Cmentarz wojenny w Nadolicach Wielkich – trudne dziedzictwo?
Abstrakt
The aim of the article is to examine from a cultural perspective the issue of German war cemeteries in Poland, which were established after 1989 in order to provide the hitherto scattered and devastated burial sites with legal protection.
The author addresses the problem of difficult heritage, taking the cemetery in Nadolice Wielkie as an example. She charts the history of the earlier dismantling of German cemeteries, including those from the war, and presents the legal conditions for establishing new Germany necropolises. The second section of the article provides an overview of comments found online regarding the Nadolice cemetery: voices opposing the remembrance of criminals, argued with reports (already disproved) of the burial of members of certain units, as well as frequent opinions of a conciliatory nature. The author concludes by stating that although the spatial organisation of the cemetery is intended to encourage reflection on reconciliation and peace, little is known of its mission, which is linked to the cemetery’s absence in the media.
Słowa kluczowe
niemieckie cmentarze wojenne; trudne dziedzictwo; druga wojna światowa; Ziemie Odzyskane
Bibliografia
Chylińska Dagmara, 2007, Trudne dziedzictwo — poniemieckie cmentarze w krajobrazie kulturowym Dolnego Śląska, „Architektura Krajobrazu”, nr 1, s. 31–39.
Czapliński Przemysław, Quinkenstein Małgorzata, Traba Robert, 2014, Cmentarz, w: Magdalena Saryusz-Wolska, Robert Traba (red.), Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Scholar, Warszawa, s. 79–83.
Kolbuszewski Jacek, 1996, Cmentarze, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
Lipski Jan Józef, 2011, Dwie ojczyzny — dwa patriotyzmy. Uwagi o megalomanii narodowej i ksenofobii Polaków, Otwarta Rzeczpospolita, Warszawa.
Lis-Turlejska Maja, Łuszczyńska Aleksandra, Szumiał Szymon, 2016, Rozpowszechnienie PTSD wśród osób, które przeżyły drugą wojnę światową w Polsce, „Psychiatria Polska”, t. 50, nr 5, s. 923–934.
Mazurkiewicz Jacek, 2015, Niepożądani czerwonoarmiści, ignorowani niemieccy antyfaszyści i honorowani esesmani: o statusie prawnym i realiach grobów oraz cmentarzy wojennych radzieckich i niemieckich w Polsce, w: Non omnis moriar: osobiste i majątkowe aspekty prawne śmierci człowieka: zagadnienia wybrane, Oficyna Prawnicza, Wrocław, s. 622–643.
Puchłowski Maciej, 2017, Prezes Fundacji Pamięć: stosunek do cmentarzy niemieckich jest wyrazem chrześcijaństwa, dzieje.pl, portal historyczny, 29 grudnia.
Purchla Jacek, Komar Żanna (red.), 2020, Kłopotliwe dziedzictwo? Architektura Trzeciej Rzeszy w Polsce, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków.
Seaton A. V., 1996, Guided by the Dark: From Thanatopsis to Thanatourism, „International Journal of Heritage Studies”, t. 2(4), s. 234–244.
Siuda Piotr, 2016, Ankieta internetowa: zalety i wady — rekapitulacja, w: Piotr Siuda (red.), Metody badań online, Wydawnictwo Katedra, Gdańsk, s. 28–81.
Szymoniczek Joanna, 2013, Niemieckie groby wojenne w Polsce — pamięć o przeszłości, przestroga dla przyszłości, w: Robert Łoś, Jacek Reginia-Zacharski (red.), Sąsiedztwo i pogranicze —między konfliktem a współpracą, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, t. 2, s. 165–178.
Szymoniczek Joanna, 2014, Losy niemieckich cmentarzy wojennych z okresu I wojny światowej, „Rocznik Polsko-Niemiecki”, nr 22, s. 64–80.
Szymoniczek Joanna, 2016, Materialne ślady zbrodni. O „obcych” grobach i cmentarzach wojennych, „Rocznik Polsko-Niemiecki”, nr 24/2, s. 214–233.
Traba Robert, 2009, Pamięć zapisana w kamieniu, czyli krajobraz kulturowy jako palimpsest, w: Dziedzictwo Kresów — nasze wspólne dziedzictwo?, Jacek Purchla (red.), Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków.
Traba Robert, 2020, Asymetryczność kultur pamięci. Polskie i niemieckie kłopoty z kłopotliwym dziedzictwem, w: Kłopotliwe dziedzictwo? Architektura Trzeciej Rzeszy w Polsce, Jacek Purchla, Żanna Komar (red.), Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków.
Traba Robert, 2021, Czyje dziedzictwo, takie trudności. O teoretycznych i praktycznych problemach definiowania „dissonant heritage”, w: Trudne dziedzictwo. Materiały z II Konferencji Muzealnej Stowarzyszenia Muzealników Polskich 11–13 marca 2020 r. w Białymstoku, Marek Gajewski, Bogusław Kosel, Magdalena Muskała (red.), Oddział Podlaski Stowarzyszenia Muzealników Polskich, Białystok.
Trzaskowska Grażyna, 2008, Cmentarze wojenne we Wrocławiu 1939–2002, Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, Wrocław.
Trzaskowska Grażyna, 2020, Uwaga! Nie przysypywać drzew! Likwidacja wrocławskich cmentarzy w latach 60. i 70. oraz jej skutki, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, t. 75, nr 1.
Tunbridge John, Ashworth Gregory, 1996, Dissonant Heritage: The Management of the Past as a Resource in Conflict, Wiley, Chichester–New York.
Internetowa dyskusja „Kontrowersje wokół cmentarza w Nadolicach” (2004, 25 lutego) (https://forum.gazeta.pl/forum/w,72,11000450,11000450,Kontrowersje_wokol_cmentarza_w_Nadolicach.html [dostęp: 26.02.2023]).
Internetowa dyskusja „Cmentarz w Nadolicach — afera???” (2004, 21 stycznia) (https://forum.gazeta.pl/forum/w,72,10381720,10381720,Cmentarz_w_Nadolicach_afera .html [dostęp: 26.02.2023]).
Rybak Agnieszka, 2007, Słońce świeci nad dobrymi i złymi, „Plus Minus”, ponownie opublikowany na stronie „Rzeczpospolitej” w 2017 roku (https://www.rp.pl/plus-minus/art2950071-slonce-swieci-nad-dobrymi-i-zlymi [dostęp: 12.06.2023].
Sieradzki Sławomir, 2004, Polski panteon SS (https://www.wprost.pl/tygodnik/55713/polski-panteon-ss.html [dostęp: 26.02.2023]).
Surowiecki Piotr, 2010, Nadolice Wielkie — cmentarz żołnierzy Hitlera, strona psur.pl — Wycieczki po Polsce (https://www.psur.pl/a.aspx?id=14 [dostęp: 26.02.2023]).
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
