Nowe wymiary niepewności jednostkowej i społecznej w pandemii


Abstrakt

This article provides an overview and shows new dimensions of individual and social uncertainty, the existence of which was empirically confirmed in the first year of the pandemic, or in other words during a period of particular intensification of fears and anxieties. The first part of the article reviews various approaches to the state of uncertainty from sociological, psychological and social policy perspectives. In the second section, selected uncertainty indicators are presented, confirming the thesis that the COVID-19 pandemic caused an increase in fears and concerns in several dimensions at the same time. The findings of sociological research on selected social categories and the results of surveys conducted by CBOS (the Public Opinion Research Center) were used for this.


Słowa kluczowe

niepewność jednostkowa; niepewność społeczna; ryzyko; poczucie bezpieczeństwa społecznego; wymiary niepewności

Arnoldi Jacob, 2011, Ryzyko, tłum. Bartek Reszta, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.

Babicki Mateusz, Mastalerz-Migas Agnieszka, 2020, Występowanie zaburzeń lękowych wśród Polaków w dobie pandemii COVID-19, „Psychiatria Polska”, nr 188, s. 1–13.

Bałandynowicz-Panfil Katarzyna, 2021, Media, informacja a szczepienia przeciw COVID-19, „Media — Biznes — Kultura”, nr 2, s. 201–215.

Bauman Zygmunt, 2000, Ponowoczesność jako źródło cierpień, Wydawnictwo Sic! Warszawa.

Bauman Zygmunt, 2006, Płynna nowoczesność, tłum. Tomasz Kunz, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Bauman Zygmunt, 2008, Płynny lęk, tłum. Janusz Margański, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Beck Ulrich, 2002, Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, tłum. Stanisław Cieśla, Scholar, Warszawa.

Błaszczak Anita, 2020, Polacy na skraju załamania nerwowego, „Rzeczpospolita”, 29 listopada (https://www.rp.pl/biznes/art8744831-polacy-na-skraju-zalamania-nerwowego [dostęp: 12.10.2021]).

Całek Agnieszka, Hodalska Magdalena, Lisowska-Magdziarz Małgorzata, 2022, COVID, Media i Lęk. Informacje o epidemii COVID-19 jako czynnik zwiększający społeczny niepokój i poczucie zagrożenia, Wydawca UJ — Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej, Kraków.

Długosz Piotr, 2020, Społeczne skutki pandemii COVID-19 wśród Polaków (https://ifis.up.krakow.pl/wp-content/uploads/sites/9/2020/10/Spo%C5%82eczne-skutki-pandemii-w%C5%9Br%C3%B3d-Polak%C3%B3w_raport1.pdf [dostęp: 10.11.2021].

Doiczman-Łoboda Natasza, Frąckowiak-Sochańska Monika, Hermanowski Marcin, Kasprzak Tomasz, Kotlarska-Michalska Anna, Necel Ryszard, Oliwa-Ciesielska Monika, Zaręba Marta, 2021, Funkcjonowanie domów pomocy społecznej w czasie pandemii, ROPS, UAM, OIS, Poznań (http://socjologia.amu.edu.pl/images/pliki/Funkcjonowanie_domow_pomocy_spolecznej_w_czasie_pandemii_raport_z_badania.pdf [dostęp: 15.11.2021]).

Drozdowski Rafał i in., Życie codzienne w czasach pandemii (https://socjologia.amu.edu.pl/publikacje/504-zycie-codzienne-w-czasach-pandemii-pelny-raport [dostęp: 15.11.2021]).

Durkheim Émile, 2006, Samobójstwo. Studium z socjologii, tłum. Krzysztof Wakar, Oficyna Naukowa, Warszawa.

Frąckowiak-Sochańska Monika, Hermanowski Marcin, Kasprzak Tomasz, Kotlarska-Michalska Anna, Necel Ryszard, Zaręba Marta, 2020, Instytucje pomocy społecznej w czasie pandemii. Raport z badań. Część pierwsza (www.socjologia.amu.edu.pl/publikacje/493-instytucje-w-czasach-pandemii-raport [dostęp: 06.07.2021]).

Giddens Anthony, 2001, Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tłum. Alina Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Gilejko Leszek, 2001, Robotnicy: przegrana klasa, w: Maria Jarosz (red.), Manowce polskiej prywatyzacji, Wydawnictwo Naukowe PWN–ISP PAN, Warszawa.

Goban-Klas Tomasz, 2020, Media w płynnej pandemii 2020. Komunikacja w czasie lockdownu: oddzielnie, ale razem, „Studia Medioznawcze”, nr 4, s. 718–733.

Gumkowska Marta, 2020, Praca w pandemii: stres, przemęczenie, brak satysfakcji, portal ngo.pl (https://publicystyka.ngo.pl/praca-w-pandemii-stres-przemeczenie-brak-satysfakcji [dostęp: 18.10.2021]).

Jarosz Maria, 2001, Oblicza prywatyzacji, w: Maria Jarosz (red.), Manowce polskiej prywatyzacji, Wydawnictwo Naukowe PWN–ISP PAN, Warszawa.

Jedliński Mariusz, Marzantowicz Łukasz, 2017, Wpływ niepewności i nieprzewidywalności na procesy logistyczne, „Przegląd Techniczny i Logistyczny”, nr 1, s. 171–185.

Kapusta Paweł, 2020, Pandemia. Raport z frontu, Insignis Media, Kraków.

Kossowska Małgorzata, Szumowska Ewa, 2020, Niepewność i potrzeba domknięcia poznawczego a przetwarzanie informacji, w: Mirosław Kofta, Anna M. Rędzio (red.), Poczucie kontroli i niepewności. Konsekwencje dla rozumienia świata społecznego, Wydawnictwo Liberi Libri, Warszawa, s. 27–51.

Kotlarska-Michalska Anna, 2004, Poczucie niepewności społecznej jako nowy problem społeczny w Polsce, w: Sebastian Wojciechowski (red.), Współczesna Europa, Wydawnictwo WSNHiD, Poznań, s. 277–298.

Kotlarska-Michalska Anna, 2007, Przejawy i uwarunkowania niepewności jednostkowej i społecznej, w: Rafał Drozdowski (red.), Końce i początki. Socjologiczne podsumowania, socjologiczne zapowiedzi, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, s. 287–302.

Kotlarska-Michalska Anna, 2022, Świat społeczny seniorów w czasie pandemii, w: Jerzy Babiak, Magdalena Kacperska (red.), Dylematy polityki senioralnej miasta Poznania, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, s. 53–82.

Kotlarska-Michalska Anna, Rusanen Timo, Niemelä Pauli, 1997, Poczucie bezpieczeństwa społecznego w świetle badań polsko-fińskich, Wydawnictwo Promocja 21, Poznań.

Kowalak Tadeusz, 1991a, Niepewność społeczna jako kwestia społeczna, w: Barbara Rysz-Kowalczyk (red.), Studia o kwestiach społecznych, Instytut Polityki Społecznej, Warszawa.

Kowalak Tadeusz, 1991b, Niepewność społeczna jako kwestia społeczna, w: Mirosław Księżopolski, Barbara Szylko-Skoczny (red.), Polityka społeczna. Doświadczenia i perspektywy, Instytut Polityki Społecznej, Warszawa.

Księżopolski Mirosław, 1985, Bezpieczeństwo społeczne i jego zagrożenia, w: Andrzej Piekara, Jolanta Supińska (red.), Polityka społeczna w okresie przemian, Instytut Polityki Społecznej, Warszawa.

Księżopolski Mirosław, 1990, Zabezpieczenie społeczne, w: Julian Auleytner, Mirosław Księżopolski (red.), Nauka o polityce społecznej. Wybrane problemy teorii i praktyki, Instytut Polityki Społecznej, Warszawa.

Krzyżaniak Bartosz, Nikt nie boi się go tak jak Polacy. Najnowsze badania o koronawirusie, „Forbes”, 17 listopada 2020 (https://forbes.pl/gospodarka/polacy-boja-się-koronawirusa-najbardziej-na-swiecie-indeks-niepokoju-deloitte/qvxh487 [dostęp: 13.10.2021]).

Leary Mark, Kowalski Robin M., 2002, Lęk społeczny, tłum. Ewa Zaremba, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.

Majerek Bożena, 2018, Niepewność w społeczeństwie współczesnym. Studium socjopedagogiczne, Wydawnictwo Impuls, Kraków.

Marody Mirosława, 1991, Działania jednostek a system społeczny, w: Mirosława Marody (red.), Co nam zostało z tych lat…, Wydawnictwo Aneks, Londyn.

Merton Robert K., 1961, Social Problems and Sociological Theory, w: Robert K. Merton, Robert A. Nisbet (red.), Contemporary Social Problems — an Introduction to the Sociology of Deviant Behaviour and Social Disorganization, Harcourt, Brace &World Inc, New York, s. 697–737.

Sztompka Piotr, 2016, Kapitał społeczny. Teoria przestrzeni międzyludzkiej, Wydawnictwo Znak, Kraków.

Tarkowska Elżbieta, 2016, Kultura i niepewność, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4, s. 43–53.

Titkow Anna, 1993, Stres i życie społeczne, polskie doświadczenia, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Toffler Alvin, 1998, Szok przyszłości, tłum. Witold Osiatyński, Ewa Reszka, Ewa Woydyłło-Osiatyńska, Wydawnictwo Zysk i s-ka, Poznań.

Wyżnikiewicz Bohdan, Charemza Wojciech, 2019, Niepewność: nowe miary i wyzwania, „Rzeczpospolita”, 9 stycznia (https://www.rp.pl/opinie-ekonomiczne/art1547921-niepewnosc-nowe-miary-i-wyzwania [dostęp: 04.10.2021]).

Zagórski Krzysztof, Koźmiński Andrzej K., Morawski Witold, Piotrowska Katarzyna, Rae Gavin, Strumińska-Kutra Marta, 2015, Postawy ekonomiczne w czasach niepewności. Ekonomiczna wyobraźnia Polaków 2012–2014, Scholar, Warszawa.

Zagórski Krzysztof, Strzeszewski Michał (red.), 2000, Nowa rzeczywistość. Oceny i opinie 1989–1999, CBOS, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.

Pobierz

Opublikowane : 2023-06-21


Michalska, A. (2023). Nowe wymiary niepewności jednostkowej i społecznej w pandemii. Kultura I Społeczeństwo, 67(2), 11-36. https://doi.org/10.35757/KiS.2023.67.2.1

Anna Michalska  anna_michalska@poczta.onet.pl
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu  Polska
https://orcid.org/0000-0002-2486-4984