„Wziąłem ten wyrok na siebie”
Niepewność i współpraca w perspektywie sieciowej teorii wymiany i teorii gier
Abstrakt
Badanie terenowe ujawniło, że niektórzy więźniowie z własnej woli odbywają wyroki pozbawienia wolności w zamian za wspólnika, z którym popełnili przestępstwo. Podstawą analiz są wywiady przeprowadzone w polskich zakładach karnych. Głównym celem tekstu jest rekonstrukcja strategii które rządzą tą praktyką oraz skonfrontowanie ich z wynikami eksperymentów przeprowadzonych przez badaczy sieciowej teorii wymiany. Dodatkowym celem jest ocena przydatności tej teorii do modelowania rzeczywistych sieci wymiany. Analiza wykazała, że decyzje więźniów spełniają kryteria racjonalnego wyboru, natomiast możliwość modelowania tych zachowań zgodnie z założeniami sieciowej teorii wymiany jest ograniczona.
Słowa kluczowe
sieciowa teoria wymiany; teoria gier; więzienie; niepewność; współpraca
Bibliografia
Coleman James S., 2006, Perspektywa racjonalnego wyboru w socjologii ekonomicznej, tłum. Mikołaj Jasiński, w: Aleksandra Jasińska-Kania, Lech M. Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne, Scholar, Warszawa, t. 1, s. 145–163.
Cook Karen S., 2005, Networks, Norms, and Trust: The Social Psychology of Social Capital 2004 Cooley Mead Award Address, „Social Psychology Quarterly”, t. 68(1), s. 4–14.
Cook Karen S., Emerson Richard M., 1978, Power, Equity and Commitment in Exchange Networks, „American Sociological Review”, t. 43, s. 721–739.
Cook Karen S., Emerson Richard M., Gillmore Mary R., Yamagishi Toshio, 1983, The Distribution of Power in Exchange Networks: Theory and Experimental Results, „American Journal of Sociology”, t. 89(2), s. 275–305.
Cook Karen S., Yamagishi Toshio, Cheshire Coye, Cooper Robin, Matsuda Masafumi, Mashima Rie, 2005, Trust Building via Risk Taking: A Cross-Societal Experiment, „Social Psychology Quarterly”, t. 68(2), s. 121–142.
Emerson Richard M., 1981, Social Exchange Theory, w: Morris Rosenberg, Ralph H. Turner (red.), Social Psychology: Sociological Perspectives, Basic Books, New York.
Emerson Richard M., 1992, Stosunki wymiany i struktury sieci wymian, tłum. Jacek Szmatka, w: Marian Kempny, Jacek Szmatka (red.), Współczesne teorie wymiany społecznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 396–438.
Gambetta Diego, 2009, Mafia sycylijska. Prywatna ochrona jako biznes, tłum. Julian Kutyła, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Haman Jacek, 2014, Gry wokół nas. Socjolog i teoria gier, Scholar, Warszawa.
Kamiński Marek M., 2006, Gry więzienne, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Kelley Harold H., Thibaut John W., 1992, Determinanty związków interpersonalnych, tłum. Barbara Mikołajewska, w: Marian Kempny, Jacek Szmatka (red.), Współczesne teorie wymiany społecznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 366–395.
Kempny Marian, Szmatka Jacek, 1992, Osobliwość teorii wymiany społecznej wśród innych orientacji teoretycznych, w: Marian Kempny, Jacek Szmatka (red.), Współczesne teorie wymiany społecznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 5–71.
Moczydłowski Paweł, 1991, Drugie życie więzienia, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa.
Schelling Thomas C., 2013, Strategia konfliktu, tłum. Janusz Stawiński, Oficyna Wolters Kluwer, Warszawa.
Szaszkiewicz Maciej, 1997, Tajemnice grypserki, Wydawnictwo Instytutu Ekspertyz Sądowych, Kraków.
Yamagishi Toshio, Cook Karen S., 1993, Generalized Exchange and Social Dilemmas, „Social Psychology Quarterly”, t. 56(4), s. 235–248.
Yamagishi Toshio, Cook Karen S., Watabe Motoki, 1998, Trust, and Commitment Formation in the United States and Japan, „American Journal of Sociology”, t. 104(1), s. 165–194.
Yamagishi Toshio, Horita Yutaka, Takagishi Haruto, Shinada Mizuho, Tanida Shigehito, Cook Karen S., Skyrms Brian, 2009, The Private Rejection of Unfair Offers and Emotional Commitment, „Proccedings of National Academy of Sciences of the United States of America”, t. 106, nr 28, s. 11520–11523.
Uniwersytet Wrocławski Polska
https://orcid.org/0000-0002-6066-6088
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
