Trzecia Rzesza wobec Romów i Sinti – w kręgu rasizmu i ludobójstwa
Abstrakt
The Third Reich’s policy towards the Sinti and Roma people was based on racist theories claiming the superiority of the German nation over other nations. The rule of the National Socialists in Germany systematically eliminated the Sinti and Roma people from all areas of public life. They were regarded as a socially unassimilated group prone to criminal activity. Consequently, the Roma and Sinti people were refused the right to live and were subject to compulsory sterilisation and systematic extermination during World War II. It was in German-occupied Poland that the extermination was carried out to the greatest extent. Losses among the Roma and Sinti people have not been precisely estimated yet. Approximately at least 250,000 lost their lives in ghettos, concentration camps and outside the camps.
Bibliografia
Adama Czerniakowa Dziennik getta warszawskiego 6 IX 1939–23 VII 1942, oprac. i przypisy M. Fuks, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983, s. 290.
Baranowski J., Zigeunerlager in Litzmannstadt 1941–1942, Księży Młyn Dom Wydawniczy Michał Koliński, Łódź 2013, s. 15.
Bartosz A., Małopolski szlak martyrologii Romów, Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Tarnów 2010, s. 32.
Bartosz A., Pamięć i upamiętnianie. Nad mogiłą pomordowanych Romów w Szczurowej, w: C. Obracht-Prondzyński, B. Dejna (red.), Świat Cyganów. Problemy Romów, Gdańsk 2017, s. 71.
Bończuk L., Wybitni gorzowscy Cyganie, w: B. A. Orłowska, P. J. Krzyżanowski (red.), Gorzów miastem wielu kultur, Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża, Gorzów Wielkopolski 2014, s. 192-194.
Bukowski K., Sterylizacja ludności romskiej 1943–1945 w Bydgoszczy, Dobiegniewie, Pile i Złotowie. Zarys problemu, Związek Romów Polskich: Instytut Pamięci i Dziedzictwa Romów oraz Ofiar Holokaustu, Szczecinek 2012, s. 5-11.
Ficowski J., Cyganie na polskich drogach, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1986, s. 130-131.
Fraser A., Dzieje Cyganów, tłum. E. Klekot, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2001, s. 198.
Klee E., Auschwitz, die NS – Medizin und ihre Opfer, S. Fischer Verlag, Frankfurt am Main 1997, s. 486.
Madajczyk Cz, Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, t. I, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1970.
Mirga A., Mróz L., Cyganie. Odmienność i nietolerancja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994, s. 20.
Mrozowska D., Zapomniana zagłada. Tradycyjna pamięć Romów, w: J. Faryś, P. J. Krzyżanowski, B. A. Orłowska (red.), Romowie w Europie. Tożsamość i współczesne wyzwania, wyd. 2 zmienione i rozszerzone, Wydawnictwo Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża, Gorzów Wielkopolski 2014, s. 153-157.
Mróz L., Niepamięć nie jest zapomnieniem. Cyganie-Romowie a holokaust, „Dialog-Pheniben” 2002 (Oświęcim), nr 1–2, s. 30-31.
Ostałowska L., Farby wodne, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2011, s. 15-32.
Popieliński P., Sinti i Romowie w Niemczech – upamiętnienie w Berlinie Sinti i Romów zamordowanych w Europie w okresie hitlerowskiego reżimu, w: J. Faryś, P. J. Krzyżanowski, B. A. Orłowska (red.), Romowie w Europie. Tożsamość i współczesne wyzwania, wyd. II zmienione i rozszerzone, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża, Gorzów Wielkopolski 2014, s. 99.
Rose R., Den Rauch hatten wir tȁglich vor Augen. Der nationalsozialistische Vȍlkermord an den Sinti und Roma, Verlag Das Wunderhorn, Heidelberg 1999, s. 138-178.
Sterkowicz S., Nieludzka medycyna. Lekarze w służbie nazizmu, Wydawnictwo Medyk, Warszawa 2007, s. 30-31.
Talewicz-Kwiatkowska J., Romowie i Sinti w KL Auschwitz, w: S. Kapralski, M. Martyniak, J. Talewicz-Kwiatkowska, Romowie w KL Auschwitz, seria: Głosy Pamięci 7, Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, Oświęcim 2011, s. 24.
Włodarczyk T., Szoah / Porrajmos jako podstawa tożsamości Żydów i Romów, w: J. Faryś, P. J. Krzyżanowski, B. A. Orłowska (red.), Romowie w Europie. Tożsamość i współczesne wyzwania, wyd. II zmienione i rozszerzone, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jakuba z Paradyża, Gorzów Wielkopolski 2014, s. 159.
Schafft G., Od rasizmu do ludobójstwa. Antropologia w Trzeciej Rzeszy, przekł. T. Bałuk-Ulewiczowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 67.
Wrzyszcz A., Hierarchia aktów prawnych wprowadzonych przez okupanta niemieckiego w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945, „Studia Iuridica Lublinensia” 2014, nr 22, s. 695-696.
Zimmermann M., Rassenutopie und Genozid. Die nationalsozialistische „Lӧsung der Zigeunerfrage”, Christians, Hamburg 1996, s. 349-358.
Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim Polska
https://orcid.org/0000-0002-2341-8106
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
