Norbert Elias o muzyce i społeczeństwie — możliwości aplikacyjne społeczno-muzycznych figuracji
Abstrakt
The first aim of the article is to show the Elias perspective on phenomena connected with the musical life of society and to consider the figuration processes connected with human practices directed at music. The author reflects on the dual feedback of the activities of individuals and the structural determinants conditioning those activities. As an example, she discusses Elias’s case study of the socio-cultural and historical-economic background of Wolfgang Amadeus Mozart’s creativity. The second aim of the article is to show the possibility of applying socio-musical figuration to various areas of human life associated with music, beginning with the question of the role of professional musicians and gender questions, through the political factors connected with musical creativity, and ending with the presence of music in the religious sphere and the rules governing the sacral context. Her reflections are premised on the idea that socio-musical life based on social norms and rules established during the civilization process is simultaneously undergoing a constant modification and transformation on account of the subjective activities of individuals.
Słowa kluczowe
Norbert Elias; muzyka; społeczeństwo; figuracje; zmiana społeczna
Bibliografia
Adorno Theodor W., 1974, Filozofia nowej muzyki, tłum. Fryderyka Wayda, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Adorno Theodor W., 1990, Sztuka i sztuki. Wybór esejów, tłum. Krystyna Krzemień-Ojak, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Bourdieu Pierre, 2005, Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, tłum. Piotr Biłos, Scholar, Warszawa.
Brodniewicz Teresa, 1996, Za i przeciw hitleryzmowi — muzyka w Trzeciej Rzeszy, w: Maciej Jabłoński, Janina Tatarska (red.), Muzyka i totalitaryzm, Wydawnictwo Ars Nova, Poznań.
DeNora Tia, 1995, Beethoven and the Construction of Genius: Musical Politics in Vienna, 1792–1803, University of California Press, Berkeley–Los Angeles–London.
Elias Norbert, 1980, Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu, tłum. Tadeusz Zabłudowski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Elias Norbert, 1996, Rozważania o Niemcach. Zmaganie o władzę a habitus narodowy i jego przemiany w XIX i XX wieku, tłum. Roman Dziergwa, Jerzy Kałążny, Izabela Sellmer, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Elias Norbert, 2003, Zaangażowanie i neutralność, tłum. Janusz Stawiński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Elias Norbert, 2006, Mozart. Portret geniusza, tłum. Bogdan Baran, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Elias Norbert, 2008, Społeczeństwo jednostek, tłum. Janusz Stawiński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Elias Norbert, 2010, Czym jest socjologia, tłum. Bogdan Baran, Aletheia, Warszawa.
Elias Norbert, 2011, O procesie cywilizacji. Analizy socjo- i psychogenetyczne, tłum. Tadeusz Zabłudowski, Kamil Markiewicz, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Goudsblom Johan, Mennell Stephen (red.), 1998, The Norbert Elias Reader: A Biographical Selection, Blackwell Publishers, Oxford.
Gwizdalanka Danuta, 1994, Muzy(cz)ka dla dam. Kobieta a muzyka kameralna na przełomie XVIII i XIX wieku, „Monochord. De musica acta, studia et commentarii”, t. 2, s. 13–19.
Gwizdalanka Danuta, 2001, Muzyka i płeć, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków.
Idzikowska-Czubaj Anna, 2011, Rock w PRL-u. O paradoksach współistnienia, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Jabłońska Barbara, 2014, Socjologia muzyki, Scholar, Warszawa.
Jarociński Stefan, 1988, Mozart, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków.
Massaka Iwona, 2009, Muzyka jako instrument wpływu politycznego, Wydawnictwo Ibidem, Łódź.
Meyer Krzysztof, 1996, Oddziaływanie systemu totalitarnego na Prokofiewa, Szostakowicza i Chaczaturiana, w: Maciej Jabłoński, Janina Tatarska (red.), Muzyka i totalitaryzm, Ars Nova, Poznań.
O’Hara Kenton, Brown Barry, 2006, Consuming Music Together: Introduction and Overview, w: Kenton O’Hara, Barry Brown (red.), Consuming Music Together: Social and Collaborative Aspects of Music Consumption Technologies, Springer, Dordrecht.
Pietraszewski Igor, 2012, Jazz w Polsce. Wolność improwizowania, Nomos, Kraków.
Schütz Alfred, 2008, Wspólne tworzenie muzyki. Studium relacji społecznych, w: Alfred Schütz, O wielości światów. Szkice z socjologii fenomenologicznej, tłum. Barbara Jabłońska, Nomos, Kraków.
Scott John T., 1997, Rousseau and the Melodious Language of Freedom, „The Journal of Politics”, t. 59, s. 803–829.
Schaeffer Bogusław, 1983, Dzieje muzyki, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
Skiba Krzysztof, Janiszewski Jarosław, Konnak Paweł Koňjo, 2001, Artyści, wariaci, anarchiści. Opowieść o gdańskiej alternatywie lat 80-tych, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa.
Sorokin Pitirim A., 1991, Social and Cultural Dynamics: A Study of Change in Major Systems of Art, Truth, Ethics, Law and Social Relationships, Transaction Publishers, New Brunswick–London.
Spencer Herbert, 1904, The Origin and Function of Music, w: Herbert Spencer, Essays: Scientific, Political and Speculative, t. 2, D.Appleton and Company, New York.
Stockfelt Ola, 2010, Odpowiednie sposoby słuchania, w: Christoph Cox, Daniel Warner (red.), Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej, słowo/obraz terytoria, Gdańsk.
Supičić Ivo, 1982, Music and Ceremony. Another Aspect, „International Review of the Aesthetics and Sociology of Music”, t. 13, s. 21–38.
Szacki Jerzy, 2002, Historia myśli socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Sztompka Piotr, 2010, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków.
Tyrmand Leopold, 1992, U brzegów jazzu, Historia i Sztuka, Poznań.
Weber Max, 2009, The Rational and Social Foundations of Music, Martino Publ., Mansfield Center, CT.
Uniwersytet Jagielloński Polska
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
