Dziedzictwo konfliktu klasowego a lokalna polityka pamięci
Przypadek wystawy „Miasto–Moda–Maszyna”
Abstrakt
The conceptual framework of “difficult heritage” was developed in studies concerning various forms of collective violence. This article is grounded on the assumption that it can also be applied in the context of socio-economic inequalities, since under the hegemonic dominance of interpretations of the past that conform to the interests of the elite, the experiences of subordinated categories become “troublesome.” As such, stories of both oppression and emancipation are forgotten or neutralized. From this perspective, the mechanisms of obscuring and mainstreaming of collective interests and related conflicts as elements of “legitimate” history seem particularly interesting. Drawing on the notions of agonistic memory and museum as agonistic space, the author analyses the permanent exhibition at the Central Museum of Textiles in Łódź, reinterpreting the local history of industrial development. The paper aims to determine the place of industrial conflict in the narrative of the history of an industrial city. It is organized around three questions. First of all, what aspects of industrial relations are discussed in the museum narrative? Are they framed mostly by structural determinants or rather presented as individual and collective experience? Secondly, how are these relations contextualized? And thirdly, which modes of narrative are engaged? And is the conflict between workers and those in charge of the means of production a moral or rather a socio-political issue?
Słowa kluczowe
konflikt przemysłowy; dyskurs dziedzictwa; muzeum; Łódź
Bibliografia
Bernhard Michael H., Kubik Jan, 2014, Twenty Years After Communism: The Politics of Memory and Commemoration, Oxford University Press, Oxford.
Bucholc Marta, 2019, Commemorative Lawmaking: Memory Frames of the Democratic Backsliding in Poland after 2015, „Hague Journal on the Rule of Law”, t. 11(1), s. 85–110.
Bull Anna C., Hansen Hans L., 2016, On Agonistic Memory, „Memory Studies”, t. 9(4), s. 390–404.
Bull Anna C., Hansen Hans L., Kansteiner W., Parish N., 2019, War Museums as Agonistic Spaces: Possibilities, Opportunities and Constraints, „International Journal of Heritage Studies”, t. 25(6), s 611–625.
Bull Anna C., Reynolds Chris, 2021, Uses of Oral History in Museums: A Tool for Agonism and Dissonance or Promoting a Linear Narrative?, „Museum and Society”, t. 19(3), s. 283–300.
Carter Nick, Martin Simon, 2019, Dealing with Difficult Heritage: Italy and the Material Legacies of Fascism, „Modern Italy”, t. 24(2), s. 117–122.
Connerton Paul, 2008, Seven Types of Forgetting, „Memory Studies”, t. 1(1), s. 59–71.
Czepczynski Mariusz, 2016, Cultural Landscapes of Post-Socialist Cities: Representation of Powers and Needs, Routledge, London.
Czyżewski Andrzej, 2021, Czerwono-biało-czerwona Łódź. Lokalne wymiary polityki pamięci historycznej w PRL, Instytut Pamięci Narodowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Warszawa.
Desperak Izabela, Krogulec Marta (red.), 2020, Miasto pracujących kobiet, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Eckersley Susannah, Bozoğlu Gonul (red.), 2019, Difficult Heritage in Europe: Paradoxical Dimensions of Time, Place and Memory, w: Christopher Whitehead i in. (red.), Dimensions of Heritage and Memory, Routledge, London.
Hall Stuart, 2004, Whose Heritage? Un-Settling “The Heritage”, Re-Imagining The Post-Nation, w: Jo Littler, Roshi Naidoo (red.), The Politics of Heritage. The Legacies of Race, Routledge, London.
Jordan Jennifer A., 2006, Structures of Memory, Stanford University Press, Stanford.
Karpiński Andrzej, Soroka Paweł, Paradysz Stanisław, Żółtkowski Wiesław, 2013, Jak powstawały i jak upadały zakłady przemysłowe w Polsce (1946–2012), Muza, Warszawa.
Kobielska Maria, 2020, Muzeum narracyjne — muzeum doświadczeniowe. Uwagi terminologiczne, „Teksty Drugie”, nr 4, s. 15–36.
Korzeniewski Bartosz, 2013, Demokratyzacja pamięci wobec przewartościowań w pamięci Polaków po 1989 r., „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 2(22), s. 55–75.
Kubicki Paweł, 2016, Wynajdywanie miejskości. Polska kwestia miejska z perspektywy długiego trwania, Nomos, Kraków.
Leder Andrzej, 2014, Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Lee Hyun Kyung, 2019, The Problematic Past and Difficult Heritage: The Japanese Colonial Occupation of Korea and Its Architectural Legacies, w: Hyun Kyung Lee (red.), “Difficult Heritage” in Nation Building: South Korea and Post-Conflict Japanese Colonial Occupation Architecture, Palgrave Studies in Cultural Heritage and Conflict, Springer International Publishing, Cham.
Lesiakowski Krzysztof, 2002, Strajk robotników łódzkich w lutym 1971 roku, „Pamięć i Sprawiedliwość” nr 1(1), s. 133–142.
Lipiński Artur, 2015, Wartość pamięci i mnemoniczne struktury możliwości. Uwarunkowania pamięci zbiorowej w badaniach polityki kontestacji, „Środkowoeuropejskie Studia Polityczne”, nr 4, s. 133–152.
Logan William, Reeves Keir (red.), 2009, Places of Pain and Shame: Dealing with “Difficult Heritage, Routledge, Oxon–New York.
Lowenthal David, 2015, The Past Is a Foreign Country — Revisited, Cambridge University Press, Cambridge.
Macdonald Sharon, 2008, Difficult Heritage: Negotiating the Nazi Past in Nuremberg and Beyond, Routledge, London.
Macdonald Sharon, 2015, Is “Difficult Heritage” Still “Difficult”?: Why Public Acknowledgment of Past Perpetration May No Longer Be So Unsettling to Collective Identities, „Museum International”, t. 67(1), s. 6–22.
Madejska Marta, 2018, Aleja włókniarek, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Marzec Wiktor, 2016, Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne, Universitas, Warszawa.
Merta-Staszczak Adriana, 2018, Niechciane dziedzictwo. Nieruchomości zabytkowe na Dolnym Śląsku w latach 1945–1989, Scholar, Warszawa.
Michlic Joanna B., 2008, Łódź in the Post-communist Era: In Search of a New Identity, „Central & Eastern Europe Working Paper”, nr 65.
Mikołajewska-Zając Karolina, Wawrzyniak Joanna, 2016, Nostalgia jako narzędzie krytyki transformacji. Mit dobrego właściciela w opowieściach pracowników fabrycznych, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 12, nr 2, s. 36–54.
Molden Berthold, 2016, Resistant Pasts versus Mnemonic Hegemony: On the Power Relations of Collective Memory, „Memory Studies”, t. 9(2), s. 125–142.
Mouffe Chantal, 2005, On the Political, Routledge, London–New York.
Mouffe Chantal, 2010, The Museum Revisited (Chantal Mouffe), „Artforum”, t. 48, nr 10.
Mouffe Chantal, 2016, Agonistyka: polityczne myślenie o świecie, tłum. Barbara Szelewa, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Pilarski Sebastian, 2021, Marsz głodowy w Łodzi. 30 lipca 1981 r., Instytut Pamięci Narodowej.
Purchla Jacek, Komar Żanna (red.), 2020, Kłopotliwe dziedzictwo? Architektura Trzeciej Rzeszy w Polsce, Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, Kraków.
Rek-Woźniak Magdalena, 2021, Bezludna „ziemia obiecana”, „Nowy Obywatel”, nr 37/88.
Rek-Woźniak Magdalena, Woźniak Wojciech, 2020, Working-class and Memory Policy in Post-Industrial Cities: Łódź, Poland, and Tampere, Finland, Compared, „International Labor and Working-Class History”, t. 98, s. 5–21.
Sather-Wagstaff Joy, 2015, Heritage and Memory, w: Emma Waterton, Steve Watson (red.), The Palgrave Handbook of Contemporary Heritage Research, Palgrave Macmillan UK, London.
Sierp Aline, Wuestenberg Jenny, 2015, Linking the Local and the Transnational: Rethinking Memory Politics in Europe, „Journal of Contemporary European Studies”, t. 23(3), s. 321–329.
Smith Laurajane, 2006, Uses of Heritage, Routledge & CRC Press, London–New York.
Smith Laurajane, 2020, Industrial Heritage and the Remaking of Class Identity: Are We All Middle Class Now?, w: Stefan Berger (red.), Constructing Industrial Pasts: Heritage, Historical Culture and Identity in Regions Undergoing Structural Economic Transformation, Berghahn Books, New York.
Strangleman Tim, 2013, “Smokestack Nostalgia,” “Ruin Porn” or Working-Class Obituary: The Role and Meaning of Deindustrial Representation, „International Labor and Working-Class History”, t. 84, s. 23–37.
Śmiechowski Kamil, 2012, Z perspektywy stolicy. Łódź okiem warszawskich tygodników społeczno-kulturalnych (1881–1905), Wydawnictwo Ibidem, Łódź.
Śmiechowski Kamil, 2020, Kwestie miejskie: dyskusja o problemach i przyszłości miast w Królestwie Polskim 1905–1915, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Śmiechowski Kamil, 2022a, Commemoration of the 1905 Revolution in the Industrial City: The Case of Łódź, „Acta Poloniae Historica”, t. 126, s. 67–87.
Śmiechowski Kamil, 2022b, Historyczne dziedzictwo a tożsamość współczesnej Łodzi. Wyzwania w procesie regeneracji miasta, w: Kamil Śmiechowski (red.), Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość Łodzi: historia i tożsamość miasta przemysłowego. Zbiór studiów z okazji 200 lat Łodzi przemysłowej, t. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Traba Robert, 2006, Historia — przestrzeń dialogu, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa.
Turnbridge John E., Ashworth Gregory J., 1996, Dissonant Heritage: The Management of the Past as a Resource in Conflict, Wiley, Chichester.
Varutti Marzia, 2023, The Affective Turn in Museums and the Rise of Affective Curatorship, „Museum Management and Curatorship”, t. 38(1), 61–75.
Young Craig, Kaczmarek Sylvia, 2008, The Socialist Past and Postsocialist Urban Identity in Central and Eastern Europe: The Case of Łódź, Poland, „European Urban and Regional Studies”, t. 15(1), s. 53–70.
Zajdel Mirosław, 2009, Bezrobocie w Łodzi w okresie transformacji (wybrane aspekty), „Studia Prawno-Ekonomiczne”, t. 79, s. 241–252.
Zysiak Agata, 2016, Punkty za pochodzenie. Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście, Nomos, Kraków.
Zysiak Agata, Śmiechowski Kamil, Piskała Kamil, Marzec Wiktor, Kaźmierska Kaja, Burski Jacek, 2019, From Cotton and Smoke: Łódź — Industrial City and Discourses of Asynchronous Modernity, 1897–1994, Jagiellonian University Press, Kraków.
Zysiak Agata, Szymański Marcin, Kocemba-Żebrowska Joanna, Gruda Michał, Madejska Marta, Różycka-Stasiak Wiesława, Kurkowska Ewelina, 2021, Wielki przemysł, wielka cisza, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódzkie Stowarzyszenie Inicjatyw Miejskich Topografie, Łódź.
Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0002-4526-5374
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
