O potrzebie dialogu. Koncepcja zwrotu edukacyjnego w sztuce


Abstrakt

This article is about the educational turn in contemporary art. At present, many artists are interested in educational projects—the planning of events in which education is not reduced to an auxiliary role (as is traditional with an exhibition). Simultaneously, however, the artists distance themselves from the school system and are attempting to experiment with education, treating it as an autonomous, alternative cultural practice. The author describes the traits and circumstances of this artistic phenomenon (above all, transformations in the field of socially engaged art, and criticism of the idea of a knowledge-based economy). She analyses the role of pedagogical methods and ideas in artistic and curating practices, while focusing primarily on methods of using dialogue in artistic projects.


Słowa kluczowe

sztuka współczesna; sztuka partycypacyjna; zwrot edukacyjny; neoliberalizm; edukacja

Abu ElDahab Mai, 2006, On How to Fall With Grace — or Fall Flat on Your Face, w: Mai Abu ElDahab, Anton Vidokle, Florian Waldvogel (red.), Notes for Art School, International Foundation Manifesta.

Banham Reyner, 1979, Rewolucja w architekturze. Teoria i projektowanie w „pierwszym wieku maszyny”, tłum. Zbigniew Drzewiecki, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa.

Beuys Joseph, 2006, I Am Searching for Field Character, w: Claire Bishop (red.), Participation, Whitechapel–The MIT Press, London–Cambridge.

Bishop Claire, 2008, Zwrot społeczny: współpraca jako źródło cierpień, w: Joanna Warsza (red.), Stadion X. Miejsce, którego nie było, Korporacja Ha!art–Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa–Kraków.

Bishop Claire, 2015, Sztuczne piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni, tłum. Jacek Staniszewski, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa.

Bourriaud Nicolas, 2012, Estetyka relacyjna, tłum. Łukasz Białkowski, Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK, Kraków.

Dewey John, 1975, Sztuka jako doświadczenie, tłum. Andrzej Potocki, Ossolineum, Wrocław.

Dierking Lynn, 2002, The Role of Context in Children‘s Learning from Objects and Experience, w: Scott G. Paris (red.), Perspectives on Object-Centered Learning in Museums, Lawrence Erlbaum Associates Publishers, London.

Dziamski Grzegorz, 1996, Awangarda w plastyce, w: Grzegorz Dziamski (red.), Od awangardy do postmodernizmu, Instytut Kultury, Warszawa.

Finkelpearl Tom, 2013, What We Made: Conversations on Art and Social Cooperation, Duke University Press, Durham–London.

Franczak Karol, 2012, Parezja jako medium pamięci. Paradoksy i wątpliwości, w: Elżbieta Hałas (red.), Kultura jako pamięć. Posttradycjonalne znaczenie przeszłości, Nomos, Warszawa.

Giedion Sigfried, 1968, Przestrzeń, czas i architektura. Narodziny nowe tradycji, tłum. Jerzy Olkiewicz, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Graham Janna, 2010, Between a Pedagogical Turn and a Hard Place: Thinking with Conditions, w: Paul O’Neill, Mick Wilson (red.), Curating and the Educational Turn, Open Editions, London.

Harvey David, 2007, A Brief History of Neoliberalism, Oxford University Press, Oxford–New York.

Helguera Pablo, 2011, Education for Socially Engaged Art: A Materials and Techniques Handbook, Jorge Pinto Books, New York.

Kalin Nadine M., 2012, (de)Fending Art Education Through the Pedagogical Turn, „The Journal of Social Theory in Art Education”, nr 32.

Kester Grant, 2004, Conversation Pieces: Community and Communication in Modern Art, University of California Press, Berkeley–Los Angeles–London.

Kosińska Marta, 2012, Projekty twórczości zaangażowanej w zmianę społeczną jako modele edukacji dialogicznej, w: Marta Kosińska, Karolina Sikorska, Agata Skórzyńska (red.), Edukacja kulturalna jako projekt publiczny?, Galeria Miejska Arsenał, Poznań.

Kosińska Marta, 2014, Edukacja kulturowa, w: Rafał Koschany, Agata Skórzyńska (red.), Edukacja kulturowa. Podręcznik, Centrum Kultury Zamek, Poznań.

Kościańczuk Marcela, 2012, Projekty twórczości zaangażowanej w zmianę społeczną jako modele edukacji dialogicznej, w: Marta Kosińska, Karolina Sikorska, Agata Skórzyńska (red.), Edukacja kulturalna jako projekt publiczny?, Galeria Miejska Arsenał, Poznań.

Krauss Annette, Pethick Emily, Vishmidt Marina, 2010, Spaces of Unexpected Learning 2, w: Paul O’Neill, Mick Wilson (red.), Curating and the Educational Turn, Open Editions, London.

Křepela Pavel, 2015, Projekty zabawek w środowiskach czeskiej awangardy pierwszej połowy XX wieku, w: Mirosława Moszkowicz, Bernadeta Stano (red.), Dziedzictwo awangardy a edukacja artystyczna.

Pomiędzy dziełem, zdarzeniem i doświadczeniem, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.

Kwon Miwon, 2002, One Place After Another: Site-specific Art and Locational Identity, MIT Press, Cambridge, Mass.–London.

Lerner Fern, 2005, Foundations for Design Education: Continuing the Bauhaus Vorkurs Vision, „Studies in Art Education”, t. 46, nr 3.

Leyko Małgorzata, 2012, Teatr w krainie utopii. Monte Verità, Mathildenhöhe, Hellerau, Goetheanum, Bauhaus, Słowo / obraz terytoria, Gdańsk.

Libera Zbigniew, 2011, Niesamowity prestiż artysty, „Notes na 6 tygodni”, nr 71.

Melosik Zbyszko, 2007, Teoria i praktyka edukacji wielokulturowej, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.

Melosik Zbyszko, Szkudlarek Tomasz, 2010, Kultura, tożsamość i edukacja — migotanie znaczeń, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków.

Mouffe Chantal, 2005, Paradoks demokracji, tłum. Wojciech Jach, Magdalena Kamińska, Andrzej Orzechowski, Wydawnictwo Naukowe DSWE TWP, Wrocław.

Niziołek Katarzyna, 2011, Edukacja międzykulturowa poprzez sztukę, „Pogranicze. Studia Społeczne”, tom XVII.

O’Neill Paul, Wilson Mick, 2008, Emergence, „Institute of Contemporary Arts Bulletin” (https://www.ica.art/bulletin/emergence [25.03.2017]).

O’Neill Paul, Wilson Mick, 2010, Introduction, w: Paul O’Neill, Mick Wilson (red.), Curating and the Educational Turn, Open Editions, London.

Pethick Emily, 2008, Resisting Institutionalisation, „Institute of Contemporary Arts Bulletin” (https://www.ica.art/bulletin/resisting-institutionalisation [25.03.2017]).

Pierce Susan, 2008, We Spoke About Hippies, „Institute of Contemporary Arts Bulletin” (https://www.ica.art/bulletin/we-spoke-about-hippies [25.03.2017]).

Piotrowski Piotr, 2010, Agorafilia. Sztuka i demokracja w postkomunistycznej Europie, Rebis, Poznań.

Podesva Lee Kristina, 2007, A Pedagogical Turn: Brief Notes on Education as Art, „Fillip Magazine”, nr 6.

Porębski Mieczysław, 1984, Awangarda a rozwój sztuki, w: Jerzy Malinowski (red.), Co robić po kubizmie? Studia o sztuce europejskiej pierwszej połowy XX wieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków–Wrocław.

Rachoń Nikodem, 2010, Doświadczenie estetyczne w metafizyce naturalizmu empirycznego Johna Deweya, „Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej”, nr 4.

Rancière Jacques, 2007, Estetyka jako polityka, tłum. Julian Kutyła, Paweł Mościcki, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.

Read Herbert, 1976, Wychowanie przez sztukę, tłum. Anna Trojanowska-Kaczmarska, Ossolineum, Wrocław.

Rogoff Irit, 2007, Academy as Potentiality, „Zehar”, nr 60/61.

Rogoff Irit, 2010, Turning, w: Paul O’Neill, Mick Wilson (red.), Curating and the Educational Turn, Open Editions, London.

Sheihk Simon, 2004, Public Spheres and Functions of Progressive Art Institutions (http://www.republicart.net/disc/institution/sheikh01 en.htm [25.03.2017]).

Sienkiewicz Karol, 2015, Pułapki partycypacji. Wstęp do wydania polskiego, w: Claire Bishop, Sztuczne piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni, tłum. Jacek Staniszewski, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa.

Sikorska Karolina, 2014, Edukacja artystyczna, w: Rafał Koschany, Agata Skórzyńska (red.), Edukacja kulturowa. Poręcznik, Centrum Kultury Zamek, Poznań.

Vidokle Anton, 2010, Exhibition to School: Unitednationsplaza, w: Paul O’Neill, Mick Wilson (red.), Curating and the Educational Turn, Open Editions, London.

Wilkoszewska Krystyna, 2003, Sztuka jako rytm życia. Rekonstrukcja filozofii sztuki Johna Deweya, Universitas, Kraków.

Wojnar Irena, 1976, Wstęp, w: Herbert Read, Wychowanie przez sztukę, tłum. Anna Trojanowska-Kaczmarska, Ossolineum, Wrocław.

Wojnar Irena, 1980, Teoria wychowania estetycznego: zarys problematyki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.

Żmijewski Artur, 2007, Polityczne gramatyki obrazów, w: Jacques Rancière, Estetyka jako polityka, tłum. Julian Kutyła, Paweł Mościcki, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.

Pobierz

Opublikowane : 2017-01-30


Nieroba, E. (2017). O potrzebie dialogu. Koncepcja zwrotu edukacyjnego w sztuce. Kultura I Społeczeństwo, 61(1), 135-155. https://doi.org/10.35757/KiS.2017.61.1.7

Elżbieta Nieroba  elzbieta.nieroba@uni.opole.pl
Uniwersytet Opolski  Polska
https://orcid.org/0000-0002-7622-8701