Kazachstan – Rosja: ewolucja relacji międzypaństwowych po wybuchu wojny na Ukrainie


Abstrakt

Po rozpadzie Związku Radzieckiego niepodległy Kazachstan był obok Białorusi najbliższym sojusznikiem Rosji, zaś Kazachowie postrzegani przez Rosjan jako jeden z najbardziej im przyjaznych narodów na świecie. Znaczenie Kazachstanu wzrosło jeszcze bardziej po gwałtownym załamaniu relacji Rosji z Zachodem w 2014 r. z powodu kryzysu ukraińskiego. Początek wojny rosyjsko-ukraińskiej spowodował zmianę polityki Kazachstanu wobec Rosji. Kazachstan mocno zintegrowany ekonomicznie z Rosją oraz związany układami wojskowo-politycznymi formalnie pozostaje jej sojusznikiem. W praktyce jednak dystansuje się od rosyjskiej polityki, zwłaszcza wobec Ukrainy, demonstruje wolę realizacji wielowektorowej polityki i współpracy na równych zasadach ze wszystkimi najważniejszymi ośrodkami polityki światowej.


Słowa kluczowe

Kazachstan; Rosja; Tokajew; ewolucja relacji; współpraca gospodarcza; wojna na Ukrainie

Bielicki P., Relacje kazachsko-rosyjskie i ich znaczenie dla bezpieczeństwa na obszarze postradzieckim, „Athenaeum. Polskie Studia Politologiczne” 2020, t. 66, s. 51–71, doi: 10.15804/athena.2020.66.04.

Blank S., Energy, economics, and security in Central Asia: Russia and its rivals, Army War Coll. Strategic Studies, Inst. Carlisle Barracks, PA [online], 10 IV 2015 [dostęp: 8 X 2021]: <https://www.researchgate.net/publication/235151834_Energy_Economics_and_Security_in_Central_Asia_Russia_and_its_Rivals>.

Cutler R., Turkmenistan pipeline from East to West to be completed this year, EurasianSecurity.com [online], 23 II 2015 [dostęp: 5 XI 2021]: <http://www.eurasiansecurity.com/energy-geopolitics/turkmenistan-pipeline-completing-east-west/>.

EU continues to support president Tokayev’s reforms towards inclusive and fair Kazakhstan, „The Astana Times” [online], 10 XII 2022 [dostęp: 14 XII 2022]: <https://astanatimes.com/2022/12/eu-continues-to-support-president-tokayevs-reforms-towards-inclusive-and-fair-kazakhstan/>.

Gonczarenko R., Sherwin E., Protesty w Kazachstanie: zmora czy szansa Putina?, DW [online], 7 I 2022 [dostęp: 3 IV 2022]: <https://www.dw.com/pl/protesty-w-kazachstanie-zmora-czy-szansa-putina/a-60357592>.

Górecki W., Kazachstan: wybory bez alternatywy, OSW [online], 22 XI 2022 [dostęp: 23 XI 2022]: <https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2022-11-22/kazachstan-wybory-bez-alternatywy>.

Górecki W., Pierestrojka Tokajewa. Kazachstan wobec wyzwań wewnętrznych i zewnętrznych, OSW [online], 21 VI 2022 [dostęp: 26 VI 2022]: <https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2022-06-21/pierestrojka-tokajewa-kazachstan-wobec-wyzwan-wewnetrznych-i>.

Górzyński O., Reparacje wojenne dla Ukrainy. Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję, „Dziennik Gazeta Prawna” [online], 14 XI 2022 [dostęp: 11 XI 2022]: <https://forsal.pl/swiat/aktualnosci/artykuly/8587420,onz-rosja-reparacje-wojenne-ukraina-rezolucja.html>.

Górzyński О., Zgromadzenie Ogólne ONZ potępiło Rosję ws. aneksji ukraińskich terytoriów, „Dziennik Gazeta Prawna” [online], 13.X.2022 [dostęp: 15 X 2022]: <https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8567534,onz-zgromadzenie-ogolne-potepilo-rosje-aneksja-ukrainskie-terytoria.html>.

Grekowicz N., Kazachstan: Demonstracje przeciwko Rosji nie są już blokowane przez władze, oko.press [online], 8 VI 2022 [dostęp: 9 VII 2022]: <https://oko.press/kazachstan-demonstracje-przeciw-rosji/>.

Herman S., EU-Central Asia relations and beyond: The orientation of energy policies in Kazakhstan, EIAS [online], 22 VI 2022 [dostęp: 29 XII 2022]: <https://eias.org/publications/op-ed/eu-central-asia-relations-and-beyond-the-orientation-of-energy-policies-in-kazakhstan/>.

Jakóbik W., USA popierają Gazociąg Transkaspijski, Biznes Alert [online], 24 IV 2015 [dostęp: 2 XI 2021]: <http://biznesalert.pl/usa-popieraja-gazociag-transkaspijski/>.

Jarosiewicz A., Rosja głównym korytarzem dla eksportu ropy z Kazachstanu, OSW [online], 29 XII 2022 [dostęp: 7 XI 2022]: <https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2010-12-29/rosja-glownym-korytarzem-dla-eksportu-ropy-z-kazachstanu>.

Juraev S., Comparing the EU and Russia engagements in Central Asia, „L’Europe en Formation” 2014, nr 4(374), s. 77–94, doi: 10.3917/eufor.374.0077.

Kazachstan gotowy zastąpić Rosję i uratować Europę, wgospodarce.pl [online], 5 VII 2022 [dostęp:14 IX 2022]: <https://wgospodarce.pl/informacje/114065-kazachstan-gotowy-zastapic-rosje-i-uratowac-europe>.

Kazakhstan: Statement by the spokesperson on the outcome of presidential elections, EEAS [online], 21 XI 2022 [dostęp: 3 I 2022]: <https://www.eeas.europa.eu/eeas/kazakhstan-statement-spokesperson-outcome-presidential-elections_en>.

Khitakhunov A., Economic cooperation between Central Asia and the European Union, Eurasian Research Institute [online, dostęp: 22 X 2022]: <https://www.eurasian-research.org/publication/economic-cooperation-between-central-asia-and-the-european-union/>.

Komiłow А., What explains growing European engagement in Central Asia?, The Diplomat [online], 22 XI 2022 [dostęp: 27 XII 2022]: <https://thediplomat.com/2022/11/what-explains-growing-european-engagement-in-central-asia/>.

Kucharczyk M., Kazachstan: Polityk, który wygrał wybory, coraz bardziej odsuwa się od Rosji, Interia [online], 21 XI 2022 [dostęp: 22 XII 2022]: <https://wydarzenia.interia.pl/zagranica/news-kazachstan-polityk-ktory-wygral-wybory-coraz-bardziej-odsuwa,nId,6424604>.

Łomanowski А., Kazachstan–Rosja. Już nie przyjaźń, jeszcze nie konflikt, „Rzeczpospolita” [online], 28 VII 2022 [dostęp: 3 I 2023]: <https://www.rp.pl/dyplomacja/art36769301-kazachstan-rosja-juz-nie-przyjazn-jeszcze-nie-konflikt>.

Łomanowski А., Kazachstan w objęciach Wielkiego Brata, „Rzeczpospolita” [online], 22 VI 2022 [dostęp: 23 X 2022]: <https://www.rp.pl/polityka/art36555781-kazachstan-w-objeciach-wielkiego-brata>.

Mironowicz E., Surowce energetyczne poradzieckich państw Azji Centralnej w polityce gospodarczej Chin, „Sprawy Międzynarodowe”, 2021, t. 74, nr 3, s. 169–181, doi: 10.35757/SM.2021.74.3.11.

Ostianová N., Changes in Russia’s approach towards Central Asia, Univerzita Palackého V Olomouci, Olomouc 2011, s. 40–45: <https://theses.cz/id/8lgiiz/dp_kpes_ostianova.pdf> [dostęp: 28 XI 2021].

Patyk А., Awaria terminali Caspian Pipeline Consortium. Straty liczone są w setkach milionów dolarów, Obserwator logistyczny [online], 20 IV 2022 [dostęp: 23 X 2022]: <https://obserwatorlogistyczny.pl/2022/04/20/awaria-terminali-caspian-pipeline-consortium-straty-liczone-sa-w-setkach-milionow-dolarow/>.

Renik K., [Azja w zbliżeniu] Dlaczego Kazachstan „zdradził” Rosję?, „Kultura Liberalna” [online], 28 II 2022 [dostęp: 24 III 2022]: <https://kulturaliberalna.pl/2022/02/28/azja-w-zblizeniu-dlaczego-kazachstan-zdradzil-rosje/>.

Repetowicz W., Chiński parasol nad Kazachstanem. Rosja traci wpływy, Defence24 [online], 15 IX 2022 [dostęp: 2 I 2022]: <https://defence24.pl/geopolityka/chinski-parasol-nad-kazachstanem-rosja-traci-wplywy-komentarz>.

Rosja ciągnie na dno Kazachstan. W centrum uwagi rurociąg, wnp.pl [online], 7 II 2022 [dostęp: 2 I 2023]: <https://www.wnp.pl/rynki-zagraniczne/rosja-ciagnie-na-dno-kazachstan-w-centrum-uwagi-rurociag,601754.html>.

Rosja żąda od Kazachstanu, by wydalił ambasadora Ukrainy. Jest odpowiedź miejscowego MSZ, PAP [online], 5 X 2022 [dostęp: 5 XI 2022]: <https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C1444133%2Crosja-zada-od-kazachstanu-wydalil-ambasadora-ukrainy-jest-odpowied>.

Szymański D., Putin traci sojusznika. „Prawie nikt tego nie zauważył”, money.pl [online], 17 IV 2022 [dostęp: 3 IV 2022]: <https://www.money.pl/gospodarka/putin-traci-sojusznika-prawie-nikt-tego-nie-zauwazyl-6759214120704608a.html>.

Weißkopf A., Ałmaty. Strzały i kolejki po chleb, DW [online], 10 I 2022 [dostęp: 27 I 2022]: <https://www.dw.com/pl/ałmaty-strzały-i-kolejki-po-chleb/a-60373878>.

Wierzbicki А., Stratyfikacja etnospołeczna w Azji Centralnej i jej wyzwania dla etnopolityki (na przykładzie Kazachstanu), „Politeja” 2014, t. 11, nr 5, s. 309–344, doi: 10.12797/Politeja.11.2014.31_1.16.

Zdrojewski D., Lawirują między Rosją, Chinami, Iranem a Zachodem. Chcą na tym zarabiać, interia [online], 30 XI 2022 [dostęp: 30 XI 2022]: <https://wydarzenia.interia.pl/zagranica/news-lawiruja-miedzy-rosja-chinami-iranem-a-zachodem-chca-na-tym-,nId,6443687>.

Акежан Кажегельдин о планах Токаева, деньгах Назарбаева, войне Путина и победе Украины, DW на русском, youtube.com [online], 16 IX 2022 [dostęp: 7 XI 2022]: <https://www.youtube.com/watch?v=zzilmhkvv28>.

Алимова Е., Между «нападающей на соседей» Россией и «забывчивым» Западом: подводя итоги внешней политики Казахстана, Радио Азаттык [online], 26 XII 2022 [dostęp: 16 I 2023]: <https://rus.azattyq.org/a/mezhdu-napaday-uschey-na-sosedey-rossiey-i-zabyvchivym-zapadom-podvodya-itogi-vneshney-politik>.

Бобоматов У., Казахстан отказался от вступления в «газовый союз». Узбекистан хранит молчание, Радио Озодлик [online], 7 XII 2022 [dostęp: 7 XII 2022]: <https://rus.ozodlik.org/a/32164775.html>.

В парламенте Казахстана объяснили отказ помогать России под санкциями, Говорит Москва [online], 2 IV 2022 [dostęp: 14 I 2023]: <https://govoritmo-skva.ru/news/311317/>.

Власти Узбекистана заявили, что даже если с Россией будет заключен газовый контракт, это не означает создание союза, „Настоящее Время” [online], 8 XII 2022 [dostęp: 8 XII 2022]: <https://www.currenttime.tv/a/uzbekistan-rf-gazovyy-soyuz/32167160.html>.

ВПУ-2 на Морском терминале ктк готов к перевалке нефти на танкеры, PortNews [online], 29 XI 2022 [dostęp: 30 XI 2022]: <https://portnews.ru/news/339329/>.

Гордийчук Д., рф вывела в ремонт один из нефтепроводов в преддверии новых санкций от ес и сша, „Экономическая правда” [online], 23 III 2023 [dostęp: 5 VI 2023]: <https://www.epravda.com.ua/rus/news/2022/03/23/684583/>.

Лебедева О., Культурная дипломатия как инструмент внешней политики России на современном этапе, „Международная жизнь” 2016, s. 78–80.

Маринов М., Цели и интересы России в Центральной Азии:настоящее и будущее [online], 5 III 2014 [dostęp: 11 X 2021]: <http://politobzor.net/show-14486-celi-i-interesy-rossii-v-centralnoy-azii-nastoyaschee-i-buduschee.html>.

Москаленко Ю., Замглавы администрации президента Казахстана: «Мы уважаем территориальную целостность Украины», zn.ua [online], 1 IV 2022 [dostęp: 15 I 2023]: <https://zn.ua/world/zamhlavy-administratsii-prezidenta--kazakhstana-my-uvazhaem-territorialnuju-tselostnost-ukrainy.html>

На перепутье: как складываются сегодня отношения России и Казахстана, рбк Тренды [online], 7 X 2022 [dostęp: 15 I 2023]: <https://trends.rbc.ru/trends/industry/633fd0829a7947336266cf4b>.

Островская А., Замглавы мида Казахстана: Мы строим отношения с рф и Западом, DW [online], 4 XI 2022 [dostęp: 14 I 2023]: <https://www.dw.com/ru/zamglavy-mida-kazahstana-astana-stroit-otnosenia-i-s-rf-i-s-zapadom/a-63654952>.

Тренин Д., Внешняя политика России в ближайшие пять лет: цели, стимулы, ориентиры, Московский Центр Карнеги [online], 28 IV 2016 [dostęp: 8 X 2021]: <http://carnegie.ru/2016/04/28/ru-pub-63462>.

Pobierz

Opublikowane : 2024-02-19


Mironowicz, E. (2024). Kazachstan – Rosja: ewolucja relacji międzypaństwowych po wybuchu wojny na Ukrainie. Sprawy Międzynarodowe, 76(1), 77-95. https://doi.org/10.35757/SM.2023.76.1.03

Eugeniusz Mironowicz  eugeniusz.mironowicz@uwb.edu.pl
Uniwersytet w Białymstoku  Polska
http://orcid.org/0000-0001-5317-8695




Inne teksty tego samego autora