Figuracja disco polo: ilustracja muzyczna polskiej transformacji
Abstrakt
This article attempts a sociological analysis of a specific musical trend – disco polo – through the prism of the figuration theory proposed by Norbert Elias. Street music of the 1990s was an extremely accurate musical illustration of the period of systemic transformations in Poland, because disco polo’s characteristic elements (e.g., kitsch, impermanence, and banality, as well as optimism, a sense of community, and freshness) were combined with social feelings and attitudes toward the rapidly changing reality. Disco polo documented the social life of the time, as is visible in its symbolic layer as well as in its purely musical arrangement: it was the hallmark of a generation.
Słowa kluczowe
disco polo; muzyka chodnikowa; polska transformacja; figuracje społeczne; socjologia muzyki; Norbert Elias
Bibliografia
Bielak Tomasz, 2010, Disco polo — rynek, naród, ograniczenie, „Opcje. Kwartalnik Kulturalny” nr 3/4, s. 39–43.
Borys Monika, 2015, Polski bayer. Obrazy disco polo w latach 90., „Widok. Teorie i Praktyki Kultury Wizualnej” 11, s. 1–21.
Borys Monika, 2019, Polski bajer. Disco polo i lata 90., Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Bucholc Marta, 2013, Samotność długodystansowca. Na obrzeżach socjologii Norberta Eliasa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Budziński Milan, 2015, Leksykon disco polo i muzyki tanecznej, Wydawnictwo Dragon, Bielsko-Biała.
Choczyński Marcin, 2018, Problematyka społeczno-kulturowa w dyskotece. Refleksje i komentarze w ejtisowej muzyce synth-pop i disco, w: Marcin Choczyński, Agata Rozalska, Katarzyna Drzewek (red.), Socjologia muzyki w Polsce. Pęknięcia i kontynuacje, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, Warszawa.
Czarnowska Dominika, 2018, Popularność muzyki disco polo. Komunikat z badań nr 104/2018 CBOS, Warszawa.
Dabert Karolina, 2002, Krótka historia disco-polo, „Zeszyty Etnologii Wrocławskiej”, nr 1, s. 57–70.
Dobroszek Kuba, 2014, „Bajao Bongo, hej”! Czyli jak podbijano serca Polaków, „Polska. The Times”, nr 83 (1341), s. 16–17.
Elias Norbert, 1980, Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu, tłum. Tadeusz Zabłudowski Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Elias Norbert, 2003, Zaangażowanie i neutralność, tłum. Janusz Stawiński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Elias Norbert, 2006, Mozart. Portret geniusza, tłum. Bogdan Baran, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Elias Norbert, 2010, Czym jest socjologia?, tłum. Bogdan Baran, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
Filar Witold, 2014, Fenomen muzyki disco polo w kontekście polskiej muzyki popularnej lat 90., „Kultura Popularna”, nr 1, s. 102–119.
Hałas Elżbieta, 2005, Elias Norbert, w: Encyklopedia socjologii. Suplement, Oficyna Naukowa Warszawa.
Jabłońska Barbara, 2015, Norbert Elias o muzyce i społeczeństwie — możliwości aplikacyjne społeczno-muzycznych figuracji, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1, s. 51–70.
Kocka Jürgen, 1996, Norbert Elias jako historyk, tłum Jerzy Kałążny, w: Norbert Elias, Rozważania o Niemcach. Zmaganie o władzę a habitus narodowy i jego przemiany w XIX i XX wieku, tłum. Roman Dziergwa, Jerzy Kałążny, Izabela Sellmer, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Kowalczyk Anna, 1997, Krótka historia disco polo, „Wiedza i Życie”, nr 9, s. 50–54.
Lech Filip, 2014, Krótki przewodnik po czterech dekadach disco, culture.pl #muzyka (https://culture.pl/pl/artykul/krotki-przewodnik-po-czterech-dekadach-disco [dostęp: 15.07.2019]).
Leszczyński Robert, 1997a, Disco polo story, w: Adam Dobroński, Bronisław Gołębiowski, Stanisław Zagórski (red.), Czy zmierzch kultury ludowej?, Oficyna Wydawnicza Stopka, Łomża.
Leszczyński Robert, 1997b, Pogrzeb disco polo, w: Adam Dobroński, Bronisław Gołębiowski, Stanisław Zagórski (red.), Czy zmierzch kultury ludowej?, Oficyna Wydawnicza Stopka, Łomża.
Makuch Szymon, 2016, W poszukiwaniu przełomu. Rola Gali Piosenki Popularnej i Chodnikowej w historii disco polo, „Panopticum”, nr 15, s. 178–187.
Marody Mirosława, 2008, Między neutralnością a zaangażowaniem. O socjologii Norberta Eliasa, w: Norbert Elias, Społeczeństwo jednostek, tłum. Janusz Stawiński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Martyniuk Zenon, Rokita Martyna, 2017, Życie to są chwile, Edipresse Polska, Warszawa.
Miecik Igor T., 2008, Wirus polo wraca, „Newsweek. Polska”, nr 52, s. 94–99.
Narębska Małgorzata, 1997, Leksyka tekstów nurtu disco polo, „Literatura Ludowa”, nr 6, s. 33–54.
Sierakowska Judyta, 2019, Nikt nie słucha. Reportaże o disco polo, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Socha Ziemowit, 2020, Disco Polo Music: The Agency and Modernization of the Polish Province, w: Patryk Gałuszka (red.), Made in Poland. Studies in Popular Music, Routledge, New York–London.
Staszewski Wojciech, Szczygieł Mariusz, 1995, Usta są zawsze gorące, „Gazeta Wyborcza”, nr 105(1793), s. 16–17.
Suwada Katarzyna, 2011, Norbert Elias i socjologia figuracyjna, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1, s. 63–80.
Świerzyński Sławomir, Sielicka Katarzyna, 2014, Cesarz disco polo. Bayer Full, polskie wesela i podbój Chin, The Facto, Warszawa.
Wachcińska Olga, 2012, Disco polo kontynuacją folkloru? Rozwój muzyki chodnikowej i jej charakterystyka w kontekście rodzimej twórczości ludowej, „Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy. Nauki Społeczne”, nr 3, s. 87–102.
Woźniak Zofia, 1998, Fenomen disco polo i jego miejsce w polskiej kulturze masowej lat dziewięćdziesiątych, „Etnografia Polska”, t. 42, z. 1–2, s. 187–203.
Zygmunt Sławomir, 1998, Co to jest disco polo?, „Kino”, nr 4, s. 28.
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Polska
https://orcid.org/0000-0002-6636-9025
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
