Krytyczna analiza naukowej ciszy, czyli dlaczego Romowie migrują (z naszego pola widzenia)


Abstrakt

This article discusses the phenomenon of academic silence in regard to Romani migration from Poland — both in Polish Romani studies and in migration studies. The absence of the subject of Romani migration in migration research in Poland is contrasted with the absence of the subject of migration in Romani studies. Paradoxically, the group most associated in the social imaginary with mobility is absent from migration studies in Poland. On the other hand, in studies of the Romani people in Poland, the group turns out to be surprisingly static and immobilized. The aim of the paper is to explore this particular type of discursive silence, to consider the underlying theoretical and conceptual reasons for it, and finally, to reflect on how it impacts migration and Romani studies.


Słowa kluczowe

naukowa cisza; badania nad migracjami; migracje Romów z Polski; romologia

Acton Thomas (red.), 1997, Gypsy Politics and Traveller Identity, University of Hertfordshire Press, Hatfield.

Acton Thomas, Ingmire Sylvia, 2012, „I nikt nie rzuca w nie kamieniami”. Romscy imigranci z Polski i ich wkład do polityki Romów/Cyganów/Wędrowców w Zjednoczonym Królestwie, „Studia Romologica”, t. 5, s. 77–96.

Anderson Benedict, 1997, Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, tłum. Stefan Amsterdamski, Znak–Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa–Kraków.

Anderson Bridget, 2013, Us and Them?: The Dangerous Politics of Immigration Control, Oxford University Press, Oxford.

Barth Fredrik (red.), 1969, Ethnic Groups and Boundaries: The Social Organization of Culture Difference. Results of a Symposium Held at the University of Bergen, 23rd to 26th February 1967, Universitetsforlaget–Allen & Unwin, Bergen–London.

Bartosz Adam, 2004 [1994], Nie bój się Cygana, Pogranicze, Sejny.

Bartosz Adam, 2007, Cyganie/Romowie — ostatni wędrowcy Europy, w: Piotr Borek (red.), Romowie w Posce i Europie, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.

Basch Linda, Glick Schiller Nina, Blanc Cristina Szanton, 1994, Nations Unbound: Transnational Projects, Postcolonial Predicaments, and Deterritorialized Nation-states, Gordon and Breach, Amsterdam.

Benedyktowicz Zbigniew, 2000, Portrety „obcego”: od stereotypu do symbolu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Bollnow Otto F., 1982, On Silence — Findings of Philosophico-Pedagogical Anthropology, „Universitas”, t. 24, s. 41–47.

Bourdieu Pierre, 2006, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum. Piotr Biłos, Scholar, Warszawa.

Branach-Kallas Anna, 2006, Itineraries of Silence: Female Migrants and Voice/lessness in Selected English Canadian and Quebecois Fiction, „Kwartalnik Neofilologiczny”, t. 53, nr 2, s. 148–165.

Buchowski Michał, 2004, Redefining Work in a Local Community in Poland. Transformation and Class, Culture, and Work, w: Angela Procoli (red.), Workers and Narratives of Survival in Europe: The Management of Precariousness at the End of the Twentieth Century, State University of New York Press, New York.

Burrell Kathy, 2009, Polish Migration to the UK in the ‘New’ European Union: After 2004, Ashgate Publishing, Aldershot.

Cabam Agnieszka, Kondrasiuk Grzegorz (red.), 2009, Romowie. Przewodnik: historia i kultura, Radomskie Stowarzyszenie Romów, Radom.

Castles Stephen, 2010, Understanding Global Migration: A Social Transformation Perspective, „Journal of Ethnic and Migration Studies”, t. 36, s. 1565–1586.

Clendinnen Inga, 1999, Reading the Holocaust, Cambridge University Press, Cambridge, Mass.

Cohen Anthony P., 1985, The Symbolic Construction of Community, Tavistock Publications, London.

Corradi Laura, 2017, Gypsy Feminism: Intersectional Politics, Alliances, Gender and Queer Activism, Routledge, London–New York.

Drinkwater Stephen, Eade John, Garapich Michal, 2009, Poles Apart? EU Enlargement and the Labour Market Outcomes of Immigrants in the United Kingdom, „International Migration”, t. 47, s. 161–190.

Drużyńska Jolanta, 2015, Ostatni tabor. Jak władza ludowa zakazała Cyganom wędrowania, Rebis, Poznań.

Duszczyk Maciej, Lesińska Magdalena, 2009, Współczesne migracje: dylematy Europy i Polski, Ośrodek Badań nad Migracjami, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.

Erdmans Mary Patrice, 1992, The Social Construction of Emigration as a Moral Issue, „Polish American Studies”, t. 49, s. 7–25.

Faist Thomas, 2000, The Volume and Dynamics of International Migration and Transnational Social Spaces, Oxford University Press, Oxford–New York.

Ficowski Jerzy, 1986, Cyganie na polskich drogach, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Ficowski Jerzy, 1989, Cyganie w Polsce. Dzieje i obyczaje, Interpress, Warszawa.

Fonseca Isabel, 1995, Bury Me Standing: The Gypsies and Their Journey, Knopf, New York.

Fraser Angus, 2001, Dzieje Cyganów, tłum. Ewa KLekot, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Garapich Michał P., 2008, The Migration Industry and Civil Society: Polish Immigrants in the United Kingdom before and after EU Enlargement, „Journal of Ethnic and Migration Studies”, t. 34, s. 735–752.

Garapich Michał, 2013, Polska kultura migracyjna po 2004 roku — między zmianą a tradycją, w: Magdalena Lesińska, Marek Okólski (red.), Współczesne polskie migracje: strategie — skutki społeczne — reakcja państwa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Garapich Michał P., 2016, London’s Polish Borders: Transnationalizing Class and Ethnicity among Polish Migrants in London, Ibidem-Verlag, Stuttgart.

Gay a Blasco Paloma, 2008, Picturing ‘Gypsies’: Interdisciplinary Approaches to Roma Representation, „Third Text”, t. 22, s. 297–303.

Gellner Ernest, 1991, Narody i nacjonalizm, tłum. Teresa Hołówka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Giza-Poleszczuk Anna., Poleszczuk Jan, 2001, Cyganie i Polacy w Mławie. Konflikt etniczny czy społeczny, w: Aleksandra Jasińska-Kania (red.), Trudne sąsiedztwa. Z socjologii konfliktów narodowościowych, Scholar, Warszawa.

Glick Schiller Nina, Basch Linda, Blanc Cristina Szanton, 1995, From Immigrant to Transmigrant: Theorizing Transnational Migration, „Anthropological Quarterly”, t. 68, s. 48–63.

Górny Agata, Kaczmarczyk Paweł, 2003, Uwarunkowania i mechanizmy migracji zarobkowych w świetle wybranych koncepcji teoretycznych, Instytut Studiów Społecznych UW, Warszawa.

Grabowska-Lusińska Izabela, Okólski Marek, 2009, Emigracja ostatnia?, Scholar, Warszawa.

Grabowska Izabela, Garapich Michał P., Jaźwińska Ewa, Radziwinowiczówna Agnieszka, 2017, Migrants as Agents of Change: Social Remittances in an Enlarged European Union, Palgrave Macmillan, Basingstoke.

Grill Jan, 2012, ‘Going up to England’: Exploring Mobilities among Roma from Eastern Slovakia, „Journal of Ethnic and Migration Studies”, t. 38, s. 1269–1287.

Grzymała-Moszczyńska Halina, Kwiatkowska Anna, Roszak Joanna, 2010, Drogi i rozdroża: migracje Polaków w Unii Europejskiej po 1 maja 2004 roku. Analiza psychologiczno-socjologiczna, Nomos, Kraków.

Gupta Akhil, Ferguson James, 1997, Culture, Power, Place: Ethnography at the End of an Era, w: Akhil Gupta, James Ferguson (red.), Culture, Power, Place: Explorations in Critical Anthropology, Duke University Press, Durham, N.C.

Hancock Ian, 2010, Duty and Beauty, Possession and Truth: The Claim of Lexical Impoverishment as Control, w: Diane Tong (red.), Gypsies: A Book of Interdisciplinary Readings, Garland Publishing, New York–London.

Hasdeu Iulia, 2008, Imagining the Gypsy Woman: Representations of Roma in Romanian Museum, „Third Text”, t. 22, s. 347–357.

Helms Mary W., 1988, Ulysses’ Sail: An Ethnographic Odyssey of Power, Knowledge, and Geographical Distance, Princeton University Press, Princeton, NJ.

Hobsbawm Eric, Ranger Terence (red.), 2008, Tradycja wynaleziona, tłum. Mieczysław Godyń, Filip Godyń, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Horolets Anna, Bielecka-Prus Joanna, 2017, Strategie wykluczania w reprezentacjach polskiej emigracji na łamach paryskiej „Kultury” (1947–2000), w: Marek Czyżewski i in. (red.), Polskie sprawy 1945–2015.Warsztaty analizy dyskursu, Sedno, Warszawa.

Iglicka Krystyna, 2009, Bilans kosztów i korzyści najnowszej fali migracji zarobkowych z Polski oraz konsekwencje tego odpływu, „Biuletyn RPO. Zeszyty Naukowe”, nr 66, s. 47–55.

Jaźwińska Ewa, Okólski Marek (red.), 2001, Ludzie na huśtawce. Migracje między peryferiami Polski i Zachodu, Scholar, Warszawa.

Jordan Bill, Düvell Franck, 2002, Irregular Migration: The Dilemmas of Transnational Mobility, Edward Elgar Publisher, Cheltenham, UK–Northampton, MA.

Kaczmarczyk Paweł, Okólski Marek, 2008, Demographic and Labour-Market Impacts of Migration on Poland, „Oxford Review of Economic Policy”, t. 24, s. 599–624.

Kaminski Ignacy Marek, 1980, The State of Ambiguity: Studies of Gypsy Refugees, University of Gothenburg, Gothenburg.

Kapralski Sławomir, 2007, Rytuał pamięci i tworzenie nowoczesnej tożsamości wschodnioeuropejskich Romów, w: Piotr Borek (red.), Romowie w Polsce i Europie. Historia, prawo, kultura, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.

Kapralski Sławomir, 2012, Naród z popiołów. Pamięć zagłady a tożsamość Romów, Scholar, Warszawa.

Kapralski Sławomir, 2016, Milczenie, pamięć, tożsamość, Fantazmat „Cygana” i ambiwalencja nowoczesności, „Ethos ”, t. 29, nr 1, s. 185–202.

Kordasiewicz Anna, 2016, (U)sługi domowe. Przemiany relacji społecznych w płatnej pracy domowej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.

Kostrzewa Zofia, Szałtys Dorota, 2009, Wpływ emigracji na rozwój demograficzny Polski, „Biuletyn RPO. Zeszyty Naukowe”, nr 66, 55–71.

Kowarska Agnieszka J., 2005, Polska Roma: tradycja i nowoczesność, Wydawnictwo DiG, Warszawa.

Krzyżowski Łukasz, 2007a, Romowie jako społeczność transnarodowa w perspektywie teoretycznej, w: Piotr Borek (red.), Romowie w Polsce i Europie. Historia, prawo, kultura, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.

Krzyżowski Łukasz, 2007b, Romowie wobec wyzwań nowoczesności, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4.

Kwadrans Łukasz, 2013, Próba opisu i ewaluacji Programu rządowego oraz innych działań skierowanych do społeczności romskiej (na przykładzie gminy Świebodzice), w: Piotr Borek (red.), Romowie w Polsce i Europie. Historia, prawo, kultura, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.

Lechowski Paweł, 2007, Migracje Romów rumuńskich. Opracowanie naukowe na zlecenie Instytutu Pamięci i Dziedzictwa Romów oraz Ofiar Holokaustu (http://www.romowie.com/old/instytut/io2007_lechowski.pdf).

Lemon Alaina, 2000, Between Two Fires: Gypsy Performance and Romani Memory from Pushkin to Post-socialism, Duke University Press, London.

Lesińska Magdalena, Okólski Marek, Slany Krystyna, Solga Brygida, 2014, Dekada członkostwa Polski w UE: społeczne skutki emigracji Polaków po 2004 roku, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Lévi-Strauss Claude, 1955, The Structural Study of Myth, „The Journal of American Folklore”, t. 68, s. 428–444.

Malkki Liisa, 1997, National Geographic: The Rooting of Peoples and the Territorialization of National Identity among Scholars and Refugees, w: Akhil Gupta, James Ferguson (red.), Culture, Power, Place: Explorations in Critical Anthropology, Duke University Press, Durham, N.C.

Matras Yaron, Leggio Daniele Viktor, 2017, Open Borders, Unlocked Cultures: Romanian Roma Migrants in Western Europe, Routledge, London–NewYork.

Milewski Jacek, 2008, Dym się rozwiewa, Zysk i S-ka, Poznań.

Milewski Jacek, 2013, Chyba za nami nie traficie, Wydawnictwo W.A.B, Warszawa.

Mirga-Kruszelnicka Anna, 2018, Challenging Anti-gypsyism in Academia: The Role of Romani Scholars, „Critical Romani Studies”, t. 1, nr 1, s. 8–28.

Mirga-Wójtowicz Elżbieta, 2013, Program pomocowy dla społeczności Romów w Polsce — osiągnięcia i wyzwania: przykład Małopolski, w: Piotr Borek (red.), Romowie w Polsce i Europie. Historia, prawo, kultura, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.

Mirga Andrzej, Mróz Lech, 1994, Cyganie: odmienność i nietolerancja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Morawska Ewa, 2001, Structuring Migration: The Case of Polish Income-Seeking Travelers to the West, „Theory and Society”, t. 30, s. 47–80.

Nagengast Carole, 1991, Reluctant Socialists, Rural Entrepreneurs: Class, Culture, and the Polish State, Oxford Westview Press, Boulder–San Francisco.

Nowicka Ewa, 2007, Romowie i świat współczesny, w: Piotr Borek (red.), Romowie w Polsce i Europie. Historia, prawo, kultura, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.

Nowicka Ewa, Witkowski Maciej, 2013, Nowe możliwości — stare problemy. Przemiany w polityce wobec Romów po 1989 roku i ich społeczne konsekwencje, „Studia Romologica”, nr 6.

Nowicki Tomasz, 2015, Badanie ku zmianie. Integracja i opór romskich rodzin wobec polityki wysiedleń, „Pedagogika Społeczna”, nr 1.

Okólski Marek, Salt John, 2014, Polish Emigration to the UK after 2004: Why Did So Many Come?, „Central and Eastern European Migration Review”, t. 3, nr 2.

Scott James C., 1990, Domination and the Arts of Resistance: Hidden Transcripts, Yale University Press, New Haven.

Sigona Nando, 2005, Locating ‘the Gypsy Problem’. The Roma in Italy: Stereotyping, Labelling and ‘Nomad Camps’, „Journal of Ethnic and Migration Studies”, t. 31, s. 741–756.

Staniewicz Teresa, 2011, Negotiating Space and Contesting Boundaries: The Case of Polish Roma and Polish Migrants. Migration and Adaptation as Viewed via a Social Capital Lens, „Studia Migracyjne — Przeglad Polonijny”, t. 37, nr 1.

Stewart Michael, 1997, The Time of the Gypsies, West View Press, Boulder, Colo.

Stola Dariusz, 2010, Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa.

Sułek Antoni, 1986, Socjolog wobec danych urzędowych. Przyczynek do metodologii badań nieankietowych, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1.

Szewczyk Marcin, 2013, Unia Europejska i Romowie. System wobec kultury etnicznej, Muzeum Okręgowe, Tarnów.

Talewicz-Kwiatkowska Joanna, 2013, Wpływ aktywności finansowej Unii Europejskiej na położenie społeczne Romów w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

Trumpener Katie, 1992, The Time of the Gypsies: A ‘People without History’ in the Narratives of the West, „Critical Inquiry”, t. 18, s. 843–884.

Turner Victor, Turner Edith, 2011, Image and Pilgrimage in Christian Culture, Columbia University Press, New York.

Urbańska Sylwia, 2010, „Cała Polska liczy eurosieroty”. Panika moralna i płeć w wykluczeniu oraz stygmatyzacji rodzin migrantów, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3.

Van Dijk Teun A., 2008, Discourse and Power, Palgrave Macmillan, Basingstoke–New York.

Vermeersch Peter, 2008, Exhibiting Multiculturalism: Politicised Representations of the Roma in Poland, „Third Text”, t. 22, s. 359–371.

Witkowski Maciej, 2016, Polityka i antropologia. Praktyki integrowania Bergitka Roma w karpackich wioskach w Polsce, Nomos, Kraków.

Zubrzycki Jerzy, 1988, Soldiers and Peasants: The Sociology of Polish Migration: A Lecture in English and Polish (The Second M.B. Grabowski Memorial Lecture), School of Slavonic and East European Studies, London.

Pobierz

Opublikowane : 2018-06-28


Fiałkowska, K., Garapich, M. P., & Mirga-Wójtowicz, E. (2018). Krytyczna analiza naukowej ciszy, czyli dlaczego Romowie migrują (z naszego pola widzenia). Kultura I Społeczeństwo, 62(2), 39-67. https://doi.org/10.35757/KiS.2018.62.2.3

Kamila Fiałkowska  k.fialkowska@uw.edu.pl
Ośrodek Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego  Polska
https://orcid.org/0000-0002-1473-9987
Michał P. Garapich 
Ośrodek Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego  Polska
https://orcid.org/0000-0003-0248-6780
Elżbieta Mirga-Wójtowicz 
Ośrodek Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie  Polska
https://orcid.org/0000-0002-3215-7825