„Teraz miłość to coś bardzo niesmacznego”. Pamiętnik nr 5340 z tomu Drogi awansu w mieście jako przestroga dla socjalistycznych dziewcząt
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest przemianom norm moralnych wokół seksualności w początkowych dwóch dekadach Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Analizowana narracja pamiętnikarska ukazuje napięcia związane z migracją ze wsi do miasta, która była udziałem znaczącej części polskiej populacji. W procesie migracji konieczna stawała się renegocjacja habitusu wpojonego w trakcie socjalizacji pierwotnej; tym samym obnażał on napięcia pomiędzy wsią a miastem, zarówno na tle ekonomicznym, jak i kulturowym, zwłaszcza w wymiarach moralności wokół seksu i małżeństwa. Dodatkową osią analizy w artykule jest płeć kulturowa - analizowana narracja jest narracją kobiecą, co pozwala zidentyfikować różnice w modelu kobiecości wiejskiej i miejskiej. Artykuł otwierają rozważania na temat kulturowych obrazów wsi w kontekście seksualności; następnie zanalizowano narrację pamiętnikarską będącą materiałem źródłowym.
Słowa kluczowe
migracje wewnętrzne; pamiętniki; seksualność; moralność; migracje ze wsi do miast
Bibliografia
Boes Tobias, 2006, Modernist studies and the Bildungsroman: A Historical Survey of Critical Trends, „Literature Compass”, nr 3–2, s. 230–243.
Bryant Lia, Pini Barbara, 2011, Gender and Rurality, Routledge, New York.
Bukraba-Rylska Izabela, 2008, Socjologia wsi polskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Chałasiński Józef, 1964, Wstęp, w: Awans pokolenia, „Młode pokolenie wsi Polski Ludowej”, t. 1, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Connell Raewyn, 2005, Masculinities, Polity, Cambridge.
Czajkowska Aleksandra, 2012, O dopuszczalności przerywania ciąży. Ustawa z dnia 27 kwietnia 1956 r. i towarzyszące jej dyskusje w: Marcin Kula (red.), Kłopoty z seksem w PRL. Rodzenie nie całkiem po ludzku, aborcja, choroby, odmienności, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, s. 99–186.
Dobrowolska Anna, 2021, Akt kobiecy i rewolucja seksualna w dekadzie Gierka. Historia wystaw „Venus” na tle przemian obyczajowych w PRL, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4, s. 139–156.
Fidelis Małgorzata, 2015, Kobiety, komunizm i industrializacja w powojennej Polsce, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
Fidelis Małgorzata, 2019, Are You a Modern Girl? Consumer Culture and Young Women in 1960s Poland w: Shana Penn, Jill Massino (red.), Gender Politics and Everyday Life in State Socialist Eastern and Central Europe, Palgrave Macmillan, New York.
Gawryszewski Andrzej, 2007, Zmiany w rozmieszczeniu, ruchu naturalnym, migracjach i strukturze ludności Polski, 1918–2005, „Przegląd Geograficzny”, nr 3–4, s. 461–482.
Gołębiowski Bronisław, 1983, Awans społeczny młodzieży w Polsce Ludowej (próba zarysu problematyki i efektów), „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2, s. 41–55.
Gospodarczyk Marta, 2020, Ja-chłopka, ja-miastowa. Migracje ze wsi do miast w narracjach pamiętnikarskich kobiet w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, „Studia Humanistyczne AGH” 4, s. 81–98.
Jarska Natalia, 2011, Praca kobiet w kopalniach w latach 1945–1957 — polityka zatrudnienia a rzeczywistość społeczna, „Letnia Szkoła Historii Najnowszej 2010. Referaty”, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa.
Kałwa Dobrochna, 2015, Emancypacja kobiet po polsku, „Znak”, nr 722–723, s. 78–85.
Keller Julia, Bell Michael, 2014, Rolling in the Hay: The Rural as Sexual Space w: Conner Bailey Leif Jensen, Elizabeth Ransom (red.), Rural America in a Globalizing World: Problem and Prospects for the 2010s, West Virginia University Press. Morgantown, s. 506–522.
Klich-Kluczewska Barbara, 2015, Rodzina, tabu i komunizm w Polsce, 1956–1989, Wydawnictwo Libron, Kraków.
Klimczak Jolanta, 2021, Kobiety na górniczym Śląsku: w stronę demistyfikacji, „Trzeci Sektor”, nr 1, s. 34–48.
Kościańska Agnieszka, 2021, To See a Moose: The History of Polish Sex Education, Berghahn Books, New York.
Marks Karol, Fryderyk Engels, 2007, Manifest Partii Komunistycznej, Studenckie Koło Filozofii Marksistowskiej, Uniwersytet Warszawski, Warszawa.
MPWPL, 1972, „Młode pokolenie wsi Polski Ludowej”, t. 8: Drogi awansu w mieście, Józef Chałasiński (przedm.), Jakubczak Franciszek (wstęp, posłowie, wyb. i oprac.), Ludowa
Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Redfield Robert, Singer Milton, 1954, The Cultural Role of Cities, „Economic Development and Cultural Change”, t. 3(1), s. 53–73.
Shucksmith Mark, 2018, Re-imagining the Rural: From Rural Idyll to Good Countryside, „Journal of Rural Studies”, t. 58, s. 163–172.
Stańczak-Wiślicz Katarzyna, 2013, Female Tractor Driver — On the Power of an Image / Traktorzystka — O potędze wizerunku, „Teksty Drugie”, nr 3, s. 150–163.
Struzik Justyna (red.), 2012, Niewidoczne (dla) społeczności: sytuacja lesbijek i kobiet biseksualnych mieszkających na terenach wiejskich i w małych miasteczkach w Polsce: raport z badań, Fundacja Przestrzeń Kobiet, Kraków.
Szpak Ewelina, 2018, Chory człowiek jest, jak go coś boli. Społeczno-kulturowa historia zdrowia i choroby, Instytut Historii PAN, Warszawa.
Szybowicz Eliza, 2016, Wstyd czy duma? Niechciana ciąża i aborcja w peerelowskich i współczesnych powieściach dla dziewcząt, „Teksty Drugie”, nr 4, s. 115–133.
Tönnies Ferdinand, 2008, Wspólnota i stowarzyszenie, tłum. Małgorzata Łukasiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Wiślicz Tomasz, 2018, Love in the Fields: Relationships and Marriage in Rural Poland in the Early Modern Age: Social Imagery and Personal Experience, Instytut Historii PAN, Warszawa.
Valentine Gill, 1997, A Safe Place to Grow Up? Parenting, Perceptions of Children’s Safety and Rural Idyll, „Journal of Rural Studies”, t. 13(2), s. 137–151.
Zwierzchowski Piotr, 2018, Oswajanie tabu seksualnego w kinie PRL, „Przegląd Historyczny”, t. 109, z. 2, s. 225–237.
Wydział Socjologii, Szkoła Doktorska Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego Polska
https://orcid.org/0000-0002-7561-5304
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
