Ofiary czy bohaterowie? Dzieci w narracji wystawy o Holokauście w Muzeum Żydowskim w Wilnie
Abstrakt
Autor analizuje stałą wystawę poświęconą Holokaustowi, prezentowaną w Muzeum Żydowskim w Wilnie (Vilniaus Gaono žydų Istorijos muziejus/Vilna Gaon State Jewish Museum). Sprawdza, jakie miejsce zajmują najmłodsze ofiary Zagłady w linii narracyjnej tej ekspozycji? Pyta, czy poświęcone są im odrębne elementy stałej wystawy, czy raczej dziecięce losy są „wpisane” w ogólny przekaz dotyczący dokumentowych tutaj wydarzeń? Czy twórcy placówki skupili się na tragicznym wymiarze dziecięcych losów czy raczej zaprezentowali je przez pryzmat bohaterskich czynów i dokonujących ich postaci? A zatem – czy w centrum przekazu znalazła się śmierć ofiar czy śmierć bohaterów? I wreszcie – czy jest tu miejsce na prezentowanie Ocalonych? Badania, których efekty prezentowane są w artkule, dotyczą również tego, czy narracja w muzeum jest poświęcona konkretnym, indywidualnym postaciom czy raczej społeczności anonimowych uczestników wojennych wydarzeń. W centrum zainteresowania znajduje się również pytanie o to, czy muzealny przekaz zatrzymuje się na poziomie prezentacji faktów, czy wychodzi poza ten obszar i obejmuje również przestrzeń promowania określonych wartości. Innymi słowy – czy obok sfery kognitywnej jest tu także miejsce dla elementów aksjologicznych? Czy celem jest jedynie edukacja skupiona na przekazywaniu rzetelnej wiedzy – czy raczej proces kształcenia społeczno-politycznego, którego celem staje się kreowanie określonych postaw moralnych?
Słowa kluczowe
Holokaust, muzeum, dzieci, Litwa, Wilno
Bibliografia
A Speech by Algirdas Brazauskas, President of the Republic of Lithuania, 2006, w: Joseph Levinson (ed.), The Shoah (Holocaust) in Lithuania, The Vilna Gaon Jewish State Museum, Vilnius, s. 470-474.
Bubnys Arūnas, 2010, Eksterminacja żydów wileńskich i dzieje getta wileńskiego (1941-1944), „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 2, s. 229-272.
Catalogue of the Holocaust Exhibition, 2011, Vilna Gaon State Jewish Museum, Vilnius.
Ganor Solly, 1995, Light One Candle. A Survivor’s Tale from Lithuania to Jerusalem, Kodansha International, New York.
If I Forget thee… Exhibition Catalogue, 2009, Vilna Gaon Jewish State Museum, Vilnius.
Miller Hilary, 2018, A Litany of Violence in Lithuania: Understanding the Mass Death of Litvaks during the Holocaust, „Towson University Journal of International Affairs”, Number 1, s. 61-70.
Music of the Holocaust, https://www.yadvashem.org/yv/en/exhibitions/music/shtiler-shtiler.asp [13.04.2022].
Rescued Lithuanian Jewish Child Tells about Shoah. Booklet, http://rescuedchild.lt/content.php?id=62 [12.04.2022].
Rhodes Richard, 2008, Mistrzowie śmierci. Einsatzgruppen, przeł. Maciej Urbański, Bellona, Warszawa.
Rudashevski Yitskhok, 1973, The Diary of the Vilna Ghetto: June 1941 – April 1943, Ghetto Fighters’ House, Tel Aviv.
Snyder Timothy, 2015, Czarna ziemia. Holokaust jako ostrzeżenie, przeł. Bartłomiej Pietrzyk, Znak Horyzont, Kraków.
Venclova Tomas, Jews and Lithuanians, 2006, w: Joseph Levinson (ed.), The Shoah (Holocaust) in Lithuania, The Vilna Gaon Jewish State Museum, Vilnius, s. 443-450.
Voren van Robert, 2011, Undigested Past. The Holocaust in Lithuania, Editions Rodopi, Amsterdam – New York.
Wette Wolfram, 2011, Karl Jäger. Mörder der litauischen Juden, Fischer Verlag, Frankfurt am Main.
Wight Alexander Craig, Lennon J. John, 2007, Selective interpretation and eclectic human heritage in Lithuania, „Tourism Management”, nr 28, s. 519-529.
Winstone Martin, 2017, Miejsca Holocaustu w Europie, przeł. Michał Kompanowski, Bellona, Warszawa.
SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny Polska
https://orcid.org/0000-0001-9746-9670
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
