Narracje i strategie argumentacyjne w dyskursie IV RP jako narzędzia wyznaczania granic wspólnot w polskim społeczeństwie
Abstrakt
This article concerns discourse in the 4th Republic and its role in creating the divisions and cleavages of Polish society. The author analyzes the argumentation strategies used by the press supporting the government and its so-called “good change” (the weeklies Sieci and Uważam Rze, which were published in the years 2012–2017). He concentrates on selected rhetorical practices such as labeling, categorization, and discrimination, and determines that the center of the argumentation strategy of the weeklies analyzed is a discursively constructed division between the “elites” and the “masses” ordinary people”). This type of strategy allows the building of a Me-Them dichotomy, which serves not only to strengthen divisions but also to de-legitimize the social space of the 3rd Republic and give legitimacy to the “good change” of the 4th Republic. These activities are exemplified by the manner in which the writers in opinion-forming weeklies describe and explain selected topics and events, such as the Round Table Talks or the migration crisis. The author finds that in the argumentation strategies analyzed, the “nation” is understood as an exclusive community defined from an essentialist perspective. He relates these and other findings to the problem of the new, simplified form of political rivalry and contemporary election campaigns.
Słowa kluczowe
transformacja ustrojowa; narracja; strategia argumentacyjna; podziały społeczne; rozłamy społeczne; dyskurs IV RP
Bibliografia
Alexander Jeffrey C., 2010, Znaczenia społeczne. Studia z socjologii kulturowej, tłum. Stanisław Burdziej, Jacek Gądecki, Nomos, Kraków.
Barker Chris, 2005, Studia kulturowe: teoria i praktyka, tłum. Agata Sadza, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Burszta Wojciech, 2013, Kotwice pewności. Wojny kulturowe z popnacjonalizmem w tle, Iskry, Warszawa.
Cenckiewicz Stanisław, 2014, Raczkujący przemysł pogardy, „Do Rzeczy”, nr 17.
Drogosz Marek, Bilewicz Michał, Kofta Mirosław, 2012, Poza stereotypy: dehumanizacja i esencjalizm w postrzeganiu grup społecznych, Scholar, Warszawa.
Drozda Łukasz, 2015, Lewactwo. Historia dyskursu o polskiej lewicy radykalnej, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
Fedyszak-Radziejowska Barbara, 2014, O rocznicy Okrągłego Stołu, „W Sieci”, nr 8.
Fish Stanley, 2002, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, tłum. Krzysztof Abriszewski i in., Universitas, Kraków.
Gadowski Witold, 2013, Idzie burza, „W Sieci”, nr 11.
Hallin Daniel C., Mancini Paolo, 2004, Comparing Media Systems: Three Models of Media and Politics, Cambridge University Press, Cambridge–New York.
Horolets Anna, 2006, Obrazy Europy w polskim dyskursie publicznym, Universitas, Kraków.
Jakubowska-Branicka Iwona, 2013, O dogmatycznych narracjach: studium nienawiści, Wydawnictwo Trio, Warszawa.
Karnowski Michał, 2013, Im naprawdę żyje się lepiej, „W Sieci”, nr 37.
Krasnodębski Zdzisław, 2013, Zdrada solidarności, „W Sieci”, nr 36 .
Kurczewska Joanna, Cześnik Mikołaj, Pluciński Przemysław, Ścigaj Paweł, 2016, Dyskusja, „Władza Sądzenia. Krytyczni obywatele wobec demokracji w Polsce”, nr 10, s. 10–26.
Lasch Christopher, 1997, Bunt elit, tłum. Dobrosław Rodziewicz, Platan, Kraków.
Lipset Seymour M., 1995, Homo politicus. Społeczne podstawy polityki, tłum. Grażyna Dziurdzik-Kraśniewska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Majmurek Jakub, 2013, III RP, czyli dwie cele wstydu, „Krytyka Polityczna”, nr 31–32.
Meisel James H., 1980, The Myth of the Ruling Class: Gaetano Mosca and the “Elite”, Greenwood Press, Westport, Conn.
Messyasz Karolina, 2013, Obrazy młodzieży polskiej w dyskursie prasowym: młodzież o sobie i rzeczywistości społecznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Müller Jan-Werner, 2017, Co to jest populizm?, tłum. Michał Sutowski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Nowicka Magdalena, 2014, Spory wokół książek Jana Tomasza Grossa w świetle postfoucaultowskiej analizy dyskursu, w: Marek Czyżewski, Karol Franczak, Magdalena Nowicka, Jerzy Stachowiak (red.), Dyskurs elit symbolicznych. Próba diagnozy, Wydawnictwo Akademickie Sedno, Warszawa.
Nykiel Marzena, 2013a, Awantura o zajęcia z gender, „W Sieci”, nr 26.
Nykiel Marzena, 2013b, Brunatne pióra, „W Sieci”, nr 41.
Nykiel Marzena, 2015, Polska w turbanie, „W Sieci”, nr 37.
Pawlicki Maciej, 2012, Ilu nas jest?, „Uważam Rze”, nr 35.
Pawlicki Maciej, 2014, Dygot, „W Sieci”, nr 26.
Pawlicki Maciej, 2016, Wyspa hańby, „W Sieci”, nr 2.
Rybińska Aleksandra, 2016, Piekło Europy, „W Sieci”, nr7.
Rychard Andrzej, Sułek Antoni, 1988, Legitymacja. Klasyczne teorie i polskie doświadczenia, Polskie Towarzystwo Socjologiczne–Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
Semka Piotr, 2013, Mały atlas wojujących autorytetów, „Do Rzeczy”, nr 30.
Sieradzki Sławomir, 2014, Niemiecki kompleks Tuska, „W Sieci”, nr 17–18.
Skwieciński Piotr, 2018, Kto się boi normalizacji, „Sieci”, nr 8.
Sloterdijk Peter, 2011, Gniew i czas. Esej polityczno-psychologiczny, tłum. Arkadiusz Żychliński, Scholar, Warszawa.
Szahaj Andrzej, 1997, Granice anarchizmu interpretacyjnego, „Teksty Drugie”, nr 6.
Śpiewak Paweł 2005, Pamięć po komunizmie, słowo obraz / terytoria, Gdańsk.
Terlikowski Tomasz, Terlikowska Małgorzata, 2013, Stop homoszkole, „Do Rzeczy”, nr 45.
van Dijk Teun A., 2001, Dyskurs jako struktura i proces: praca zbiorowa, tłum. Grzegorz Grochowski, Teresa Dobrzyńska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
van Dijk Teun A., 2006, Discourse, Context and Cognition, „Discourse Studies”, t. 8(1), s. 159–177.
Wasilewski Jacek, 2012, Opowieści o Polsce: retoryka narracji, studio headmade, Warszawa.
Wildstein Bronisław, 2012, Likwidacja „Uważam Rze”, „W Sieci”, nr 2.
Wildstein Bronisław, 2013, Polskość jako los, „Do Rzeczy”, nr 24.
Wildstein Bronisław, 2014. Kolorowa szara eminencja, „Do Rzeczy”, nr 16.
Wildstein Bronisław, 2016, Czy Europa chce popełnić samobójstwo?, „W Sieci”, nr 7.
Wildstein Bronisław, 2017, Znowu o Wałęsie, „Sieci Prawdy”, nr 40.
Zaremba Piotr, 2014, Dotkliwa porażka mainstreamu, „W Sieci”, nr 26.
Ziemkiewicz Rafał A., 2013, Bunt młodych, „Do Rzeczy”, nr 44.
Ziemkiewicz Rafał A., 2014, Krytyka zjada Michnika, „Do Rzeczy”, nr 10.
Ziemkiewicz Rafał A., 2015a, Kwadratura imigracji, „Do Rzeczy”, nr 37.
Ziemkiewicz Rafał A., 2015b, To najeźdźcy, nie uchodźcy, „Do Rzeczy”, nr 38.
Zybertowicz Andrzej, 2013, Taniec na beczce z prochem, „W Sieci”, nr 34.
Zybertowicz Andrzej, 2014, Milcz, unikaj, kłam, „W Sieci”, nr 8.
Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0002-8939-3685
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
