Miejsce pamięci versus symulacja przeszłości - druga wojna światowa na wystawach historycznych
Abstrakt
The Author examines the presentation of the German occupation at the Warsaw Rising Museum and in Oskar Schindler’s Enamel Factory in Krakow. Initially, she studies the space of these exhibitions and demonstrates that the Warsaw Rising Museum has some characteristics of reflective space, while the exhibition at the Schindler’s Factory is primarily a projective one. Then, she points out that both museums treat artefacts as illustrations of their stories, as a consequence of which they are simulations of the past rather than material testimonies of what had happened. Finally, the Author argues that the Warsaw Rising Museum primarily tells the story of glory of the Polish nation, while the Schindler Factory focuses on the social history. In conclusion the Author points out that none of the exhibitions breaks the existing taboos or offers a new approach to the past. Both museum stories perfectly reflect the shape of the Polish social memory of World War II. Differences in the way they present the past are a result of rooting each of the stories in different public debates that were conducted in Poland after 1989.
Słowa kluczowe
pamięć; muzeum; autentyczność; przedmioty muzealne; przestrzeń; Zagłada; powstanie warszawskie; getto warszawskie; okupacja Krakowa
Bibliografia
Ames Michael, 1992, Cannibal Tours and Glass Boxes: The Anthropology of Museums, UBC Press, Vancouver.
Assmann Aleida, 2010, The Holocaust — a Global Memory? Extensions and Limits of a New Memory Community, w: Aleida Assmann, Sebastian Conrad (red.), Memory in a Global Age: Discourses, Practices and Trajectories, Palgrave Macmillan, New York.
Barthes Roland, 1995, Światło obrazu. Uwagi o fotografii, tłum. Jacek Trznadel, Wydawnictwo KR, Warszawa.
Benedyktowicz Zbigniew, 2000, Portrety „obcego”: od stereotypu do symbolu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Bennett Tony, 1995, The Birth of the Museum: History, Theory, Politics, Routledge, London–New York.
Bogumił Zuzanna, Wawrzyniak Joanna, 2009, Das Bild des „Deutschen”. Die Darstellugen der NS-Besatzung in ausgewählten Warschauer Museen, w: Dieter Bingen, Peter Oliver Loew, Dietmar Popp (red.), Visuelle Erinnerubgskulturen und Geschichtskonstruktionen in Deutschland und Polen seit 1939, Instytut Sztuki PAN, Warszawa.
Bogumił Zuzanna, Wawrzyniak Joanna, 2010, Narracje zniszczenia. Trauma wojenna w muzeach miejskich Petersburga, Warszawy i Drezna, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4.
Boyd Willard, 1999, Museums as Centers for Controversy, „Daedalus”, nr 128/3.
Bystroń Jan Stanisław, 1995, Megalomania narodowa, Książka i Wiedza, Warszawa.
Cameron Duncan F., 1971, The Museum: A Temple or the Forum, „Curator”, t. 14, s. 11–24.
Cameron Fiona, 2003, Transcending Fear — Engaging Emotions and Opinion — A Case for Museums in the 21st Century, „Open Museum Journal”, nr 6.
Cameron Fiona, 2005, Contentiousness and Shifting Knowledge Paradigms: The Roles of History and Science Museums in Contemporary Societies, „Museum Management and Curatorship”, t. 20, s. 213–233.
Chwalba Andrzej, 2002, Okupacyjny Kraków, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Cole Tim, 2000, Selling the Holocaust: From Auschwitz to Schindler. How the History Is Bought, Packaged and Sold, Routledge, London–New York.
Cristea Gabriela, Radu-Bucurenci Simina, 2008, Raising the Cross: Exorcising Romania’s Communist Past in Museums, Memorials and Monuments, w: Oksana Sarkisova, Peter Apor (red.), Past for the Eyes: East European Representations of Communism in Cinema and Museums after 1989, CEU Press, Budapest, New York.
Davies Stuart, 1993, Social History in Museums: The Academic Context, w: David Fleming, Crispin Paine, John G. Rhodes (red.), Social History in Museums:. A Handbook for Professionals, HMSO, London.
Domańska Ewa, 2006, Historie niekonwencjonalne, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Freedman Gordon, 2000, The Changing Nature of Museums, „Curator”, nr 4.
Gieryn Thomas F., 1998, Balancing Acts: Science, Enola Gay and History Wars at the Smithsonian, w: Macdonald Sharon (red.), The Politics of Display: Museums, Science, Culture, Routledge, London–New York.
Greenberg Stephen, 2005, The Vital Museum, w: Suzanne MacLeod, Reshaping Museum Space: Architecture, Design, Exhibitions, Routledge, London.
Hein Hilde, 2000, The Museum in Transition, Smithsonian Institution Press, Washington D.C.
Henderson Amy, Kaeppler Adrienne, 1997, Introduction, w: Amy Henderson, Adrienne Kaeppler (red.), Exhibiting Dilemmas: Issues of Representation at the Smithsonian, Smithsonian Institution Press, Washington–London.
Janion Maria, 2008, Nie-Boska Komedia. Skażone arcydzieło, „Gazeta Wyborcza”, 29 marca.
Jarecka Urszula, 2008, Propaganda wizualna słusznej wojny. Media wizualne XX wieku wobec konfliktów zbrojnych, IFiS PAN, Warszawa.
Jones Simon, 1999, Making Histories of Wars, w: Gaynor Kavanagh (red.), Making Histories in Museums, Leicester University Press, London–New York.
Karp Ivan, Kreamer Christine Mullen, Lavine Steven D. (red.), 1992, Museums and Communities: The Politics of Public Culture, Smithsonian Institution Press, Washington–London.
Karp Ivan, Lavine Steven D. (red.), 1991, Exhibiting Cultures: The Poetics and Politics of Museum Display, Smithsonian Institution Press, Washington–London.
Kavanagh Gaynor, 1993, History in Museums in Britain: A Brief Survey of Trends and Ideas, w: David Fleming, Crispin Paine, John G. Rhodes (red.), Social History in Museums: A Handbook for Professionals, HMSO, London.
Keene Suzanne, 2005, Fragments of the World: Uses of Museum Collections, Elsevier Butterworth-Heinemann, Oxford.
Król Marcin, 2005, Bezradność liberałów: myśl liberalna wobec konfliktu i wojny, Prószyński i S-ka, Warszawa.
Kurz Iwona, 2007, Przepisywanie pamięci. Przypadek Muzeum Powstania Warszawskiego, „Kultura Współczesna”, nr 3.
Kwiatkowski Piotr, 2010a, Wprowadzenie. Doświadczenie II wojny światowej w badaniach socjologicznych, w: Piotr Kwiatkowski, Lech Nijakowski, Barbara Szacka, Andrzej Szpociński (red.), Między codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego, Scholar, Gdańsk–Warszawa.
Kwiatkowski Piotr, 2010b, II wojna światowa jako doświadczenie narodowe, w: Piotr Kwiatkowski, Lech Nijakowski, Barbara Szacka, Andrzej Szpociński (red.), Między codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego, Scholar, Gdańsk–Warszawa.
Macdonald Sharon, 1996, Introduction, w: Sharon Macdonald, Gordon Fyfe (red.), Theorizing Museums, Blackwell Publishers, Oxford.
MacLeod Suzanne, 2005, Introduction, w: Suzanne MacLeod, Reshaping Museum Space: Architecture, Design, Exhibitions, Routledge, London.
Maleuvre Didier, 1999, Museum Memories: History, Technology, Art, Stanford University Press, Stanford.
Marshall Christopher, 2005, When Worlds Collide: The Contemporary Museum as Art Gallery, w: Suzanne MacLeod, Reshaping Museum Space: Architecture, Design, Exhibitions, Routledge, London.
Pearce Susan M., 1992, Museum, Objects and Collections, Smithsonian Institution Press, Washington–London.
Pye Elizabeth, 2007, Introduction: The Power of Touch, w: Elizabeth Pye (red.), The Power of Touch: Handling Objects in Museum and Heritage Contexts, Left Coast Press, Walnut Greek, CA.
Sade Donatien Alphonse François de, 1992, Sto dwadzieścia dni sodomy, czyli szkoła libertynizmu, tłum. Bogdan Banasiak, Krzysztof Matuszewski, Spacja, Warszawa–Wrocław.
Sontag Susan, 1986, O fotografii, tłum. Sławomir Magala, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa.
Starn Randolph, 2005, A Historian’s Brief Guide to New Museum Studies, „American Historical Review”, t. 110, s. 68–98.
Suggitt Mark, 1993, The Social History Approach, w: David Fleming, Crispin Paine, John G. Rhodes (red.), Social History in Museums: A Handbook for Professionals, HMSO, London.
Szacka Barbara, 2010, II wojna światowa w pamięci rodzinnej, w: Piotr Kwiatkowski, Lech Nijakowski, Barbara Szacka, Andrzej Szpociński (red.), Między codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego, Scholar, Gdańsk–Warszawa.
Szpociński Andrzej, 2010, II wojna światowa w komunikacji społecznej, w: Piotr Kwiatkowski, Lech Nijakowski, Barbara Szacka, Andrzej Szpociński (red.), Między codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego, Scholar, Gdańsk–Warszawa.
Thomas Julia Adeney, 2000, History and Anti-History: Photography Exhibitions and Japanese National Identity, w: Susan Crane (red.), Museums and Memory, Stanford University Press, Stanford, Cal.
Vergo Peter, 1989, The New Museology, Reaktion Books, London.
Wallace Mike, 1995, The Battle of the Enola Gay, „Museum News”, July/August.
Weil Stephen, 1990, Rethinking the Museum, Smithsonian Institution, Washington.
Wolfgang Ernst, 2000, Arch(ve) Textures of Museology, w: Susan Crane (red.), Museums and Memory, Stanford University Press, Stanford, Cal.
Yeingst William, Bunch Lonnie G., 1997, Curating the Recent Past: The Woolworth Lunch Counter, Greensboro, North Carolina, w: Amy Henderson, Adrienne L. Kaeppler, Exhibiting Dilemmas: Issues of Representation at the Smithsonian, Smithsonian Institution Press, Washington–London.
Załęcka Maria, 2007, Lingwistyka w badaniach kultury. Analiza językowej koncepcji pojęcia „wróg”, w: Olko Justyna (red.), Wyobrażenie wroga w dawnych kulturach, Wydawnictwo DIG, Warszawa.
Zolberg Vera, 1996, Museums as Contested Sites of Remembrance: The Enola Gay Affair, w: Sharon Macdonald, Gordon Fyfe (red.), Theorizing Museums, Blackwell Publishers, Oxford.
Żychlińska Monika, 2009, Muzeum Powstania Warszawskiego jako wehikuł polskiej pamięci zbiorowej, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3.
Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie Polska
https://orcid.org/0000-0002-6774-7235
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
