Uniwersytet socjalistyczny i jego współczesne neoliberalne analogie
Abstrakt
While referring to Agata Zysiak’s book Punkty za pochodzenie. Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście [Points for Class Origin: Post-War Modernization and the University in a Working-Class City] (2016) the author’s intention is to provide an independent voice in the debate on plans to modernize the institution of the university, both in PPR times and at present. She describes the role of the university in Poland’s ideologically created socio-economic modernization. Both the communist and post-transformation reforms of the social system can be treated as being defined by the modernization imperative and a similarly legitimated attempt to overcome backwardness. The following points are raised: (1) the significance of the institution of higher learning in the modernization of the country; (2) the vision of a higher-learning institution guiding two outstanding academics of those times; (3) the university in the public discourse of the communist era; (4) the career paths of the recipients of university educations, that is, the students and graduates of the socialist university; (5) and the career paths of academics in the Polish People’s Republic. Consideration of these questions through the communist and capitalist prisms of modernization changes in Poland makes it possible to advance theses about the function of a higher-learning institution, regardless of the dominant political system.
Słowa kluczowe
modele uniwersytetu; modernizacja; szkoły wyższe w Polsce
Bibliografia
Antonowicz Dominik, 2015, Między siłą globalnych przemian a lokalną tradycją. Polskie szkolnictwo wyższe w dobie przemian, Wydawnictwo Naukowe UAM, Toruń.
Domański Henryk, 2010, Nowe ogniwa nierówności edukacyjnych w Polsce, „Studia Socjologiczne”, nr 1.
Dyboski Roman, 1934, Uniwersytety: wśród przemian światowych, Kraków.
Dziedziczak-Foltyn Agnieszka, 2011, Imperatyw rozwoju a kondycja myślenia strategicznego o polskim szkolnictwie wyższym (i nauce) w dobie transformacji systemowej, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 2.
Dziedziczak-Foltyn Agnieszka, 2014a, Szkolnictwo wyższe wobec wyzwań przyszłości — nieprzedawniona myśl Jana Szczepańskiego, w: Wielisława Warzywoda-Kruszyńska (red.), Społeczeństwo, edukacja, praca, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Dziedziczak-Foltyn Agnieszka, 2014b, Recepcja przemian instytucji szkoły wyższej — szkic o dwóch formacjach w dyskursie naukowym, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 1–2.
Dziedziczak-Foltyn Agnieszka, 2015, Dialog z interesariuszami środowiskowymi w projektowaniu wizji i reformy szkolnictwa wyższego w Polsce (2013–2015), „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 1.
Dziedziczak-Foltyn Agnieszka, 2017, Reforma szkolnictwa wyższego w Polsce w debacie publicznej. Bilans dyskusji o uniwersytetach (1990–2015), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Grotowska Gabriela, Gajderowicz Tomasz, Wincenciak Leszek, Wolińska Irena, 2014, Raport końcowy z badania: „Ocena jakości i skuteczności wsparcia kierunków zamawianych w ramach Poddziałania 4.1.2. PO KL”, PSDB, Warszawa.
Kaźmierska Kaja, Waniek Katarzyna, Zysiak Agata, 2015, Opowiedzieć Uniwersytet. Łódź akademicka w biografiach wpisanych w losy Uniwersytetu Łódzkiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Kluczyński Jan, 1991, Prognozy i uwarunkowania rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Łódź.
Kolasa-Nowak Agnieszka, 2014, Socjologia historyczna. Interdyscyplinarność w praktyce badawczej socjologów, w: Joanna Kurczewska, Magda Lejzerowicz (red.), Głosy w sprawie interdyscyplinarności. Socjologowie, filozofowie i inni o pojęciach, podejściach i swych doświadczeniach, Wydawnictwo IFiS PAN–Komitet Socjologii, Warszawa.
Kowzan Piotr, Zielińska Małgorzata, Kleina-Gwizdała Agnieszka, Prusinowska Magdalena, 2016, „Nie zostaje mi czasu na prace naukową”. Warunki pracy osób ze stopniem doktora, zatrudnionych na polskich uczelniach, Raport Nowego Otwarcia Uniwersytetu, Gdańsk–Bydgoszcz–Warszawa.
Kwiek Marek, 2015, Uniwersytet w dobie przemian. Instytucje i kadra akademicka w warunkach rosnącej konkurencji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Piskała Kamil, Zysiak Agata, 2013, Świątynia nauki, fundament demokracji czy fabryka specjalistów? Józef Chałasiński i powojenne spory o idee uniwersytetu, „Praktyka Teoretyczna”, nr 3.
Popiński Krzysztof, 2010, Rola edukacji na poziomie wyższym w modernizacji społeczno-ekonomicznej Polski w latach 1945–1989, w: Jędrzej Chumiński (red.), Modernizacja czy pozorna modernizacja. Społeczno-ekonomiczny bilans PRL 1944–1989, Wydawnictwo GAJT, Wrocław.
Szczepański Jan, 1963, Socjologiczne zagadnienia wyższego wykształcenia, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Szkudlarek Tomasz, 2012, Robotnicy wiedzy i edukacja akademicka, w: Piotr Żuk (red.), Wiedza, ideologia, władza. O społecznej funkcji uniwersytetu w społeczeństwie rynkowym, Scholar, Warszawa.
Szwabowski Oskar, 2014, Uniwersytet — fabryka — maszyna. Uniwersytet w perspektywie radykalnej, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.
Waltoś Stanisław, Rozmus Andrzej, 2012, Szkolnictwo wyższe w Polsce. Ustrój, prawo, organizacja, Wolters Kluwer, Warszawa.
Żuk Piotr (red.) , 2012, Wiedza, ideologia, władza. O społecznej funkcji uniwersytetu w społeczeństwie rynkowym, Scholar, Warszawa.
Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0002-5716-0086
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
