Teoria społeczna i estetyczna Theodora Adorna jako praktyka prowokacyjnego uwrażliwiania
Abstrakt
This paper refers to Theodor Adorno’s sociological and philosophical reflection and the basic contradictions in his theory. The author disclosures basic inconsistencies between his methodological assumptions and diagnosis of industrial society. Paradoxically, regardless of whether we are supporters or opponents of Adorno’s conceptions, it leads to a more sensitive overview toward social reality and realizing his methodological ideals through our practical activity.
Słowa kluczowe
Theodor W. Adorno; teoria estetyczna; teoria krytyczna; emancypacyjna funkcja sztuki; praktyka prowokacyjnej przesady
Bibliografia
Adorno Theodor W., 1984, Socjologia i dialektyka, w: Edmund Mokrzycki (red.), Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, PIW, Warszawa.
Adorno Theodor W., 1986, Dialektyka negatywna, tłum. Krystyna Krzemieniowa, PWN, Warszawa.
Adorno Theodor W., 1990, Sztuka i sztuki. Wybór esejów, tłum. Krystyna Krzemień-Ojak, PIW, Warszawa.
Adorno Theodor W., 1994, Teoria estetyczna, tłum. Krystyna Krzemieniowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Adorno Theodor W., 1999, Minima moralia. Refleksje z poharatanego życia, tłum. Małgorzata Łukasiewicz, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Adorno Theodor W., Horkheimer Max, 1994, Dialektyka oświecenia, tłum. Małgorzata Łukasiewicz, IFiS PAN, Warszawa.
Galbraith Kenneth G., 1973, Społeczeństwo dobrobytu, państwo przemysłowe, tłum. Jerzy Prokopiuk, Zofia Zinserling, PIW, Warszawa.
Grzegorz Dziamski, 1991, Dialektyka teorii i praktyki artystycznej w postmodernizmie. Adorno, Habermas, Lyotard, w: Anna Zeidler-Janiszewska (red.), Adorno: między moderną a postmoderną. Rozprawy i szkice z filozofii sztuki, Fundacja dla Instytutu Kultury, Poznań–Warszawa.
Honneth Axel, 1991, Critique of Power: Reflective Stages in a Critical Social Theory, MIT Press, Cambridge, Mass.
Honneth Axel, 2005a, Bisected Rationality: The Frankfurt School’s Critique of Science, w: Gary Gutting (red.), Continental Philosophy of Science, Blackwell, Oxford.
Honneth Axel, 2005b, A Physiognomy of the Capitalist Form of Life: A Sketch of Adorno’s Social Theory, „Constellations”, t. 12, s. 50–64.
Honneth Axel, 2007, Disrespect: The Normative Foundations of Critical Theory, Polity Press, Cambridge.
Honneth Axel, 2008, Reification: A New Look at an Old Idea, Oxford University Press, New York.
Honneth Axel, 2009, Pathologies of Reason: On the Legacy of Critical Theory, Columbia University Press, New York.
Horkheimer Max, 1987a, Teoria tradycyjna a teoria krytyczna, w: Jerzy Łoziński (red.), Szkoła frankfurcka, t. 2, Kolegium Otryckie, Warszawa.
Horkheimer Max, 1987b, Społeczna funkcja filozofii, PIW, tłum. Jan Doktór, Warszawa.
Jenks Chris, 1999, Kultura, tłum. Wojciech J. Burszta, Zysk i S-ka, Poznań.
Kandulski Stanisław, 2008, Emancypacyjna rola sztuki w teorii krytycznej szkoły frankfurckiej, w: Sebastian Antkowiak, Alicja Rubczak (red.), Dzieło sztuki z perspektywy kulturowej. Metody, dyskursy, narracje, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
Kaniowski Andrzej Maciej, 2002a, Szkoła frankfurcka, w: Encyklopedia socjologii, t. 4, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Kaniowski Andrzej Maciej, 2002b, Teoria krytyczna, w: Encyklopedia socjologii, t. 4, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Krajewski Marek, 2005, Kultury kultury popularnej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Krzemieniowa Krystyna, 1986, Wstęp, w: Theodor W. Adorno, Dialektyka negatywna, tłum. Krystyna Krzemieniowa, PWN, Warszawa.
Krzemieniowa Krystyna, 1991, Koncepcja doświadczenia estetycznego Th. W. Adorno, w: Anna Zeidler-Janiszewska (red.), Adorno: między moderną a postmoderną. Rozprawy i szkice z filozofii sztuki, Fundacja dla Instytutu Kultury, Poznań–Warszawa.
Lukacs György, 1988, Historia i świadomość klasowa. Studia o marksistowskiej dialektyce, PWN, Warszawa.
Marcuse Herbert, 1990, Esej o wyzwoleniu, w: Marksizm XX wieku. Antologia tekstów, cz. 3, Janusz Dobieszewki, Marek J. Siemek, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Marcuse Herbert, 1991, Człowiek jednowymiarowy. Badania nad ideologią rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego, tłum. Stanisław Kopacki i in., PWN, Warszawa.
Malinowski Antoni, 1979, Szkoła frankfurcka a marksizm, PWN, Warszawa.
Marks Karol, 1960, Praca wyobcowana, w: Karol Marks, Fryderyk Engels, Dzieła, t. 1, Książka i Wiedza, Warszawa.
Mucha Janusz, 2002, Socjologia krytyczna, w: Encyklopedia socjologii, t. 4, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Ortega y Gasset José, 2002, Bunt mas, tłum. Piotr Niklewicz, Muza, Warszawa.
Rancière Jacques, 2007, Dzielenie postrzegalnego. Estetyka i polityka, tłum. Maciej Kropiwnicki, Jan Sowa, Ha!art, Kraków.
Riesman David, 1971, Samotny tłum, tłum. Jan Strzelecki, PWN, Warszawa.
Sauerland Karol, 1990, Wstęp, w: Theodor W. Adorno, Sztuka i sztuki. Wybór esejów, tłum. Krystyna Krzemień-Ojak, PIW, Warszawa.
Sennett Richard, 2009, Upadek człowieka publicznego, tłum. Hanna Jankowska, Muza, Warszawa.
Schaff Adam, 1999, Alienacja jako zjawisko społeczne, Książka i Wiedza, Warszawa.
Wallerstein Immanuel, 2008, Utopistyka. Alternatywy historyczne dla XXI wieku, Oficyna Wydawnicza Bractwa Trójka, Poznań.
Żmijewski Artur, 2008, Drżące ciała. Rozmowy z artystami, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
