(Selektywne) zwierciadło bazy danych. O dwóch wymiarach baz danych w kontekście Archiwum Badań nad Życiem Codziennym
Abstrakt
The aim of this article is to show the socio-cultural ambivalence of databases. On the one hand, they are perceived as impersonal technological representations providing their users with objective information. On the other, they are the result of intentional human action, were created in a specific context, and serve the realization of some purpose defined by their creators. The metaphor that arises from this duality is that of a mirror—reflecting the image of the world, but at the same time deforming it in various manners. The author presents the three main aspects of databases’ ambivalence. The first is the question of selecting the material for the database: the material’s ostensible objectivity and the subjective nature of the choice. The second is the question of the exhibition of cultural content within the framework of the database: the tension between an ideologically neutral presentation of the world and the strategy of exhibition. The third subject raised is the use of databases: full access for users, a framework imposed by the creators, or somewhere in between.
Słowa kluczowe
baza danych; socjologia technologii; socjologia codzienności; społeczne aspekty archiwum
Bibliografia
Afeltowicz Łukasz, 2011, Laboratoria w działaniu. Innowacja technologiczna w świetle antropologii nauki, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Afeltowicz Łukasz, Pietrowicz Krzysztof, 2013, Maszyny społeczne. Wszystko ujdzie, o ile działa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Andersen Chris, 2005, „Pre-Filters” vs. „Post-Filters”, blog: The Long Tail. A public diary on the way to a book (http://www.thelongtail.com/the_long_tail/2005/07/prefiltering_vs.html [23.06.2015]).
Andrzejewski Witold, Królikowski Zbyszko, Morzy Tadeusz, 2010, Bazy danych i systemy informatyczne oraz ich wpływ na rozwój informatyki w Polsce, w: Andrzej Bylicki (red.), Polskie i światowe osiągnięcia nauki. Nauki techniczne (http://fundacjarozwojunauki.pl/res/Tom2/10_Morzy.pdf [23.06.2015]).
Arnoldi Jakob, 2011, Ryzyko, tłum. Bartosz Reszuta, Sic!, Warszawa.
Beck Ulrich, 2004, Społeczeństwo ryzyka, tłum. Stanisław Cieśla, Scholar, Warszawa.
Bauman Zygmunt, 1998, Prawodawcy i tłumacze, tłum. Andrzej Ceynowa, Jerzy Giebułtowski, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa
Budzicz Łukasz, 2011, Metody badań jakościowych czy metody pisania swobodnych esejów? Refleksje w obronie „świętej krowy oświecenia” — obiektywnej nauki, „Nauka”, nr 4.
Bukatman Scott, 2001, Odlot doskonały: efekty specjalne a percepcja kalejdoskopowa, w: Andrzej Gwóźdź (red.), Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów, tłum. Elżbieta Stawowczyk, Scholar, Kraków.
Burawoy Michel, 2009, O socjologię publiczną. Przemówienie prezydenckie z roku 2004, w: Aleksander Manterys, Janusz Mucha (red.), Nowe perspektywy teorii socjologicznej, Nomos, Kraków.
Bzymek Agnieszka, 2012, Retropowroty. Pokolenie Re-Run, syndrom Piotrusia Pana i pułapka nostalgii, „Edukacja Dorosłych”, nr 2.
Celiński Piotr, 2013, Postmedia. Cyfrowy kod i bazy danych. Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Chabris Christopher, Simons Daniel, 2011, Niewidzialny goryl. Dlaczego intuicja nas zwodzi?, tłum. Jerzy Korpanty, MT Biznes, Warszawa.
Drozdowski Rafał, 2013, Unieruchamiająca moc baz danych, „Człowiek i Społeczeństwo”, nr 2.
Drozdowski Rafał, Frąckowiak Maciej, Krajewski Marek, Rogowski Łukasz, 2012, Narzędziownia. Jak badaliśmy (niewidzialne) miasto, Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa.
Ernst Wolfgang, 2013, Digital Memory and the Archive, University of Minnesota Press, Minnesota.
Featherstone Mike, 2000, Archiving Cultures, „The British Journal of Sociology”, nr 1.
Feenberg Andrew, 1999, Questioning Technology, Routledge, London–New York.
Frankenfeld Philip, 1992, Technological Citizenship: A Normative Framework for Risk Studies, „Science Technology and Human Values”, t. 17, nr 4.
Fry Ben, 2004, Computational Information Design, Massachusetts Institute of Technology Publishing, Cambridge, MA.
Giddens Anthony, 2006, Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tłum. Alina Szulżycka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Giddens Anthony, 2008, Konsekwencje nowoczesności, tłum. Ewa Klekot, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Gitelman Lisa, 2006, Always Already New: Media, History and the Data of Culture, MIT Press, Cambridge.
Halavais Alexander, 2012, Wyszukiwarki internetowe a społeczeństwo, tłum. Tomasz Płudowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Jacyno Małgorzata, 2014, Kultury klasowe i „złoto nieklasyfikowalności”, w: Maciej Gdula, Lech M. Nijakowski (red.), Oprogramowanie rzeczywistości społecznej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Janiszewski Ludwik, 1967, Rybacy dalekomorscy. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Instytutu Zachodniego, Poznań.
Katalog kompetencji medialnych, informacyjnych i cyfrowych 2014, raport Fundacji Nowoczesna Polska (http://edukacjamedialna.edu.pl/media/chunks/attachment/Katalog_kompetencji_medialny ch_2014.pdf [23.06.2015]).
Kisielewicz Andrzej, 2011, Sztuczna inteligencja i logika. Podsumowanie przedsięwzięcia naukowego, WNT, Warszawa.
Kołakowski Leszek, 2000, Mini-wykłady o maxi-sprawach, Znak, Kraków.
Krajewski Marek, 2013a, Performatywność baz danych na przykładzie bazy danych wizualnych „Niewidzialne miasto”, „Człowiek i Społeczeństwo”, nr 2.
Krajewski Marek, 2013b, Przeciwzłożoność. Polityki prostoty, „Studia Socjologiczne”, nr 4.
Krzysztofek Kazimierz, 2011, W stronę maszyn społecznych. Jaka będzie socjologia, której nie znamy?, „Studia Socjologiczne”, nr 2.
Krzysztofek Kazimierz, 2012, Big Data Society. Technologie samozapisu i samopokazu: ku humanistyce cyfrowej, „Kultura i Historia”, nr 21 (http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/3626 [23.06.2015]).
Kurczewska Joanna, 1997, Technokraci i ich świat społeczny, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Latour Bruno, 1999, Pandoras Hope: Essays on the Reality of Science Studies, Harvard University Press, Cambridge.
Lessig Lawrence, 2009, Remiks. Aby sztuka i biznes rozkwitały w hybrydowej gospodarce, tłum. Rafał Próchniak, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Łukasiewicz Juliusz, 2000, Eksplozja ignorancji. Czy rozumiemy cywilizację przemysłową?, tłum. Anna Rabś-Retkiewicz, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Manovich Lev, 1999, Database as a Symbolic Form, „Millennium Film Journal”, nr 34.
Manovich Lev, 2006, Język nowych mediów, tłum. Piotr Cypryański, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Misiak Władysław, 1972, Zainteresowania kulturalne i potrzeby socjalne pracowników Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego we Wrocławiu, Wydawnictwo Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji, Wrocław.
Murawski Roman, 2014, Filozofia informatyki. Antologia, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Nora Pierre, 2001, Czas pamięci, „Res Publica Nowa”, nr 7.
Nowak Andrzej W., 2012, Czyje lęki? Czyja nauka? Pomiędzy naukową niepiśmiennością a technokracją, „Czas Kultury”, nr 6.
Osborne Thomas, 1999, The Ordinariness of the Archive, „History of the Human Sciences”, t. 12, nr 2.
Pacholczyk Sylwia, 2014, Humaniści od kompetencji miękkich, Edulandia.pl, 21 lipca (http://www.edulandia.pl/studia/1,134148,16355695,Humanisci_od_kompetencji_miekkich.html [23.06.2015]).
Rapior Waldemar, 2013, Analiza nawigacyjna: uczestnictwo w kulturze jako tworzenie życia, „Człowiek i Społeczeństwo”, nr 2.
Rorty Richard, 1994, Filozofia a zwierciadło natury, tłum. Michał Szczubiałka, Wydawnictwo Spacja–Fundacja Aletheia, Warszawa.
Słomczyński Kazimierz M., Janicka Krystyna, 2005, Pęknięta struktura społeczeństwa polskiego, w: Maria Jarosz (red.), Polska. Ale jaka?, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Sommer Manfred, 2003, Zbieranie. Próba filozoficznego ujęcia, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Sozański Tadeusz, 1997, Co to jest nauka? w: Marian Malikowski, Marian Niezgoda (red.), Badania empiryczne w socjologii. Wybór tekstów, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Gospodarczej w Tyczynie, Tyczyn.
Stankiewicz Piotr, 2008, Invisible Risk: The Social Construction of Security, „Polish Sociological Review”, nr 1.
Stępień Kamil, 2012, Folksonomia i tagowanie, „Biuletyn EBIB”, nr 2 (http://www.nowyebib.info/images/stories/numery/129/129_stepien.pdf [23.06.2015]).
Szaniawski Klemens, 1994, O nauce, rozumowaniu i wartościach. Pisma wybrane, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Tarkowska Elżbieta, 2009, Źródła i konteksty socjologii życia codziennego, w: Małgorzata Bogunia-Borowska (red.), Barwy codzienności. Analiza socjologiczna, Scholar, Warszawa.
Wallerstein Immanuel, 1991, Unthinking Social Science, Polity Press, Cambridge.
Weibel Peter, 2012, Web 2.0 i muzeum. Zasada Arki Noego, „Kultura Enter”, nr 7.
Zhang Jiajie, 1991, The Interaction of Internal and External Representations in a Problem Solving Task. Proceedings of the Thirteenth Annual Conference of Cognitive Science Society (http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.55.1047&rep=rep1&type=pdf [23.06.2015]).
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-4794-1479
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
