Wstęp: niepewność — normalność ponowoczesnego świata
Abstrakt
W analizach współczesnego społeczeństwa podkreśla się zmniejszającą się stabilność i przewidywalność warunków społecznych i zwiększającą się niepewność towarzyszącą jednostkom. Zgodnie z tradycją istniejącą w naukach społecznych niepewność związana jest z ryzykiem, jakie niesie podejmowanie decyzji i niemożność przewidzenia ich konsekwencji. Współcześnie ryzyko inaczej jest społecznie konceptualizowane niż w społeczeństwach tradycyjnych. Wiedza na jego temat i sposobów radzenia sobie nie ma związku z codziennym życiem jednostki i jej subiektywnie postrzeganym światem. Starając się zapanować nad ryzykiem musi ona sięgnąć do wiedzy eksperckiej obcej jej doświadczeniu. Opisując warunki funkcjonowania jednostek w ponowoczesności niektórzy autorzy proponują pojęcie niepewności ontologicznej. Odnosi się ono do sytuacji obecności wielu schematów działania przy braku jednoznacznych wskazań, które z nich są tymi właściwymi. Jednostka zmuszona do przejęcia kontroli nad własną biografią i tożsamością pozbawiona jest jasnych wytycznych podpowiadających jej, jak powinna to robić. Rodzi to poczucie zagubienia i niepewności.
Słowa kluczowe
niepewność; ryzyko; ontologiczna niepewność; jednostka w ponowoczesności
Bibliografia
Archer Margaret S., 2013, Człowieczeństwo. Problem sprawstwa, tłum. Agata Dziuban, Nomos, Warszawa.
Bauman Zygmunt, 2000, Globalizacja, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Beck Urlich, 2002, Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, tłum. Stanisław Cieśla, Scholar, Warszawa.
Berger Peter L., Luckmann Thomas, 1983, Społeczne tworzenie rzeczywistości, tłum. Józef Niżnik, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Foucault Michel, 1998, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, tłum. Tadeusz Komendant, Fundacja Aletheia, Warszawa.
Giddens Anthony, 2001, Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tłum. Alina Szulżycka, Państwowe Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Giza-Poleszczuk Anna, Marody Mirosława, 2004, Przemiany więzi społecznych, Scholar, Warszawa.
Illouz Eva, 2010, Uczucia w dobie kapitalizmu, tłum. Zygmunt Simbierowicz, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Kaufmann Jean-Claude, 2004, Ego, socjologia jednostki. Inna wizja człowieka i konstrukcji podmiotu, tłum. Krzysztof Wakar, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Konecki Krzysztof T., 2018, The Problem of Ontological Insecurity. What Can We Learn from Sociology Today? Some Zen Buddhist Inspirations, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 14, nr 2, s. 50–83.
Latour Bruno, 2011, Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej, tłum. Maciej Gdula, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Marody Mirosława, 2015, Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna, Scholar, Warszawa.
Molm Linda D., Schaefer David R., Collet Jessica L., 2009, Fragile and Resilient Trust: Risk and Uncertainty in Negotiated and Reciprocal Exchange, „Sociological Theory”, t. 27(1 ), s. 1–32.
Southerton Dale, 2013, Habits, Routines and Temporalities of Consumption: From Individual Behaviours to the Reproduction of Everyday Practices, „Time & Society”, t. 22(3), s. 335–355.
Spagnola Mary, Fiese Barbara H., 2007, Family Routines and Rituals: A Context for Development in the Lives of Young Children, „Infants & Young Children”, t. 20(4), s. 284–299.
Uniwersytet Wrocławski Polska
https://orcid.org/0000-0003-1825-9144
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
