Integralność terytorialna Rosji a lekcje historyczne Zachodu
Abstrakt
Zanalizowawszy wnioski wyprowadzone z wojen Zachodu przeciw Rosji/ZSRR w XVII-XX w. i przyjrzawszy się im w świetle sytuacji w Rosji po 24 lutego 2022 r., autor dochodzi do następujących konkluzji: 1. fundamentalną lekcją historyczną Zachodu w jego polityce bezpieczeństwa w ogóle jest lekcja Monachium 1938, 2. mocarstwa Zachodu, rozpoczynając siedem z ośmiu wojen przeciwko Rosji, albo stosowały się do różnych lekcji wynikłych z poprzednich wojen, albo nie stosowały do żadnej, 3. z kryzysów integralności Rosji w latach 1917-21, 1941-45 i latach 90. XX w. oraz własnych reakcji na nie Zachód wyciągnął generalny wniosek, iż jej rozpad nie jest ani osiągalny, ani pożądany, 4. Cesarstwo Rosyjskie i ZSRR były w większym lub mniejszym stopniu imperiami kolonialnymi, natomiast współczesna Federacja Rosyjska pozostaje imperium, ale już w fazie pokolonialnej, 5. w ciągu roku od inwazji na Ukrainę nie wystąpiły poważne symptomy kryzysu integralności Rosji, 6. obecnie strategia Zachodu czynnie wspierająca rozpad terytorialny Federacji byłaby bezzasadna, bez względu na to, co pewne lekcje historyczne mogłyby „sugerować”.
Słowa kluczowe
analogie historyczne; lekcje historyczne; Zachód; Rosja; imperializm; kolonializm; porządek międzynarodowy; wojny przeciw Rosji; historyczne kryzysy integralności Rosji; wojna Rosji przeciw Ukrainie od 24 lutego 2022 r.
Bibliografia
Beevor A., Druga wojna światowa, przeł. G. Siwek, SIW Znak, Kraków 2015.
Breuning M., The role of analogies and abstract reasoning in decision-making. Evidence from the debate over Truman’s Proposal for Development Assistance, „International Studies Quarterly” 2003, vol. 47, issue 2, s. 229–245.
Carrère d’Encausse H., Spękane imperium, Głos, Warszawa 1985.
Chawryło K., Wiśniewska I., Mobilizacja w Rosji – reakcje społeczne i skutki gospodarcze, Komentarze Ośrodka Studiów Wschodnich, nr 486 ˂https://www.osw.waw.pl/sites/default/files/Komentarze%20OSW%20486.pdf˃, [dostęp: 20 I 2023].
Clark Ch., Lunatycy. Jak Europa poszła na wojnę w roku 1914, przeł. M. Fiedorek, T. Fiedorek, Dialog, Warszawa 2017.
de Custine A., Listy z Rosji. Rosja w 1839 roku, przeł. M. Górski, M. Leśniewska, Aramis, Kraków 1989.
Doré G., Dzieje Świętej Rusi malownicze, dramatyczne i karykaturalne, na podstawie tekstów kronikarzy i historyków: Nestora, Sylvestre’a, Karamzina, Segura etc., przeł. J. Waczków, Słowo/Obraz, Terytoria, Gdańsk 2003.
Drugi najazd szwedzki: (Karol XII), z Voltaire’a przeł. Z. Ś. Słupski, Poznań 1905.
Dubas A., Widmo brunatnej Rosji. Ksenofobia na tle etnicznym – przejawy, przyczyny i prognozy, OSW, Warszawa 2008 (Prace OSW, nr 29).
Eberhardt P., Geneza niemieckiej koncepcji „Mitteleuropy”, „Przegląd Geograficzny” 2005, t. 77, z. 4, s. 463–483.
Etkind A., Internal colonization: Russia’s Imperial experience, Cambridge University Press, Cambridge 2011.
Giddens A., The Nation-State and Violence, Polity Press, Cambridge 1985.
Hahn H. H., Dyplomacja bez listów uwierzytelniających. Polityka zagraniczna Adama Jerzego Czartoryskiego 1830–1840, PWN, Warszawa 1987.
Kappeler A., The Russian Empire. A Multi-ethnic history, Routledge, London–New York 2001.
Kershaw I., Hitler, 1936–1945. Nemesis, W. W. Norton & Company, New York–London 2001.
Khong Y. F., Analogies at war. Korea, Munich, Dien Bien Phu, and the Vietnam decisions of 1965, Princeton University Press, Princeton 1992.
Kieniewicz J., Ku jądru ciemności. Próba interpretacji kolonializmu, [w:] tenże, Ekspansja, kolonializm, cywilizacja, DiG, Warszawa 2008, s. 96–111.
Kieniewicz S., Powstanie Styczniowe, PWN, Warszawa 1983.
Konstytucja Federacji Rosyjskiej przyjęta w ogólnonarodowym referendum w dniu 12 grudnia 2023 r., <http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/konst/rosja-r0.html> [dostęp: 2 IV 2023].
Lewin E., The importance of national ethos in military victories, „Social Sciences” 2016, vol. 5, issue 3, s. 1–16.
Lieven D., The Russian Empire and the Soviet Union as imperial polities, „Journal of Contemporary History” 1995, vol. 30, no. 4, s. 607–636.
Liljegren B., Karol XII, przeł. W. Łygaś, Finna, Gdańsk 2010.
Lipiński A., Pamięć zbiorowa w naukach politycznych – topografia pola badań, „Kultura i Społeczeństwo” 2014, t. 58, nr 3, s. 29–60.
Łysek W., „Zadanie Polski jest na Wschodzie”. Polityka piłsudczyków wobec nierosyjskich narodowości byłego Cesarstwa Rosyjskiego (1921–1940), ISP PAN, Warszawa 2020.
Łysiak-Rudnycki I., Franciszek Duchinśki i joho wpływ na ukrajinśku politycznu dumku, [w:] tenże, Istoryczni ese, Osnowy, Kyjiw 1994, t. I, s. 265–279.
Madajczyk P., Marzenie o narodzie doskonałym. Między biopolityką i etnopolityką, ISP PAN – Neriton, Warszawa 2017.
Manfred A., Napoleon Bonaparte, PWN, Warszawa 1980.
Martin T., The Affirmative action empire. Nations and nationalism in the Soviet Union, 1923–1939, Cornell University Press, Ithaca–London 2001.
May E. R., ‘Lessons’ of the past. The Use and misuse of history in American Foreign Policy, Oxford University Press, Oxford 1973.
Miller A., Impierija Romanowych i nacjonalizm. Esse po metodołogii istoriczieskogo issliedowanija, Nowoje Litieraturnoje Obozrienije, Moskwa 2008.
Miller A., Nacija jak ramka politiczieskoj żyzni, [w:] Nasliedije impierij i buduszczieje Rossii, red. A. Miller, Nowoje Literaturnoje Obozrienije, Moskwa 2008, s. 455–491.
May E. R., Thinking in time: The uses of history for decision makers, The Free Press, New York 1986.
Nowak A., Klęska imperium zła. Rok 1920, Biały Kruk, Kraków 2020.
Osterhammel J., Colonialism. A theoretical overview, Princeton University Press, Princeton 2005.
Plokhy S., Ostatnie imperium. Historia upadku Związku Sowieckiego, przeł. Ł. Witczak, Znak Horyzont, Kraków 2015.
Rasmussen M. V., The history of a lesson. Versailles, Munich and the social construction of the past, „Review of International Studies” 2003, vol. 29, issue 4, s. 499–519.
Rossijskaja pieriepiś naselennija 2020 goda. Tom 5_tab 1_VPN 2020, <https://rosstat.gov.ru/vpn_popul#> [dostęp: 3 IV 2023].
de Ségur Ph. P., Byłem adiutantem Napoleona, przekł. z 1912 r. E. Leszczyńska, przejrz. i uzup. E. Bąkowska, Bellona, Warszawa 2004.
Szporluk R., The fall of the Tsarist Empire and the USSR: The Russian question and imperial Overextension, [w:] tenże, Russia, Ukraine, and the breakup of the Soviet Union, Hoover Institution Press – Stanford University, Stanford 2000.
Tarle E., Napoleon, Książka i Wiedza, Warszawa 1967.
Tiszkow W., Czto jest′ Rossija i rossijskij narod, [w:] Nasliedije impierij i buduszczieje Rossii, red. A. Miller, Nowoje Literaturnoje Obozrienije, Moskwa 2008, s. 455–491.
Todorova M., On public intellectuals and their conceptual frameworks, „Slavic Review” 2015, vol. 74, issue 4, s. 708–714.
Traktat o przyjaźni, współpracy i partnerstwie między Ukrainą i Federacją Rosyjską z 31 maja 1997 r.
Weiner T., Szaleństwo i chwała. Wojna polityczna pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Rosją 1945–2020, przeł. J. Szkudliński, Rebis, Poznań 2020.
Wierzbicki P., Dywizja Kozaków Sułtańskich. Polityczno-wojskowe koncepcje stronnictwa Czartoryskich w okresie wojny krymskiej (1853–1856), Historia Iagiellonica, Kraków 2013.
Wnuk R., Leśni bracia. Podziemie antykomunistyczne na Litwie, Łotwie i w Estonii 1944–1956, Bellona–IEŚW, Warszawa–Lublin 2018, s. 512–518.
Zajączkowski W., Rosja i jej narody. Ósmy kontynent. Szkic dziejów Eurazji, MG, Warszawa 2009.
Zapadnyje okrainy Rossijskoj Impierii, red. A. Miller, Nowoje Litieraturnoje Obozrienije, Moskwa 2007.
Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk Polska
http://orcid.org/0000-0002-9137-7537
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
