Ukraina, Rosja i problem peryferyjności
Abstrakt
In this essay, the author addresses the question of Ukraine’s and Russia’s relations with the West in the modern and contemporary era. He believes that the revolution in Ukraine in 2013/2014 signifies a successive stage in Ukraine’s emancipation and modernization, which began with the emergence of a separate nation on its territory in the 19th century. The author is in favor of the further use of such conceptual categories as the ‘centre’, the ‘periphery’, and ‘modernization’. He thinks they still permit the description of the real developmental distance between different parts of the world and the analysis of strategies aimed at diminishing that distance. In his opinion, Ukraine’s present chance for modernization is unambiguously connected with its choice of the ‘western’ road of development. He interprets the Russian attempt to counteract this choice by force as an expression of the disappointment experienced by the elite of the former empire. In essence, it is a sign that Russia is remaining in a peripheral situation in regard to the West, which is ‘escaping’ it.
Słowa kluczowe
centrum i peryferie; teorie modernizacji; studia postkolonialne; rosyjskie słowianofilstwo
Bibliografia
Bauman Zygmunt, 2009, Nowoczesność i Zagłada, tłum. Tomasz Kunz, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Black Cyril E. (red.), 1976, Comparative Modernization: A Reader, Free Press, New York.
Chlebowczyk Józef, 1983, O prawie do bytu małych i młodych narodów: kwestia narodowa i procesy narodotwórcze we wschodniej Europie Środkowej w dobie kapitalizmu (od schyłku XVIII do początków XX w.), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Domański Henryk (red.), 2008, Inteligencja w Polsce: specjaliści, twórcy, klerkowie, klasa średnia, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Eisenstadt Shmuel N., 2009, Utopia i nowoczesność, tłum. Adam Ostolski, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Jedlicki Jerzy, 2000, Świat zwyrodniały: lęki i wyroki krytyków nowoczesności, Sic!, Warszawa.
Jedlicki Jerzy, 2002, Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują: studia z dziejów idei i wyobraźni XIX wieku, W.A.B.–CiS, Warszawa.
Jedlicki Jerzy, 2010, Nasz kraj na peryferiach Europy, w: Maciej Koźmiński (red.), Cywilizacja europejska: eseje i szkice z dziejów cywilizacji i dyplomacji, Wydawnictwo Instytutu Historii PAN, Warszawa.
Kołakowski Leszek, 1988, Główne nurty marksizmu: powstanie — rozwój — rozkład, Aneks, Londyn.
Kołakowski Leszek, 1990, Cywilizacja na ławie oskarżonych, Res Publica, Warszawa.
Nowak Andrzej, 2011, Imperiological Studies: A Polish Perspective, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego „Societas Vistulana”, Kraków.
Riabczuk Mykoła, 2014, Kolonializm inaczej. O przydatności metodologii postkolonialnej do badań nad Europą postkomunistyczną, tłum. Katarzyna Kotyńska, „Nowy Prometeusz”, nr 6.
Rosdolsky Roman, 1964, Friedrich Engels und das Problem der „geschichtslosen Völker”. Die Nationalitätenfrage in der Revolution 1848–1849 im Lichte der „Neuen Rheinischen Zeitung”, „Archiv für Sozialgeschichte”, t. 4, s. 87–282.
Sosnowska Anna, 2004, Zrozumieć zacofanie: spory historyków o Europę Wschodnią (1947–1994), Trio, Warszawa.
Szamuely Tibor, 1974, The Russian Tradition, Robert Conquest, Secker & Warburg, London.
Szporluk Roman, 2003, Imperium, komunizm i narody. Wybór esejów, wstęp i red. Andrzej Nowak, tłum. Szymon Czarnik, Andrzej Nowak, Arcana, Kraków.
Tipps Dean C., 1973, Modernization Theory and the Comparative Study of Societies: A Critical Perspective, „Comparative Studies in Society and History”, t. 15, nr 2, s. 199–226.
Veˇıdle Vladimir, 1949, La Russie absente et presente, Gallimard, Paris.
Walicki Andrzej, 1964, W kręgu konserwatywnej utopii: struktura i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Walicki Andrzej, 1996, Marksizm i skok do królestwa wolności: dzieje komunistycznej utopii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Wapiński Roman, 1994, Polska i małe ojczyzny Polaków. Z dziejów kształtowania się świadomości narodowej w XIX i XX wieku, Ossolineum, Wrocław.
Weeks Theodore R., 1996, Nation and State in Late Imperial Russia: Nationalism and Russification on the Western Frontier, 1863–1914, Northern Illinois University Press, De Kalb, Illinois.
Wehler Hans-Ulrich, 1975, Modernisierungstheorie und Geschichte, Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen.
Wolff Larry, 1994, Inventing Eastern Europe: The Map of Civilization on the Mind of the Enlightenment, Stanford University Press, Stanford.
Uniwersytet Warszawski Polska
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
