Badanie kultury w PRL i ZSRR oraz nowe spojrzenie na kulturę w polskiej i rosyjskiej socjologii po przełomie ustrojowym
Abstrakt
The author analyses a history of research on culture in communist Poland and the USSR (later Russian Federation). She finds similarities and differences. During the time of communist Poland a tendency was to standardize the supply of culture and make the access to it more democratic. The basic task of the sociology of culture in communist Poland was to control the advancement process of culture dissemination and research into the various forms of participation. However, in the second half of the 70s attention was more and more focused on the directions of cultural sociology development and functions. Following the fall of communism this discipline was faced with a challenge of embracing all the important directions of changes while indicating a now socio-cultural model at the same time. In the USSR, on the other hand, the government was interested only in the cultural research which was to confirm a hypothesis on fast cultural development of masses. Sociology of culture did not exist as a science, though. Following years of deep crisis, when perestroika period began, sociologists of post soviet Russia faced a serious challenge: how to move from “the only one true” Marxist paradigm to the mastering and usage of various theories which functioned in sociology around the world. The Author indicated the contribution in this respect i.a. of Vladimir Yadov or academics circled around Yurij Levada. In general one can say that in Poland as well as in Russia, the sociology of culture following the fall of communist regime and following certain major political, economic, social and cultural changes, found itself in entirely new reality.
Słowa kluczowe
PRL; ZSRR; socjologia kultury po przełomie ustrojowym
Bibliografia
Aleksander Tadeusz, 1992, Proces upowszechniania kultury, w: Jadwiga Włodek-Chronowska (red.), Szkoła w procesie przemian edukacyjnych, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
Bauman Zygmunt, 2004, Ponowoczesność jako źródło cierpień, Sic!, Warszawa.
Bukraba-Rylska Izabella, 2004, Kultura w Polsce lokalnej — w mikroskopie i przez lunetę, „Kultura Współczesna”, nr 4.
Burszta Wojciech, 2008, Świat jako więzienie kultury. Pomyślenia, PIW, Warszawa.
Czerwiński Marcin, 1965, Uwagi krytyczne o socjologii kultury, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3.
Czerwiński Marcin 1985, Kultura i jej badanie, Ossolineum, Wrocław.
Dawydow Jurij, 1962, Rabota i swoboda, Moskwa.
Dawydow Jurij, 1966, Iskusstwo i elita, Moskwa.
Dawydow Jurij, 1971 [1968], Sztuka jako zjawisko socjologiczne. Przyczynek do charakterystyki poglądów estetyczno-politycznych Platona i Arystotelesa, tłum. Krzysztof Pomian, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Dubin Boris, 2008, Granicy i problemy socyołogii kultury w sowriemiennoj Rossii, „Wiestnik obszczestwiennogo mnienia”, nr 5 [Lewada-Centrum, Moskwa].
Fabiś Piotr, 2008, Emile Durkheim jako teoretyk kultury, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Filipow Aleksander, 2007, In memoriam. Pamiati Jurija Dawydowa, „Socyołogiczeskoje obozrenije”, t. 6, nr 1.
Gliński Piotr, 2008, Socjologia polska i Polskie Towarzystwo Socjologiczne, w: Janusz Mucha, Ewa Narkiewicz-Niedbalec, Maria Zielińska (red.), Co nas łączy, co nas dzieli?, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Goban-Klas Tomasz, 1972, O zadaniach i założeniach badań nad uczestnictwem kulturalnym, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2.
Grad Jan, Kaczmarek Urszula, 1999, Organizacja i upowszechnianie kultury w Polsce. Zmiany modelu, Wydawnictwo UAM, Poznań.
Gudkow Lew, 2004, Niegatiwnaja idienticznost’ (1997–2002), Moskwa.
Jadow Władimir (red.), 1998, Socyołogija w Rossii, Moskwa.
Ionin Leonid, 1995, Osnowy socyokulturnogo analiza, Moskwa.
Jankowski Dzierżymir, 1991, Zróżnicowane rozumienie upowszechniania kultury i jego współczesna wykładnia, w: Janusz Gajda (red.), Współczesne dylematy upowszechniania kultury, UMCS, Lublin.
Jawłowska Aldona, 1993, Kierunki zmiany kulturowej i jej konsekwencje społeczne, w: Andrzej Rychard, Michał Federowicz (red.), Społeczeństwo w transformacji, IFiS PAN, Warszawa.
Kłoskowska Antonina, 1964, Kultura masowa. Krytyka i obrona, PWN, Warszawa, Kłoskowska Antonina, 1981, Socjologia kultury, PWN, Warszawa.
Kogan Lew, 1998, Issledowanija kultury w paradigmie kulturnoj komunikacii, w: Władimir Jadow (red.), Socyołogija w Rossii, Moskwa.
Lewada Jurij (red.), 1993, Sowietskij prostoj czełowiek. Opyt socyalnogo portrieta na rubieże 90-ch, Mirowoj okiean, Moskwa.
Lewada Jurij, 2004, Od mnienii k ponimaniju, Lewada-Centrum, Moskwa.
Łapin Nikołaj, Ludmiła Beliajewa (red.), 2006, Socyo-kulturnyj portriet regiona, Moskwa.
Milczarek Krystyna, 1997, Kultura zideologizowana — kultura skomercjalizowana. Dylematy nauki i praktyki społecznej, „Kultura i Społeczeństwo, nr 3.
Mateckaja Anastasja, Samygin Siergiej (red.), 2007, Socyołogija kultury, Feniks, Rostow-na-Donu.
Mołda Sławomir, Skrzypczak Bohdan, 2003, Ośrodek Kultury i Aktywności Lokalnej. W poszukiwaniu modelu instytucji społecznościowej, Wydaw. Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL, Warszawa.
Sogomonow Aleksandr, 1998, Socyołogija kultury: tieorieticzeskij aspiekt, w: Władimir Jadow (red.), Socyołogija w Rossii, Moskwa.
Sułkowski Bogusław, 1972, Powieść i czytelnicy. Społeczne warunkowanie zjawisk odbioru, PWN, Warszawa.
Sułkowski Bogusław, 1995, Eksperyment w dziedzinie uspołecznienia kultury, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1.
Sztompka Piotr, 2000, Trauma wielkiej zmiany. Społeczne koszty transformacji, ISP PAN, Warszawa.
Tischner Józef , 1993, Nieszczęsny dar wolności, Znak, Kraków.
Tyszka Andrzej, 1971, Uczestnictwo w kulturze. O różnorodności stylów życia, PWN, Warszawa.
Tyszka Andrzej, 1987, Interesy i ideały kultury. Struktura społeczeństwa i udział w kulturze, PWN, Warszawa.
Zinowiew Aleksander, 1986, Homo sovieticus, Paladin Grafton Books, London.
Uniwersytet Warszawski Polska
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
