Rewolucja konsumpcyjna i kształtowanie się podmiotu emocjonalnego w perspektywie Norberta Eliasa
Abstrakt
The aim of this article is to analyze the interdependence between the processes of forming mass markets and the processes of rationalizing emotion and the shaping of modern hedonism. The author uses the perspective of Norbert Elias’s process sociology, in which the monopolization of resources results in the growth of dependence between all the inhabitants of the territory encompassed by the monopoly, and this is accompanied by a civilizing process, or the rationalization of the behaviours of individuals. The author presents the idea that the integration process at the level of humanity, as survival unit on the platform of the global market and consumption culture, is ongoing. As an example, the author analyzes the first stage in the consumer revolution in Poland after the Second World War, where fashion was shaped on one side by the socialist ideology of progress, and on the other by the romantic ethic present in communications from the West. Individual emotion as a factor guiding behaviour corresponds to the logic of the market, and fashion is the process of mediating between the market and the individual.
Słowa kluczowe
socjologia procesu Norberta Eliasa; monopolizacja; racjonalizacja; rewolucja konsumpcyjna; moda; emocje; nowoczesny hedonizm; racjonalizacja emocji
Bibliografia
Aldridge Alan, 2006, Konsumpcja, tłum. Maciek Żakowski, Sic!, Warszawa.
Appadurai Arjun, 2005, Nowoczesność bez granic. Kulturowe wymiary globalizacji, tłum. Zbigniew Pucek, Universitas, Kraków.
Bauman Zygmunt, 1995, Wieloznaczność nowoczesna, nowoczesność wieloznaczna, tłum. Janina Bauman, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Bauman Zygmunt, 2009, Konsumowanie życia, tłum. Monika Wyrwas-Wiśniewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Campbell Colin, 1987, The Romantic Ethic and the Spirit of Modern Consumerism, Blackwell Publishers, Oxford.
Campbell Colin, 2005, The Desire for the New: Its Nature and Social Location as Presented in Theories of Fashion and Modern Consumerism, w: Roger Silverstone, Eric Hirsch (red.), Consuming Technologies: Media and Information in Domestic Spaces, Routledge, London–New York.
Castells Manuel, 2009, Koniec tysiąclecia, tłum. Janusz Stawiński, Sebastian Szymański, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Castells Manuel, 2010, Społeczeństwo sieci, tłum. Mirosława Marody i in., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Davies Norman, 1994, Boże igrzysko. Historia Polski, t. 1, tłum. Elżbieta Tabakowska, Znak, Kraków.
De Grazia Victoria, 2005, Irresistible Empire: America’s Advance Through Twentieth-century Europe, Harvard University Press, Cambridge, MA.
Elias Norbert, 1939, Über den Prozeß der Zivilisation, Soziogenetische und psychogenetische Untersuchungen, Verlag Haus zum Falken, Basel.
Elias Norbert, 1980, Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu, tłum. Tadeusz Zabłudowski, PIW, Warszawa.
Elias Norbert, 2006, Mozart. Portret geniusza, tłum. Bogdan Baran, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Elias Norbert, 2008, Społeczeństwo jednostek, tłum. Janusz Stawiński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Elias Norbert, 2011, O procesie cywilizacji. Analizy socjo- i psychogenetyczne, tłum. Tadeusz Zabłudowski, Kamil Markiewicz, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Gergen Kenneth, 2009, Nasycone Ja. Dylematy tożsamości w życiu współczesnym, tłum. Mirosława Marody, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Giddens Anthony, 2007, Przemiany intymności. Seksualność, miłość i erotyzm we współczesnych społeczeństwach, tłum. Alina Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Halawa Mateusz, 2013, Facebook — platforma algorytmicznej towarzyskości i technologia siebie, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4.
Hochschild Arlie R., 2009, Zarządzanie emocjami. Komercjalizacja ludzkich uczuć, tłum. Jacek Konieczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Illouz Eva, 2009, Emotions, Imagination and Consumption: A New Research Agenda, „Journal of Consumer Culture”, t. 9, s. 377–413.
Illouz Eva, 2010, Uczucia w dobie kapitalizmu, tłum. Zygmunt Simbierowicz, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Jacyno Małgorzata, 2007, Kultura indywidualizmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Jaworska Justyna, 2008, Cywilizacja „Przekroju”. Misja obyczajowa w magazynie ilustrowanym, Wydawnictwa UW, Warszawa.
Kaufmann Jean-Claude, 2012, Niezwykła historia szczęśliwej miłości, tłum. Alina Kapciak, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Kaufmann Jean-Claude, 2013, Kiedy Ja jest innym. Dlaczego i jak coś się w nas zmienia, tłum. Alina Kapciak, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Kłoskowska Antonina, 1964, Kultura masowa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Kwaśniewicz Krystyna, 1981, Zwyczaje i obrzędy rodzinne, w: Maria Biernacka, Maria Frankowska, Wanda Paprocka (red.), Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej, t. 2, Ossolineum, Wrocław.
Lipovetsky Gilles, 1987, L’Empire de l’éphémère: la mode et son destin dans les sociétés modernes, Gallimard, Paris.
Lewicki Mikołaj, 2012, Rozwój gospodarczy i zachowania ekonomiczne, w: Anna Giza, Małgorzata Sikorska (red.), Współczesne społeczeństwo polskie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Maffesoli Michel, 2008, Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych, tłum. Marta Bucholc, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Marody Mirosława, 2014, Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna, Scholar, Warszawa.
McKendrick Neil, 1982, The Commercialization of Fashion, w: Neil McKendrick, John Brewer, John Harold Plumb, The Birth of a Consumer Society: The Commercialization of Eighteenth-Century England, Indiana University Press, Bloomington, IN.
McKendrick Neil, Brewer John, Plumb John Harold, 1982, The Birth of a Consumer Society: The Commercialization of Eighteenth-Century England, Indiana University Press, Bloomington, IN.
Okólski Marek, 2002, Przemiany ludnościowe w Polsce w perspektywie minionego stulecia, w: Mirosława Marody (red.), Wymiary życia społecznego, Scholar, Warszawa.
Olcoń-Kubicka Marta, 2009, Indywidualizacja a nowe formy wspólnotowości, Scholar, Warszawa.
Pleskot Patryk, 2007, Wielki mały ekran. Telewizja a codzienność Polaków w latach sześćdziesiątych, Trio, Warszawa.
Rifkin Jeremy, 2001, Koniec pracy. Schyłek siły roboczej na świecie i początek ery postrynkowej, tłum. Ewa Kania, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
Rifkin Jeremy, 2003, Wiek dostępu. Nowa kultura hiperkapitalizmu, w której płaci się za każdą chwilę życia, tłum. Ewa Kania, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
Strzyczkowski Konstanty, 2012, Tożsamość w kontekście tendencji rozwojowych społeczeństwa ponowoczesnego, Wydawnictwa UW, Warszawa.
Szatur-Jaworska Barbara, 2000, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, ASPRA-JR, Warszawa.
Świda-Ziemba Hanna, 1998, „My nowe życie tworzymy i nowy ład”, w: Andrzej Siciński (red.), Do i od socjalizmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Świda-Ziemba Hanna, 2003, Urwany lot. Pokolenie inteligenckiej młodzieży powojennej w świetle listów i pamiętników z lat 1945–1948, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Świda-Ziemba Hanna, 2010, Młodzież PRL. Portrety pokoleń w kontekście historii, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Tarkowska Elżbieta, 1985, Zróżnicowanie stylów życia w Polsce: pokolenie i płeć, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2.
Tarkowska Elżbieta, 2013, Socjologia kultury współczesnej, w: Anna Firkowska-Mankiewicz, Tatiana Kanasz, Elżbieta Tarkowska (red.), Krótkie wykłady z socjologii. Kategorie, problemy, subdyscypliny, Wydawnictwo APS, Warszawa.
Tomaszewski Jerzy, 1996, Dwadzieścia lat niepodległości, w: Antoni Mączak (red.), Od plemion do Rzeczypospolitej, Książka i Wiedza, Warszawa.
Veblen Thorstein, 2008, Teoria klasy próżniaczej, tłum. Janina Frentzel-Zagórska, Muza, Warszawa.
Weber Max, 2011, Etyka protestancka a duch kapitalizmu, tłum. Dorota Lachowska, Wydawnictwa UW, Warszawa.
Wouters Cas, 2004, Sex and Manners: Female Emancipation in the West 1890–2000, Sage, London.
Wouters Cas, 2007, Informalization: Manners and Emotions since 1890, Sage, London.
Zalewska Joanna, w druku, Consumer Revolution in People’s Poland: Technologies in Everyday Life and the Negotiation between Custom and Fashion (1945–1980), „Journal of Consumer Culture”.
Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie Polska
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
