Dzieje Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej i jego rola w zachowaniu i propagowaniu kultury łemkowskiej
Abstrakt
After World War II, the Lemko population was deported from their homeland to Poland by communist authorities. Material traces of their culture were left behind exposed to intentional and unintentional devastation. Some Lemko activists could not agree with the state of affairs and decided to prevent it. To this end, they set up a museum in an abandoned Lemko farm in the village of Zyndranowa. In the beginning, it was called the Hall of Lemko Culture Memorabilia but the name was later changed to the Museum of Lemko Culture. Their activity encountered difficulties from the communist authorities, particularly the local ones, who aimed to liquidate the museum. Among the main obstacles to achieving their goal were that the museum belonged to Teodor Gocz and the Lemko activists were determined to save the material traces of Lemko culture. The transformation of the Polish political system into a democratic one meant better times for the Lemko museum though it still faced problems to obtain money for its ongoing activity and overcome the reluctance of the local authorities and other museums. Nevertheless, the Museum of Lemko Culture has developed into an open-air museum and constitutes a connecting link between the deported Lemkos and their descendants with their old homeland.
Bibliografia
Bata A., 40 lat Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej, Oficyna Wydawnicza „APLA”, Krosno 2008.
Bata A., Wojna o pomnik, Oficyna Wydawnicza „APLA”, Krosno 2011.
Bata A., Wspólnym wysiłkiem, „Zahoroda” 1996, nr 3–4.
Brej W., Muzeum w Zyndranowej – podkarpacką perłą kultury łemkowskiej, „Rocznik Podkarpacki” 2012, nr 1.
Dembićkyj S., Jak my pamiatnyk żertwam Talerhofu w Muzej wezły, „Watra” 2018, nr 3.
Drozd R., Greek Catholic and Orthodox shrines in the Polish People’s Republic as examples of destroying and saving the cultural heritage of the frontier, „Museology and Cultural Heritage” 2021, nr 4.
Drozd R., Polityka władz wobec ludności ukraińskiej w Polsce w latach 1944–1989, Tyrsa, Warszawa 2001.
Dukla, w: Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Dukla (dostęp: 2.02.2022).
Filipiak L., Społeczno-polityczna sytuacja Łemków w III RP, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2013.
Gocz B., 50 lat Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej, „Muzejna Zahoroda” 2018, nr 3.
Gocz T., Daszczo z żytja Łemkiw i Łemkowyny (z muzeju-skansenu w Zyndranowi), „Muzejna Zahoroda” 2018, nr 3.
Gocz T., Życie Łemka, Ofi cyna Wydawnicza „APLA”, Zyndranowa–Krosno 2011.
Gorczyca A., Stan zawieszenia, „Muzejna Zahoroda” 2018, nr 3.
Halczak B., Dzieje Łemków od średniowiecza do czasów współczesnych, Związek Ukraińców w Polsce/ Tyrsa, Warszawa 2014.
Hałagida I., Między Moskwą, Warszawą i Watykanem. Dzieje Kościoła greckokatolickiego w Polsce w latach 1944–1970, Bazyliada, Warszawa 2013.
Huk B., Misterium tremendum władzy wobec zyndranowskiej Ukrainy, „Muzejna Zahoroda” 2016, nr 1.
Kaczyński A., Dom nad Sołotwyną, „Rzeczpospolita”, 27.07.1998.
Krawczuk P., Łemkiwskyj etnohraficznyj muzej, „Muzejna Zahoroda” 2018, nr 3.
Kroh A., Problem współczesnej kultury łemkowskiej na przykładzie muzeum w Zyndranowej, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” 1985, nr 3–4.
Kroh A., Za tamtą górą. Wspomnienia łemkowskie, Iskry, Warszawa 2016.
Kryciński S., Łemkowszczyzna. Czas wojny i pokoju, Libra, Rzeszów 2017.
Łosian S., Do 50 rokowyn Muzeju-skansenu w Zyndranowi, „Watra” 2008, nr 3.
Mateusz J., U Gocza nad Panną, „Rzeczpospolita”, 20.06.2000.
Misiło E. (red.), Repatriacja czy deportacja. Przesiedlenie Ukraińców z Polski do USRR 1944–1946, T. I, Dokumenty 1944–1945, Oficyna Wydawnicza „Archiwum Ukraińskie”, Warszawa 1996.
Muszynka M., Swiato lemkiwśkych tradycji, „Zahoroda” 1994, nr 2–3.
Pisuliński J., Akcja specjalna „Wisła”, Libra PL, Rzeszów 2020.
Pisuliński J., Przesiedlenie ludności ukraińskiej z Polski do USRR w latach 1944–1946, Libra PL, Rzeszów 2017.
Skrok Z., Łemkowie, „Spotkania z Zabytkami” 1993, nr 7.
Słabig A. (red.), Kwestia ukraińska w działalności Służby Bezpieczeństwa PRL. Dokumenty i materiały, Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2016.
Słyś-Janusz E., Nad rzeką Panną, PUW „ROKSANA”/ Towarzystwo Muzealne w Zyndranowej, Krosno 1998.
Syrnyk J., Ukraińskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne (1956–1990), IPN Wrocław, Wrocław 2008.
Wielocha A., Nie żałuję, że zostałem. Wywiad z Fedorem Goczem, „Muzejna Zahoroda” 2018, nr 3.
Akademia Pomorska w Słupsku Polska
https://orcid.org/0000-0003-0169-7295
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
