Poza pamięć zbiorową — społeczne wymiary pamiętania miasta. Zarys problematyki na przykładzie projektu „Wrocław. Pamiętam, że…”


Abstrakt

The author suggests that research into the socially constructed collective past should be expanded to include motifs of social memory that are negotiated in private discourse and emerge intersubjectively (often unconsciously) at the level of everyday life. She considers the relation between places of memory and memory of places, and between social memory and individual memory. The article is based on empirical material from the reminiscences of Wrocław inhabitants published in the book [Wrocław: I Remember… Wrocław. Pamiętam, że…], which was prepared in connection with Wrocław’s role as European Capital of Culture 2016.


Słowa kluczowe

pamięć autobiograficzna; pamięć społeczna; pamięć zbiorowa; pamięć zmysłów; miejsca pamięci; pamięć miasta; Wrocław

Bednarek Stefan, 2010, Jeśli nie miejsca pamięci, to co? O badaniach pamięci, „Kultura Współczesna”, nr 1.

Bierwiaczonek Krzysztof, Nawrocki Tomasz, 2017, Przestrzeń publiczna a tożsamość miejsca, miasta i mieszkańców, w: Krzysztof Bierwiaczonek, Małgorzata Dymnicka, Katarzyna Kajdanek, Tomasz Nawrocki, Miasto, przestrzeń, tożsamość. Studium trzech miast: Gdańsk, Gliwice, Wrocław, Scholar, Warszawa.

Bierut Jacek, Pęcherz Karol (red.), 2015, Wrocław. Pamiętam, że…, Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, Wrocław.

Biskupska Kamilla, 2011, Pamięć społeczna w zwierciadle języka. Analiza dyskursu pokolenia przełomu, Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.

Biskupska Kamilla, 2017, „Pamiętam, że…”. O społecznej konstrukcji pamięci mieszkańców miast Ziem Zachodnich i Północnych na przykładzie Wrocławia, „Opuscula Sociologica”, nr 1.

Borkowska Iwona, Jakubowska Honorata, Podgórski Michał, 2009, Metodologia dla socjologii codzienności. Próba dojrzenia niewidzialnego i uniknięcia pułapek widzialnego, w: Seweryn Rudnicki, Justyna Stypińska, Katarzyna Wojnicka (red.), Społeczeństwo i codzienność. W stronę nowej socjologii?, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.

Bukraba-Rylska Izabella, 2013, W stronę socjologii ucieleśnionej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Connerton Paul, 2009, How Modernity Forgets, Cambridge University Press, Cambridge.

Czekański Grzegorz (red.), 2017, Dolny Śląsk. Pamiętam Powódź, Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, Wrocław.

Davidson Joyce, Milligan Christine, 2004, Embodying Emotion, Sensing Place — Introducing Emotional Geographies, „Social and Cultural Geography”, nr 5.

Gergen Kenneth, 1998, Erzählung, moralische Identität und historisches Bewusstsein. Eine sozialkonstructionistische Darstelung, w: Jürgen Straub (red.), Identität und historisches Bewusstsein, Suhrkamp, Frankfurt.

Gnieciak Monika, 2013, Krajobrazy pamięci — rama teoretyczna, w: Kazimiera Wódz (red.), Zapomniane miejsca, zapomniani ludzie. Restrukturyzacja ekonomiczna a zmiana kulturowa, Wydawnictwo Śląsk, Katowice.

Grzemska Aleksandra, 2017, Szczecińskie autobiografie po(st)osiedleńcze po 1956 roku, w: Roma Sendyka, Tomasz Sapota, Ryszard Nycz (red.), Migracyjna pamięć, wspólnota, tożsamość, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa.

Gurwitsch Aron, 1989, Problemy świata przeżywanego, w: Zdzisław Krasnodębski (red.), Fenomenologia i socjologia. Zbiór tekstów, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Jałowiecki Bohdan, 1989, Przestrzeń znacząca, w: Jacek Wódz (red), Przestrzeń znacząca. Studia socjologiczne, Śląski Instytut Naukowy, Katowice.

Jakubowska Honorata, 2012, Ciało jako przedmiot badań socjologicznych — dylematy, pominięcia, możliwości, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 8, nr 2.

Kajdanek Katarzyna, 2007, Centrum Wrocławia — przemiany funkcjonalno-przestrzenne i ich percepcja, w: Iwona Borowik, Krzysztof Sztalt (red.), Współczesna socjologia miasta. Wielość oglądów i kierunków badawczych, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.

Kajdanek Katarzyna, Nawrocki Tomasz, 2017, Przeszłość a tożsamość miast, w: Krzysztof Bierwiaczonek, Małgorzata Dymnicka, Katarzyna Kajdanek, Tomasz Nawrocki, Miasto, przestrzeń, tożsamość. Studium trzech miast: Gdańsk, Gliwice, Wrocław, Scholar, Warszawa.

Kietlińska Bogna, 2013, Badanie zmysłowego odbioru miasta za pomocą metod jakościowych, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 1 (41).

Kończal Kornelia, Wawrzyniak Joanna, 2011, Polskie badania pamięcioznawcze: tradycje, koncepcje, (nie)ciągłości, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4.

Kowalewski Maciej, 2011, „Tam, gdzie kiedyś był Komitet Wojewódzki”. Czy istnieje wspólna pamięć o mieście?, „Przegląd Socjologiczny”, nr 2–3.

Kula Marcin, 2002, Nośniki pamięci historycznej, DiG, Warszawa.

Kunce Aleksandra, 2013, Dom — na szczytach lokalności, w: Tadeusz Sławek, Aleksandra Kunce, Zbigniew Kadłubek, Oikologogia. Nauka o domu, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Lis Bartek, Kamińska Kamila, 2017, Co miasto (nie)pamięta? Dzierżonowskie exemplum, w: Kamila Kamińska (red.), Czytanie miasta: badania i animacje w przestrzeni, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.

Majer Andrzej, 2015, Mikropolis. Socjologia miasta osobistego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Makowska Aneta, 2017, Boguszów-Gorce: miasto ludzi, węgla i słupów, w: Kamila Kamińska (red.), Czytanie miasta: badania i animacje w przestrzeni, Instytut Wydawniczy Książka i Prasa, Warszawa.

Maruszewski Tomasz, 2005, Pamięć autobiograficzna, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.

Maruszewski Tomasz, 2014, Pamięć indywidualna, w: Magdalena Saryusz-Wolska, Robert Traba, Modi Memorandi. Leksykon kultury pamięci, Scholar, Warszawa.

Nijakowski Lech M., 2006, Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze symbolicznym, Scholar, Warszawa.

Nowak Jacek, 2011, Społeczne reguły pamiętania. Antropologia pamięci zbiorowej, Nomos, Kraków.

Olick Jeffrey K., 1999, Collective Memory: The Two Cultures, „Sociological Theory”, t. 17 (3), s. 333–348.

Olick Jeffrey K., Robbins Joyce, 2014, Badania nad pamięcią społeczną: od «pamięci zbiorowej» do socjologii historycznej praktyk pamięciowych, w: Kornelia Kończal (red.), (Kon)teksy pamięci. Antologia, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.

Pallasmaa Juhani, 2015, Myśląca dłoń. Egzystencjalna i ucieleśniona mądrość w architekturze, tłum. Michał Choptiany, Instytut Architektury, Kraków.

Pęcherz Karol, 2015, Wstęp, w: Jacek Bierut, Karol Pęcherz (red.), Wrocław. Pamiętam, że.., Fundacja na rzecz Kultury i Edukacji im. Tymoteusza Karpowicza, Wrocław.

Potter Jonathan, Wetherell Margaret, 1994, Some Practical Issues in Analysing Discourse, w: Alan Bryman, Robert G. Burgess (red.), Analysing Qualitative Data, Routledge, London.

Prokopczuk Magda, 2016, Pomiędzy kulturą a naturą. Ciało w perspektywie osmologicznej, w: Dorota Majka-Rostek, Ewa Banaszak, Robert Florkowski, Paweł Czajkowski (red.), Trikcster. Społeczno-kulturowe konteksty doświadczania ciała, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk.

Rewers Ewa, 2010, Miasto-twórczość. Wykłady krakowskie, Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki, Wydział Architektury Wnętrz, Kraków.

Rybicka Elżbieta, 2011, Pamięć i miasto. Palimpsest vs. pole walki, „Teksty Drugie”, nr 5 (131).

Saryusz-Wolska Magdalena, 2011, Spotkania czasu z miejscem. Studia o pamięci i miastach, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Schütz Alfred, 1984, Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania, tłum. Dorota Lachowska, w: Edward Mokrzycki (red.), Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Sielicki Tomasz, 2018, Przez Sępolno, Zalesie i Krzyki… Historia tramwajów we Wrocławiu, Muzeum Miejskie we Wrocławiu, Wrocław.

Sekuła Elżbieta A., 2010, Kultury pamięci Górnoślązaków, w: Sławomir Kapralski (red.), Pamięć, przestrzeń, tożsamość, Scholar, Warszawa.

Skoczylas Łukasz, 2014, Pamięć społeczna miasta — jej liderzy i odbiorcy, Scholar, Warszawa.

Skoczylas Łukasz, Brzezińska Anna, Fabiszak Małgorzata, 2016, Zastosowanie wywiadów fokusowych w badaniach nad pamięcią zbiorową, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 12, nr 4.

Szacka Barbara, 2006, Czas przeszły — pamięć — mit, Scholar, Warszawa.

Szacki Jerzy, 2008, Wokół etyki polskiego humanisty, „Przegląd Filozoficzno-Literacki”, nr 2–3.

Szczepański Marek S., Ślęzak-Tazbir Weronika, 2008, Miejskie pachnidło. Fragmentacja i prywatyzacja przestrzeni w perspektywie osmosocjologicznej, „Studia Regionalne i Lokalne” nr 2.

Szpociński Andrzej, 2005, Autentyczność przeszłości jako problem kultury współczesnej, w: Andrzej Szpociński (red.), Wobec przeszłości. Pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej, Instytut im. Adama Mickiewicza, Warszawa.

Szpociński Andrzej, 2006, Różnorodność odniesień do przeszłości lokalnej, w: Andrzej Szpociński, Piotr T. Kwiatkowski, Przeszłość jako przedmiot przekazu, Scholar, Warszawa.

Szpociński Andrzej, 2013, Pamięć przeszłości i strategie legitymizacyjne, w: Paulina Orłowska (red.), Pamięć. Rejestry i terytoria, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków.

Śpiewak Paweł, 2003, Trzeci patriotyzm albo pamięć i patriotyzm, w: Małgorzata Dymnicka, Zbigniew Opacki (red.), Tożsamość miejsca i ludzi. Gdańszczanie i ich miasto w perspektywie historyczno-socjologicznej, Oficyna Naukowa, Warszawa.

Taranek-Wolańska Olga, 2013, Stacja Wałbrzych, czyli transgraniczność i doświadczanie miejsca, w: Marian Ursel, Olga Taranek-Wolańska (red.), Śląskie pogranicza kultur, t. 2, Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocław.

Traba Robert, 2011, Gdzie jesteśmy? Nowe otwarcie w polskich badaniach pamięci zbiorowej i ich europejski kontekst, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4.

Traba Robert, 2013, „To przecież tylko film!”. Trzy obrazy konfliktów i dialogów pamięci, w: Paulina Orłowska (red.), Pamięć. Rejestry i terytoria, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków.

Wallis Aleksander, 1979, Gwar i informacja: o miejskim centrum, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Welzer Harald, 2009, Materiał, z którego zbudowane są biografie, w: Magdalena Saryusz-Wolska (red.), Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, Universitas, Kraków.

Pobierz

Opublikowane : 2018-09-27


Biskupska, K. (2018). Poza pamięć zbiorową — społeczne wymiary pamiętania miasta. Zarys problematyki na przykładzie projektu „Wrocław. Pamiętam, że…”. Kultura I Społeczeństwo, 62(3), 103-119. https://doi.org/10.35757/KiS.2018.62.3.6

Kamilla Biskupska  kbiskupska@uni.opole.pl
Unwersytet Opolski  Polska
https://orcid.org/0000-0002-6120-3405