Nasza i (nie) wasza sprawa. O ziemiańskich i chłopskich narracjach o reformie rolnej
Abstrakt
This text contains a comparative analysis of gentry and peasant narratives about the agricultural reform conducted in Poland on the basis of the Polish Committee of National Liberation’s decree of September 6, 1944. The author sought these narratives in personal documents such as diaries, memoirs, works sent to memoir competitions, and oral history interviews. An analysis of the documents revealed, above all, an asymmetry between the narratives of the gentry and the peasants. For the former, the reform was a key biographical event, while in most of the peasant narratives it was marginal, particularly in the context of other elements of the experience of war and occupation. The points of convergence, in terms of what members of the peasantry and gentry write or say about the reform, are few. Moreover, while the peasants always appear in the narratives of the gentry, the gentry appear much more rarely in the narratives of the peasants. The narratives of the gentry are fairly cohesive and it would seem that they have become the basis for the creation of a collective memory of the gentry as a group. The peasant narratives are quite diverse. Their shape is the outcome of factors such as the narrator’s social and economic status before the war; the fact of being, or not being, a beneficiary of the reform; the narrator’s political engagement; the narrator’s party affiliation at the time of the reform; and the period of Poland’s postwar history when the narrative was written or spoken. The author’s findings reveal what image of the agricultural reform has been preserved in Poles’ memory.
Słowa kluczowe
reforma rolna; chłopi; ziemiaństwo; narracja; pamięć biograficzna; doświadczanie
Bibliografia
Brzoza Czesław, 1988, Reforma rolna w województwie krakowskim (1945–1948), Ossolineum, Wrocław.
Góra Władysław, 1962, PPR w walce o podział ziemi obszarniczej, Zakład Historii Partii przy KC PZPR, Warszawa.
Iwaniak Stefan, 1975, Reforma Rolna w województwie kieleckim w latach 1944–1945, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Jakubowska, Longina, 1995, Między ideologią i praktyka reformy rolnej: pamięć ziemiaństwa, „Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały”, t. 4, s. 7–44.
Jakubowska Longina, 2012, Patrons of History. Nobility, Capital and Political Transition in Poland, Aldershot, Ashgate.
Jasiewicz Krzysztof, 1997, Zagłada polskich Kresów: ziemiaństwo polskie na Kresach Północno-Wschodnich Rzeczypospolitej pod okupacją sowiecką 1939–1941: studium z dziejów zagłady dawnego narodu politycznego, Wolumen, Warszawa.
Łoś Anna, 2008, Styl życia ziemiaństwa polskiego po II wojnie światowej, Werset, Lublin.
Miernik Grzegorz, 1999, Opór chłopów wobec kolektywizacji w województwie kieleckim 1948–1956, Wydawnictwo Takt, Kielce.
Ochał Magdalena, 2012, „Bezeci” — byli ziemianie sześćdziesiąt lat po likwidacji warstwy, „Acta Universitas Wratislaviensis”, nr 3405, s. 155–163.
Perepeczko Barbara, 2003, Reforma rolna w pamięci rolników, „Wieś i Rolnictwo”, nr 1.
Schütze, Fritz, Riemann Gerhard, 1991, ‘Trajectory’ as basic theoretical concept for analyzing suffering and disorderly social processes, w: D.R. Maines (red.), Social Organization and Social Process. Essays in Honour of Anselm Strauss, Transaction Publishers, New York.
Skonieczny Tomasz, 2009, Postawy chłopów wobec koncepcji i poczynań PPR (PZPR) w początkowej fazie kolektywizacji polskiego rolnictwa (1948–1949), Akademia Pomorska w Słupsku, Słupsk.
Smoczyński Robert, Zarycki Tomasz, 2012, Współczesne polskie elity postszlacheckie w kontekście europejskim, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1.
Wenkler Michał (red.), 2006, Ziemianie wobec okupacji 1939–1945, Instytut Pamięci Narodowej, Kraków.
Żabińska Irena, 2011, Ziemianie z województwa warszawskiego w latach 1918–1945, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Instytut Filozofii i Socjologii PAN Polska
https://orcid.org/0000-0001-5575-4123
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
