Korporacje transnarodowe jako źródło stabilizacji zawodowej i biograficznej: przypadek polskich pracowników korporacji
Abstrakt
W artykule omawiane są współczesne przemiany organizacji pracy i ich konsekwencje dla kariery i stabilizacji biograficznej. Autor podejmuje przy tym dyskusję z rozpowszechnionym wśród badaczy twierdzeniem, że zorganizowane i przewidywalne ścieżki życia (w tym kariery zawodowej) przestają istnieć, a sama praca utraciła funkcję stabilizacji biografii. Wyniki badań biograficznych przeprowadzonych wśród polskich pracowników korporacji transnarodowych w ramach projektu „Polacy w świecie późnego kapitalizmu” pokazują jednak, że — mimo krytyki, która jest wymierzona w korporacje jako podmioty upowszechniające neoliberalne tendencje w światowej gospodarce — przedsiębiorstwa te oferują różne możliwości ochrony przed dzisiejszą niepewnością i ryzykiem zawodowym. W artykule przedstawiono trzy dowody empiryczne wskazujące, w jaki sposób praca w międzynarodowej korporacji może przyczynić się do osiągnięcia i utrzymania stabilności biograficznej po trudnych doświadczeniach w innych obszarach rynku pracy.
Słowa kluczowe
korporacje transnarodowe; stabilność zawodowa; stabilność biograficzna; biografia; Polska
Bibliografia
Appadurai, Arjun. 1996. Modernity at Large: Cultural Dimensions of Globalization. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Arthur, Michael B. 1994. “The boundaryless career: A new perspective for organizational inquiry.” Journal of Organizational Behavior 15(4): 295–306.
Bauman, Zygmunt. 2000. Liquid Modernity. Cambridge: Polity.
Beck, Ulrich. 1992. Risk Society: Towards a New Modernity. London: Sage.
Biały, Kamila. 2015. “Professional biographies of Polish corporation workers in the late capitalist world.” Przegląd Socjologii Jakościowej 11(4): 46–67.
Biernacka, Maja. 2009. Człowiek korporacji. Od normatywizmu do afirmacji własnego ja. Warszawa: Scholar.
Blazovich, Janell L., Katherine T. Smith, Murphy Smith. 2014. “Employee-friendly companies and work-life balance: Is there an impact on financial performance and risk level?” Journal of Organizational Culture, Communications and Conflict 18(2): 1–14.
Boltanski, Luc, Ève Chiapello. 1999. Le nouvel esprit du capitalisme. Paris: Gallimard.
Brown, Bettina Lankard. 2000. “Changing Career Patterns.” Eric Digest no. 219.
Domański, Henryk. 2000. “Selekcja ze względu na pochodzenie społeczne do szkoły średniej i na studia wyższe.” Nauka i Szkolnictwo Wyższe 2(16): 97–108.
Domecka, Markieta. 2016. “Biographical experiences of post-socialist transformation in corporate business: doing the neoliberal path.” Przegląd Socjologii Jakościowej 12(2): 56–77.
Domecka, Markieta, Adam Mrozowicki. 2013. “Linking structural and agential powers: A realist approach to biographies, careers and reflexivity.” In: Adam Mrozowicki, Jeffrery David Turk, Markieta Domecka (eds.). Realist Biography and European Policy: An Innovative Approach to European Policy Studies. Leuven: Leuven University Press: 191–213.
Dumała, Andrzej. 1995. “Uczestnicy transnarodowi — podmioty niezależne czy kontrolowane przez państwa?” In: Edward Haliżak, Irena Popiuk-Rysińska (eds.). Państwo we współczesnych stosunkach międzynarodowych. Warszawa: Scholar: 191–211.
Dunning, John H., Sarianna M. Lundan. 2008. Multinational Enterprises and the Global Economy. Cheltenham UK: Edward Elgar.
Fihel, Agnieszka, Paweł Kaczmarczyk, Nina Wolfeil, Anna Zylicz. 2009. Brain Drain, Brain Gain and Brain Waste. In: Herbert Brücker (ed.). Labour Mobility within the EU in the Context of Enlargement and the Functioning of the Transitional Arrangements. Final report. Nüremberg: European Integration Consortium: 89–103.
Gdula, Maciej. 2014. “Klasa średnia i doświadczenie elastyczności.” Polityka Społeczna 5–6: 40–45.
Giddens, Anthony. 1991. Modernity and Self-Identity: Self and Society in the Late Modern Age. Cambridge: Polity Press.
Giermanowska, Ewa. 2013. Ryzyko elastyczności czy elastyczność ryzyka. Instytucjonalna analiza kontraktów zatrudnienia. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Hall, Douglas T. 1976. Careers in Organizations. Pacific Palisades: Goodyear.
Handy, Charles. 1994. The Empty Raincoat: Making Sense of the Future. London: Arrow Business.
Haratyk, Karol, Kamila Biały, Marcin Gońda. 2017. “Biographical meanings of work: The case of a Polish freelancer.” Przegląd Socjologii Jakościowej13(4): 136–159.
Jacyno, Małgorzata. 2007. Kultura indywidualizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kohli, Martin. 1985. “Die Institutionalisierung des Lebenslaufs. Historische Befunde und theoretische Argumente.” Koellner Zeitschrift fuer Soziologie und Sozialpsychologie 37: 1–29.
McDowell, Linda. 2000. “Learning to serve? Employment aspirations and attitudes of young working-class men in an era of labour market restructuring.” Gender, Place and Culture: A Journal of Feminist Geography 7(4): 389–416.
Moore, Fiona. 2007. “Work-life balance: contrasting managers and workers in an MNC.” Employee Relations 29(4): 385–399.
Mrozowicki, Adam. 2011. Coping with Social Change: Life Strategies of Workers in Poland’s New Capitalism. Leuven: Leuven University Press.
Mrozowicki, Adam. 2016. “Normalisation of precariousness? Biographical experiences of young workers in the flexible forms of employment in Poland.” Przegląd Socjologii Jakościowej 12(2): 94–112.
Mrozowicki, Adam, Agata Krasowska, Mateusz Karolak. 2015. “‘Stop the Junk Contracts!’ Young Workers and Trade Union Mobilisation against Precarious Employment in Poland.” In: Andy Hodder, Kretsos Lefteris (eds.). Young Workers and Trade Unions. London: Palgrave Macmillan: 123–141.
Peiperl, Maury, Baruch Yehuda. 1997. “Back to square zero: The post-corporate career.” Organizational Dynamics 25(4): 6–22.
Piorunek, Magdalena. 2010. “Od stabilizacji do chaosu zawodowego. Scenariusze biografii zawodowych etapu średniej dorosłości.” Studia Edukacyjne 14: 67–89.
Poławski, Paweł. 2012. “Precarious Generation on the Polish Labour Market.” Polityka Społeczna 1: 15–22.
Rifkin, Jeremy. 1995. The End of Work: The Decline of the Global Labor Force and the Dawn of the Post-Market Era. New York: G.P. Putnam’s Sons.
Rodman, Hyman, Patricia Voydanoff . 1978. “Social Class and Parents’ Range of Aspirations for Their Children.” Social Problems 25(3): 333–344.
Róg-Ilnicka, Joanna. 2015. “‘Career by choice’ or ‘career by chance’: The determinants of flexible professional biographies.” In: Adam Mrozowicki, Elżbieta Kolasińska, Joanna Róg-Ilnicka (eds.). Forum Socjologiczne. Special Issue: Social Boundaries and Meanings of Work in the 21st-Century Capitalism. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego: 213–223.
Sassen, Saskia. 1998. Globalization and Its Discontents. New York: The New Press.
Schütze, Fritz. 2008. Biography Analysis on the Empirical Base of the Autobiographical Narratives: How to Analyse Autobiographical Narrative Interviews. Part I: INVITE—Biographical Counselling in Rehabilitative Vocational Training. Further Educational Curriculum. EU Leonardo da Vinci Programme (http://www.zsm.ovgu.de/zsm_media/Das+Zentrum/Forschungsprojekte/INVITE/B2_1-p-140.pdf).
Sennett, Richard. 1998. The Corrosion of Character: The Personal Consequences of Work in the New Capitalism. New York: Norton.
Standing, Guy. 2011. The Precariat: The New Dangerous Class. London–New York: Bloomsbury Academic.
Stawska, Joanna. 2014. “Inwestycje krajowe oraz bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce w świetle rozwoju polskiej gospodarki.” Studia Europejskie/Studies in European Affairs 1: 91–108.
Strange, Susan. 1996. The Retreat of the State: The Diffusion of Power in World Economy. Cambridge: Cambridge University Press.
Strzelecki, Jan. 2012. “Postfordowska narracja o pracy i jej klasowe odmiany.” In: Maciej Gdula, Przemysław Sadura (eds.), Style życia i porządek klasowy w Polsce, Warszawa: Scholar: 87–116.
Super, Donald E. 1957. The Psychology of Careers. New York: Harpers.
Institute of Sociology, University of Lodz Polska
https://orcid.org/0000-0003-0940-8849
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.