia
Amadeo K., Brexit consequences for the U.K., the EU, and the United States, “The Balance”, 12 II 2019 [dostęp: 07 VI 2019] <https://www.thebalance.com/brexit-consequences-4062999>.
Borell J., China, the United States and US, EEEAS, 31 VII 2020 [dostęp: 06 I 2021], dostępny w internecie: <https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage/83644/china-united-states-and-us_en>.
Brattberg E., Rome N., The limitations of the U.S. approach to brexit, Carnegie Endowment for International Peace 2018, dostępny w internecie [dostęp: 07 VI 2019]: <https://carnegieendowment.org/files/Brattberg_Rome_us_Approach_to_Brexit_nov18.pdf>.
Breene K., Why is Japan’s economy shrinking?, 16 II 2016 [dostęp: 07 VI 2019], dostępny w internecie: <https://www.weforum.org/agenda/2016/02/why-is-japans-economy-shrinking>.
Curtis C., A plan to revitalize American manufacturing, dostępny w internecie [dostęp: 07 VI 2019]: <https://obamawhitehouse.archives.gov/blog/2013/02/13/plan-revitalize-american-manufacturing> .
Daalder I. H., Europe:Rebalancing the U.S.-European relationship, Brookings Institution, 01 IX 2000 [dostęp: 07 VI 2019], dostępny w internecie: <https://www.brookings.edu/articles/europe-rebalancing-the-u-s-european-relationship>.
Farrer M., Donald Trump delays tariff hike on Chinese goods, sending stock markets soaring, “The Guardian”, 25 II 2019 [dostęp: 07 VI 2019], dostępny w internecie: <https://www.theguardian.com/world/2019/feb/25/donald-trump-delays-tariff-hike-on-chinese-goods-after-great-trade-talks>.
Francois J., Elsig M., Short overview of the Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP), European Parliament, Directorate General for External Policies of the Union, dostępny w internecie [dostęp: 14 III 2021]: <https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/brie/2021/653625/expo_bri(2021)653625_en.pdf>.
Gill B., Small A., Untapped Trilateralism: Common Economic and Security Interests of the European Union, the United States and China, [w]: China and the EU in Context, ed. K. Brown, Palgrave Macmillan, London 2014.
Haass R. N., Liberal World Order, R.I.P., Council on Foreign Relations, 21 III 2018 [dostęp: 07 VI 2019], dostępny w internecie: <https://www.cfr.org/article/liberal-world-order-rip>.
Haliżak E., UE–USA–Chiny: logika konfliktu i współpracy, [w:] Geoekonomia, red. E. Haliżak , Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2012.
Huileng Tan, ‘Forced tech transfer’ has to stop or be regulated, says EU ambassador to China, CNBC [online], 12 XII 2018 [dostęp: 07 VI 2019], dostępny w internecie: <https://www.cnbc.com/2018/12/12/forced-tech-transfers-must-stop-or-be-regulated-eu-ambassador-to-china.html>.
Ikenberry G. J., The end of liberal international order?, „International Affairs”, vol. 94, issue 1, 1 January 2018, dostępny w internecie [dostęp: 07 VI 2019]: <https://academic.oup.com/ia/article/94/1/7/4762691>.
Jureńczyk Ł., Polityka bezpieczeństwa i obrony Australii w drugiej dekadzie XXI wieku wobec wzrostu potęgi Chin, „Sprawy Międzynarodowe” 2019, t. 72, nr 3.
Kirchick J., Europeans want to break up with America. They’d do so at their peril, Brookings, 25 V 2018 [dostęp: 07 VI 2019], dostępny w internecie: <https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2018/05/25/europeans-want-to-break-up-with-america-theyd-do-so-at-their-peril/>.
Lachmann N., Rivalry, community, or strained partnership? Relations between the European Union and the United States, “Politique Européenne” 2013/1, no. 39, dostępny w internecie [dostęp 07 VI 2019]: <https://www.cairn.info/revue-politique-europeenne-2013-1-page-136.htm#>.
Lindstrom G. (ed.), Shift or rift: Assessing US–EU relations after Iraq, Institute for Security Studies, Paris 2003, dostępny w internecie [dostęp: 07 VI 2019]: <https://www.iss.europa.eu/sites/default/files/euissfiles/bk2003_01.pdf>.
Malinowski K., Unia Europejska jako mocarstwo cywilne a strategie bezpieczeństwa państw członkowskich, „Przegląd Zachodni” 2011, nr 3.
Men J., Schunz S., Freeman D. (eds), The evolving relationship between China, the EU and the USA: A New Global Order?, Routledge, London 2019.
Milczarek D., Rola międzynarodowa Unii Europejskiej jako „mocarstwa niewojskowego”, „Studia Europejskie” 2003, nr 1.
Nye J. S., Will the liberal order survive?, “Foreign Affairs” [online], January/February 2017 issue, dostępny w internecie [dostęp: 07 VI 2019]: <https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-12-12/will-liberal-order-survive>.
Oliver T., Williams M. J., Special relationships in flux: Brexit and the future of the US–EU and US–UK relationships, “International Affairs” 2016, no. 3, dostępny w internecie [dostęp: 07 vi 2019]: <https://www.chathamhouse.org/sites/default/files/publications/ia/inta92-3-03-oliver%20and%20williams.pdf>.
Petri P. A., Plummer M., RCEP: A new trade agreement that will shape global economics and politics, Brookings, 16 XI 2020 [dostęp: 14 III 2021], dostępny w internecie: <https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2020/11/16/rcep-a-new-trade-agreement-that-will-shape-global-economics-and-politics/>
Paul S., President Obama’s manufacturing legacy, Alliance for American Manufacturing, 18 XI 2017 [dostęp 07 VI 2019], dostępny w internecie: <http://www.american-manufacturing.org/blog/entry/president-obamas-manufacturing-legacy>.
Rumiński K., Regionalne Kompleksowe Partnerstwo Gospodarcze (RCEP) podpisane. Japonia w największej na świecie strefie wolnego handlu, Komentarz Ośrodka Badań Azji Centrum Badań nad Bezpieczeństwem Akademii Sztuki Wojennej, dostępny w internecie [dostęp: 14 III 2021]: <https://www.wojsko-polskie.pl/aszwoj/u/1f/cd/1fcd090a-6f1f-4b26-bba4-03496514e448/2020_12_komentarz_osrodka_badan_azji_-_japonia_w_najwiekszej_na_swiecie_strefie_wolnego_handlu_1.pdf>.
Shambaugh D., Sandschneider E., Hong Z. (eds), China-Europe relations: Perceptions, policies and prospects, Routledge, London 2008.
Walt S. M., The collapse of the liberal world order, “Foreign Policy” [online], 26 VI 2016 [dostęp: 07 VI 2019], dostępny w internecie: <https://foreignpolicy.com/2016/06/26/the-collapse-of-the-liberal-world-order-european-union-brexit-donald-trump/>.
Ward R., RCEP trade deal: a geopolitical win for China, IISS, 25 XI 2020 [dostęp: 14 III 2021], dostępny w internecie: <https://www.iiss.org/blogs/analysis/2020/11/rcep-trade-deal>.
Wnukowski D., Podpisanie RCEP – największej na świecie umowy o wolnym handlu, Komentarz PISM nr 84-2020, 16 XI 2020 [dostęp: 14 III 2021], dostępny w internecie: <https://pism.pl/publikacje/Podpisanie_rcep___najwiekszej_na_swiecie_umowy_o_wolnym_handlu>.
Wong R., An anatomy of European and American perspectives on China in the international system, [w:] Europe and China: Strategic Partners or Rivals?, ed. R. Vogt, Hong Kong University Press, Hong Kong 2012.
Wroughton L., Rampton R., Trump moves toward China tariffs in warning shot on technology transfer, Reuters, 22 III 2018 [dostęp: 07 VI 2019], dostępny w internecie: <https://www.reuters.com/article/us-usa-trade/trump-moves-toward-china-tariffs-in-warning-shot-on-technology-transfer-iduskbn1gy26Y>.
Wu W., Donald Trump to ‘pressure Xi Jinping at summit over forced tech transfer’, “South China Morning Post” [online], 03 XI 2017 [dostęp: 07 VI 2019], dostępny w internecie: <https://www.scmp.com/news/china/diplomacy-defence/article/2117923/trump-pressure-xi-summit-over-forced-tech-transfer>.
Yoshino N., Taghizadeh-Hesary F., Causes and remedies for Japan’s long-lasting recession. Lessons for the People’s Republic of China, Asian Development Bank Institute, no. 554 December 2015, (ADBI Working Paper Series), dostępny w internecie [dostęp: 07 VI 2019]: <https://www.adb.org/sites/default/files/publication/177252/adbi-wp554.pdf>.
Zając J., Efektywność ról międzynarodowych Unii Europejskiej, „Rocznik Integracji Europejskiej” 2014, nr 8.
Zhenqiang P., The US–Europe–China triangle in an increasingly multipolar world, Konrad Adenauer Stiftung, Beijing, January 2006, dostępny w internecie [dostęp: 06 I 2021]: <https://www.kas.de/c/document_library/get_file?uuid=3e4a8021-c8c3-0064-581e-3def9dd112b8&groupId=252038>.
Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie Polska
https://orcid.org/0000-0003-0231-3361
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
