Polskie piekło rewolucji, czyli rabacja galicyjska i Jakub Szela
Abstrakt
The article describes attitudes towards peasants in Polish culture. The starting point is the Peasant Revolt in Galicia and the figure of Jakub Szela. The author believes that this is the Polish inferno of the revolution. The noble class and the post-noble elites, even those democratically minded, could not accept the vision of peasants as an independent (and independent of them) political and cultural power, but their attitudes to the revolt varied. The author shows their views ranging from total condemnation to specific forgiveness. Nevertheless, this does not solve the problem of peasants’ place in Polish society, nor does it respond to the question of accepting or rejecting a foreign culture by various social groups, including peasants. The author also expresses the conviction that a revolution is a positive value.
Bibliografia
Bartoszewski K.: [hasło] Chorał, w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 1: A–M, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa s.d.
Bartoszewski K.: [hasło] Skargi Jeremiego, w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 2: N–Ż.
Benjamin W.: Berlińskie dzieciństwo na przełomie wieków, przekład B. Baran, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2010.
Chojnacki A., Hasło „Wiesław Myśliwski”, w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. I, A-M, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa b. r.
Janion M.: Zygmunt Krasiński. Debiut i dojrzałość, Z Prac Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, Wiedza Powszechna, Warszawa 1962, s. 129–133, 134–135.
Jarosińska I.: Topos rewolucji w literaturze polskiej, w: M. Janion (red.): Literatura polska wobec rewolucji…, s. 536–537.
Jasieński B.: Słowo o Jakubie Szeli, Czytelnik, Warszawa 1956, s. 71–72,
Karwacka H.: [hasło] Słowo o Jakubie Szeli, w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 2: N–Ż, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa s.d.
Kieniewicz S.: Ruch chłopski w Galicji w 1846 roku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1951.
Kubacki W.: Religia smutku, „Przegląd Humanistyczny” 1960, t. 4, nr 4(19), s. 13–48.
Kutyła D.H., Tryptyk rewolucyjny cz. III Usłyszcie i zobaczcie nas, czyli jak robotnicy i chłopi w międzywojennej Polsce walczyli o Rancièrowski głos, tekst na razie niepublikowany.
Kutyła D.H.: Kulturowe źródła obrazu buntownika, „Civitas. Studia z filozofii polityki” 2013, nr 15.
Kutyła D.H.: Tryptyk rewolucyjny. Część I. Polski archetyp rewolucji – Nie-boska komedia Zygmunta Krasińskiego, w: M. Woźniczka, M. Perek: Toposy (w) filozofii. Filozofia i jej miejsce w doświadczeniu kulturowym, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2018, s. 279–308.
Maciejewska I., Rodowód, „Odra” 1977 nr 3.
Markiewicz H., Romanowski A.: Skrzydlate słowa, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1990.
Nowa encyklopedia powszechna PWN, t. 5: P–S, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
Nowa encyklopedia powszechna PWN, t. VI: S–Z, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
Puchalska M.: [hasło] Orkan Władysław, w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. 2: N–Ż, s. 110–111.
Rawiński M.: Rok 1846 w literackiej legendzie, w: M. Janion (red.): Literatura polska wobec rewolucji, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1971.
Sieradzki J., Wycech C.: Rok 1846 w Galicji. Materiały źródłowe, Instytut Historii PAN im. Tadeusza Manteuffla – Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958.
Słowacki J.: Szkice odpowiedzi na Psalm żalu, w: J. Słowacki: Dzieła wszystkie, t. XV, Wrocław 1955, s. 323–324.
Stefanowska Z.: Historia i profecja. Studium o „Księgach narodu i pielgrzymstwa polskiego” Adama Mickiewicza, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1962.
Sulima R., Scalanie wartości, w: Folklor i literatura, W. 1976.
Szymczak M. (red.): Słownik języka polskiego, t. 3: R–Ż, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981.
Wycech C.: Powstanie chłopskie w roku 1846. Jakub Szela, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1955.
Wyspiański S.: Warszawianka, Wesele, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1992, s. 145–147.
Żeromski S.: Turoń. Dramat w trzech aktach, Wydawnictwo J. Mortkowicza Towarzystwo Wydawnicze w Warszawie, Warszawa – Kraków 1923.
Żółkiewski S.: Rewolucja a przemiany kultury literackiej 1918–1939, w: M. Janion (red.), Literatura polska wobec rewolucji…, s. 469.
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
