Fenomen pisania o własnym życiu
Konkursy pamiętnikarskie w Polsce w XX wieku
Abstrakt
W artykule tym chciałbym krótko opisać polską tradycję konkursów pamiętnikarskich i wykorzystywania dokumentów autobiograficznych w polskich naukach społecznych. Tradycja ta rozpoczęła się w latach 20. XX wieku i jest związana z działalnością Floriana Znanieckiego, który współpracował z Wiliamem Thomasem przy przygotowaniu monografii Chłop polski w Europie i Ameryce w oparciu o dokumenty osobiste, głównie listy i autobiografie. W latach 1918-1939 tradycję tę rozwijał Instytut Gospodarstwa Społecznego pod kierunkiem Ludwika Krzywickiego. IGS zorganizowało kilka ważnych konkursów pamiętnikarskich (na pamiętniki chłopów, pamiętniki bezrobotnych, pamiętniki emigrantów). Wtedy też wypracowano metodę badawczą, która nazywa się metodą biograficzną i która jest łączona z nazwiskami Floriana Znanieckiego, Józefa Chałasińskiego i Jana Szczepańskiego. W czasie wojny tradycja ta była kontynuowana poprzez praktykę zbierania świadectw z czasu wojny i Zagłady (np. działalność grupy Oneg Szabat w warszawskim getcie, owocująca stworzeniem olbrzymiego Archiwum Ringelbluma), Po II wojnie światowej z kolei powstało Towarzystwo Pamiętnikarstwa Polskiego, które zorganizowało wiele nowych konkursów pamiętnikarskich oraz koordynowało działalność polskiego ruchu pamiętnikarskiego. Pod koniec swojej działalności archiwum TPP było w posiadaniu prawie 900.000 rękopisów i maszynopisów pamiętników; niestety po 1989 roku, kiedy TPP miało coraz mniej środków na swoją działalność, olbrzymia większość z nich przepadła. Dlatego tak ważne jest istnienie archiwów społecznych, w których materiały pamiętnikarskie i autobiograficzne mogą być przechowywane. Na końcu artykułu opiszę także krótko najnowsze „odsłony” konkursów pamiętnikarskich jaką stanowią zorganizowane na początku XXI wieku konkursy na pamiętniki chłopów oraz bezrobotnych, a także konkursy na pamiętniki pandemii z 2020 i 2021 roku.
Słowa kluczowe
pamiętnik; dziennik; metoda biograficzna; dokument; konkursy pamiętnikarskie; literatura
Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego Polska
https://orcid.org/0000-0003-3538-4676
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
