Skip to main navigation menu Skip to main content Skip to site footer
KiS baner

Vol. 63 No. 1 (2019): SPOŁECZNE W ARCHIWACH

Articles and essays

The Archive and Ethnography

DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2019.63.1.4
Submitted: December 13, 2019
Published: March 29, 2019

Abstract

This is a study of the methods by which anthropologists create specialist archives and of how those archives are used, with particular attention to the relations between scholarship and politics and the latter’s influence on the shape of anthropological knowledge. The issue is directly connected with the ways in which materials from fieldwork are used. The author relies on a media science approach, which emphasizes the role of users’ practices in articulating and ascribing meaning to both the documents and to the institution of the archive. On the basis of an analysis of the discourse connected with the working of ethnographic archives, the author advances twelve theses concerning their status and functioning in anthropology. At the same time, the author calls attention to the phantasmatic nature of archives, and to the apparent passivity, reactionariness, oppressiveness, and conventionality of using and commodifying archival materials. In addition, the author defines ethnographic archives.

References

  1. Asad Talal (red.), 1975, Anthropology and the Colonial Encounter, Ithaca Press, Humanities Press, London–Atlantic Highlands.
  2. Assmann Aleida, 2013, Między historią a pamięcią. Antologia, tłum. Agata Teperek i in., Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
  3. Brocki Marcin, 2008, Antropologia. Literatura — dialog — przekład, Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
  4. Brocki Marcin, 2011, Sposoby artykulacji potocznych doświadczeń a porządek doświadczenia wymuszony praktyką etnograficzną , w: Tomasz Rakowski, Anna Malewska-Szałygin (red.), Humanistyka i dominacja. Oddolne doświadczenia społeczne w perspektywie zewnętrznych rozpoznań, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 47–58.
  5. Brocki Marcin, Górny Konrad, Kuligowski Waldemar (red.), 2006, Kultura profesjonalna etnologów w Polsce, Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
  6. Brzezińska Anna Weronika, Stanisz Agata (red.), 2014, Etnografowie w terenie, Fundacja Laboratorium Inicjatyw Międzykulturowych KEJ, Poznań.
  7. Burke Peter, 2016, Społeczna historia wiedzy, tłum. Anna Kunicka, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
  8. Clifford James, 2000, Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, tłum. Ewa Dżurak i in., Wydawnictwo KR, Warszawa.
  9. Clifford James, Marcus George E. (red.), 1986, Writing Culture: The Poetics and Politics of Ethnography, University of California Press, Berkeley.
  10. Debray Régis, 2010, Wprowadzenie do mediologii, tłum. Alina Kapciak, Oficyna Naukowa, Warszawa.
  11. Derrida Jacques, 2016, Gorączka archiwów, tłum. Jakub Momro, Instytut Badań Literackich PAN Wydawnictwo, Warszawa.
  12. Duszeńko-Król Elżbieta, 2014, Kolekcja fotograficzna Institut für Deutsche Ostarbeit Krakau 1940––1945. Zdjęcia z Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
  13. Engelking Anna, 2011, Między terenem rzeczywistym a metaforycznym. Osobiste refleksje o antropologicznym doświadczeniu terenowym, w: Tarzycjusz Buliński, Mariusz Kairski (red.), Teren w antropologii. Praktyka badawcza we współczesnej antropologii, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, s. 169–180.
  14. Fine Gary Alan, 2010, Dziesięć kłamstw etnografii — dylematy etyczne w terenie, tłum. Justyna Banaszczyk i in., w: Katarzyna Kaniowska, Noemi Modnicka (red.), Etyczne problemy badań antropologicznych, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław–Łódź, s. 87–112.
  15. Foucault Michel, 2006, Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych, tłum. Tadeusz Komendant, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
  16. Fryś-Pietraszkowa Ewa, 1980, Archiwum dokumentacji polskiej sztuki ludowej Instytutu Sztuki PAN, „Polska Sztuka Ludowa”, nr 3–4, s. 137–142.
  17. Geertz Clifford, 2000, Dzieło i życie. Antropolog jako autor, tłum. Ewa Dżurak, Sławomir Sikora, Wydawnictwo KR, Warszawa.
  18. Halemba Agnieszka, 2015, Archiwum znalezione w garażu — antropolog wobec dokumentu, „Rocznik Antropologii Historii”, nr 8, s. 41–57.
  19. Jackson Jean E., 1991, “I Am a Fieldnote”. Fieldnotes as a Symbol of Professional Identity, w: Roger Sanjek (red.), Fieldnotes. The Makings of Anthropology, Cornell University Press, Ithaca–London, s. 3–33.
  20. Kaniowska Katarzyna, 1999, Opis — klucz do rozumienia kultury, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Łódź.
  21. Kaniowska Katarzyna, Modnicka Noemi (red.), 2010, Etyczne problemy badań antropologicznych, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław–Łódź.
  22. Kopczyńska-Jaworska Bronisława, 1971, Metodyka etnograficznych badań terenowych , Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
  23. Kopczyńska-Jaworska Bronisława, 1995, Dokumentacja i informacja w naukach etnologicznych w Polsce, „Lud”, t. 78, s. 113–126.
  24. Kopczyńska-Jaworska Bronisława, 1999, Dokumentacja i archiwizacja etnograficzna, „Twórczość Ludowa”, nr 3–4, s. 2–8.
  25. Kowalski Michał, 2015, Antropolodzy na wojnie. O „brudnej” użyteczności nauk społecznych, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
  26. Kubica Grażyna, 2006, Siostry Malinowskiego, czyli kobiety nowoczesne na początku XX wieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
  27. Kubica Grażyna, 2013, Społeczne biografie zdjęć terenowych, czyli antropologia wizualna archiwalnej fotografii, „Lud”, t. 97, s. 57–85.
  28. Kubica Grażyna, 2014, Refleksyjność antykwaryczna, czyli polityczno-biograficzny kontekst badań nad historią antropologii (także w krakowskim Zakładzie Antropologii Społecznej), w: Dariusz Niedźwiedzki (red.), Kultura, tożsamość i integracja europejska. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Zdzisławowi Machowi na 60-lecie urodzin, Nomos, Kraków, s. 85–105.
  29. Kubica Grażyna, 2015a, Antropologiczny dyskurs rasowy: jego twórcy i dekonstruktorzy, w: Janusz Barański, Monika Golonka-Czajkowska, Anna Niedźwiedź (red.), W krainie metarefleksji. Księga poświęcona profesorowi Czesławowi Robotyckiemu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 88–109.
  30. Kubica Grażyna, 2015b, Maria Czaplicka: płeć, szamanizm, rasa. Biografia antropologiczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
  31. Kuper Adam, 1987, Między charyzmą a rutyną. Antropologia brytyjska 1922–1982, tłum. Katarzyna Kaniowska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.
  32. Kurz Iwona, 2014, Archiwum, w: Magdalena Saryusz-Wolska, Robert Traba (red.), Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Scholar, Warszawa, s. 45–51.
  33. Kuźma Inga, 2017, Autokreacyjna praktyka archiwalna. Przypadek prywatnego archiwum naukowego Bronisławy Kopczyńskiej-Jaworskiej, „Czas Kultury”, nr 2, s. 44–53.
  34. Kuźma Inga (red.), 2013, Tematy trudne. Sytuacje badawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
  35. Latour Bruno, 2010, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, tłum. Aleksandra Derra, Krzysztof Abriszewski, Universitas, Kraków.
  36. Linkiewicz Olga, 2018, Lokalność i nacjonalizm. Społeczności wiejskie w Galicji Wschodniej w dwudziestoleciu międzywojennym, Universitas, Kraków.
  37. Lutkehaus Nancy, 1991, Refractions of Reality: On the Use of Other Ethnographers’ Fieldnotes, w: Roger Sanjek (red.), Fieldnotes: The Makings of Anthropology, Cornell University Press, Ithaca–London, s. 303–323.
  38. Maj Małgorzata (red.), 2015, Antropologia i etnologia w czasie wojny. Działalność Sektion Rassen-und Volkstumsforschung Institut für Deutsche Ostarbeit, Krakau 1940–1944, w świetle nowych materiałów źródłowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
  39. Maj Małgorzata, Trebunia-Staszel Stanisława, 2013, Nazistowskie badania antropologiczne i ludoznawcze na Podhalu. Dokument i pamięć, „Konteksty”, nr 1, s. 122–140.
  40. Mokrzan Michał, 2010, Tropy, figury, perswazje. Retoryka a poznanie w antropologii, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego, Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej, Wrocław.
  41. Platt Tristan, 2012, Between Routine and Rupture: The Archive as Field Event, w: Richard Fardon, Olivia Harris, Trevor H.J. Marchand, Mark Nuttall, Cris Shore, Veronica Strang, Richard Wilson (red.), The SAGE Handbook of Social Anthropology, t. 2, Sage, Los Angeles–London, s. 21–37.
  42. Rakoczy Marta, 2015, Cztery zmysły na Triobrandach — ciało i zapis etnografa, „Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia”, nr 1, s. 133–155.
  43. Rakowski Tomasz, 2015, Historia mówiona i źródła etnograficzne jako „wiedza pewna”. Przypadek potransformacyjnej historii Torgutów w zachodniej Mongolii oraz historii wsi Broniów z centralnej Polski, „Rocznik Antropologii Historii”, nr 8, s. 59–90.
  44. Rodak Paweł, 2014, Obiekty muzealne i archiwalne a praktyki kulturowe (wstępne rozpoznanie), „Etnografia Nowa”, nr 6, s. 45–57.
  45. Sanjek Roger (red.), 1990, Fieldnotes: The Makings of Anthropology, Cornell University Press, Ithaca–London.
  46. Schafft Gretchen Engle, 2006, Od rasizmu do ludobójstwa. Antropologia w Trzeciej Rzeszy, tłum. Teresa Bałuk-Ulewiczowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
  47. Schuman Aaron, 2016, FOLK, NB Books, London.
  48. Sekula Allan, 2010, Społeczne użycia fotografii , tłum. Krzysztof Pijarski, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
  49. Sobisiak Walerian, 1956, Zagadnienie źródeł archiwalnych w pracach Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, „Lud”, t. 43, s. 93–121.
  50. Sokolewicz Zofia, 2005, Bardzo delikatna materia. Odpowiedzialność i zmieniająca się etnografia , „(op.cit.,)”, nr 2 (23).
  51. Spivak Gayatri Chakravorty, 2010, Czy podporządkowani inni mogą przemówić?, tłum. Ewa Majewska, Julian Kutyła, „Krytyka Polityczna”, nr 24–25, s. 196–239.
  52. Stasieńko Jan, 2015, Niematerialne Galatee w wehikułach rozkoszy i bólu. Technologie mediów jako aparaty kreowania posthumanistycznych intymności, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.
  53. Stocking George W. Jr. (red.), 1991, Colonial Situations: Essays on the Contextualization of Ethnographic Knowledge, The University of Wisconsin Press, Madison.
  54. Stoler Ann Laura, 2009, Along the Archival Grain: Epistemic Anxieties and Colonial Common Sense, Princeton University Press, Princeton–Oxford.
  55. Stomma Ludwik, 1989, Czy w etnografii występują białe plamy? Etnologia, „Polska Sztuka Ludowa”, nr 4, s. 205.
  56. Szajda Marek, 2016, Archiwum Naukowe przy Zarządzie Głównym Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Zasób, funkcjonowanie oraz zadania na przyszłość, „Lud”, t. 100, s. 25–37.
  57. Szyfer Anna, 2012, Źródło w etnografii — refleksja nad współczesnym podejściem do metod i terenu , w: Renata Hołda, Tadeusz Paleczny (red.), Ciekawość świata, ludzi, kultury… Księga jubileuszowa ofiarowana Profesorowi Ryszardowi Kantorowi z okazji czterdziestolecia pracy naukowej, Księgarnia Akademicka, Kraków, s. 67–72.
  58. Tagg John, 2011, Maszyna archiwizacyjna — lub aparat fotograficzny i szafa kartotekowa , tłum. Krzysztof Pijarski, w: Krzysztof. Pijarski (red.), Archiwum jako projekt — poetyka i polityka (foto)archiwum, Archeologia Fotografii, Warszawa, s. 42–55.
  59. Tranströmer Tomas, 2012, Wiersze i proza. 1954–2004, tłum. Leonard Nauger, Magdalena Wasilewska-Chmura, Wydawnictwo a5, Kraków.
  60. Trapszyc Artur, 2016, Wypowiedziane przez rybaków i zapisane przez etnografa. Opracowania wywiadów terenowych jako rodzaj dokumentu osobistego, w: Hubert Czachowski, Violetta Wróblewska (red.), Kultura wsi w egodokumentach, Wydawnictwo UMK, Toruń, s. 265–279.
  61. Trebunia-Staszel Stanisława, 2016, Ethnological Studies at the Institut für Deutsche Ostarbeit in the Light of New Sources, „Anthropos”, nr 1, s. 9–20.
  62. Trebunia-Staszel Stanisława, 2017, Naród — rasa — kultura. Nazistowskie badania rasowe i etnograficzne Podhala , w: Justyna Jasionowska, Katarzyna Kaniowska (red.), Colloquia Anthropologica II. Problemy współczesnej antropologii społecznej, Oficyna Naukowa, Warszawa s. 53–91.
  63. Walewska Joanna, 2015, Phonograph as a Double Agent: Bronisław Piłsudski’s Research on the Native People of Siberia, „The Acoustic Space Journal”, t. 14, s. 240–252.
  64. Wasilewski Jerzy Sławomir, 1995, Pokaż mi swoje notatki…, „Polska Sztuka Ludowa. Konteksty”, nr 3–4, s. 32–33.
  65. Wróblewski Filip, 2014, Uwagi o fetyszyzacji empatii jako kategorii poznania antropologicznego, „Lud”, t. 98, s. 157–179.
  66. Wróblewski Filip, 2015a, Indeksy etnograficzne w polskiej praktyce badawczej XX w., „Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia”, nr 1, s. 108–132.
  67. Wróblewski Filip, 2015b, Zastosowanie koncepcji „aparatu” i „funkcjonariusza” Viléma Flussera w analizie kwestionariuszy etnograficznych , „Prace Etnograficzne”, nr 4, s. 329–345.
  68. Wróblewski Filip, 2016, Kwestionariusze etnograficzne i prawo zadawania pytań , „Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia”, nr 2, s. 149–176.
  69. Wróblewski Filip, 2018a, Etnograf w terenie. Gest (w) fotografii , „Kultura Współczesna”, nr 1, s. 126–143.
  70. Wróblewski Filip, 2018b, Studium Historii Kultury Materialnej (1950–1956). Kontekst polityczny, ideologiczny i gospodarczy „likwidacji” etnologii w Polsce, „Lud” 2018, t. 102, s. 123–154.
  71. Zawistowicz Kazimiera, 1933, Polskie Archiwum Ludoznawcze. O potrzebie i znaczeniu gromadzenia materjałów ludoznawczych, „Wiedza i Życie” 1933, nr 1, s. 18–29.
  72. Żerkowski Michał, 2015, Pożegnanie z terenem. Esej antropologiczny, „Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia”, nr 1, s. 156–173.

Downloads

Download data is not yet available.

Similar Articles

<< < 8 9 10 11 12 > >> 

You may also start an advanced similarity search for this article.