„Społeczne ramy kultury” czterdzieści lat później. Pięć modeli komunikacji kulturowej
Abstrakt
Forty years ago Antonina Kłoskowska built up a universal paradigm of three social frames of culture. They included: frame one, i.e. local production of symbolic processes, close to folk culture; frame two — understood as a network of local institutions of culture; frame three — involving a radiation of pan-local centers, in particular a reception of contents transmitted by mass media. A basic sociological criterion of differentiating between these categories includes a type of contact, and adjacency of sender and recipient of symbolic communication. Currently, following years of development of digital means of communication, computer networks and fiber optic technologies, audio-visual systems, mobile telephones, etc. a proposal of frames of culture must be examined again. New media shape new vehicles of expression (e.g. hypertext), but most importantly they inspire specific social relations. Discussion over cultural framework is also triggered by accelerated processes of economic and social transformation, advanced globalization, increase of living standards and dissemination of consumption attitudes, changes in leisure activities of the middle class. In more narrowly understood domain of institutional and professional culture one witnessed the processes of European deregulation and release of culture from state, which in Eastern Europe was accompanied by abolition of censorship and a different model of culture distribution, which is controlled by market and cultural (creative) industry rather than by central government. As a result, the nature of direct communication among people is subject to ongoing transformation. We witness more and more indirect cultural communication (off-line and on-line). Modified and broadened proposal of social frames of culture includes five rather than three paradigms, namely: the culture of indirect communication, the culture of associations and volunteers; the culture of local institutions (public and private), mass culture versus pop culture, cyber-culture, culture of network community. One has to underline that in the new reality of our civilization we can still use analytic principles of Kłoskowska’s typology. First, we can treat spiritual culture as a phenomenon of autotelic semiosis with pragmatic definition of sign; second, while describing social functioning of culture we can use a sociological criterion of contact and adjacency.
Słowa kluczowe
Antonina Kłoskowska; społeczne ramy kultury; układ kultury; kultura symboliczna; partycypacja kulturalna; komunikacja bezpośrednia; media masowe; komunikacja on-line
Bibliografia
Adler Judith, 1989, Origins of Sightseeing, „Annals of Tourism Research”, t. 16, s. 7–29.
Barney Darin, 2004, Społeczeństwo sieci, tłum. Marcin Fronia, Sic! Warszawa.
Barnlund Dean C., 1983, Communication in a Global Village, w: Intercultural Communication: A Reader, Larry A. Samovar, Richard E. Porter, Wadsworth Publishing Company, Belmont, CA.
Baudrillard Jean, 2005, Symulakry i symulacja, tłum. Sławomir Królak, Sic!, Warszawa.
Carey James W., 1989, Communication as Culture: Essays on Media and Society, Unwin Hyman, Boston.
Castells Manuel, 2003, Galaktyka Internetu. Refleksje nad Internetem, biznesem i społeczeństwem, tłum. Tomasz Hornowski, Rebis, Poznań.
Castells Manuel, Himanen Pekka, 2009, Społeczeństwo informacyjne i państwo dobrobytu, tłum. Michał Penkala, Michał Sutowski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Cicconi Sergio, 1999, Hypertekstuality, w: Sam Inkinen (red.), Mediapolis, De Gruyter, New York.
Debord Guy, 1998, Społeczeństwo spektaklu, tłum. Anka Ptaszkowska, Słowo / obraz, Terytoria, Gdańsk.
Dijk Jan van, 2010, Społeczne aspekty nowych mediów. Analiza społeczeństwa sieci, tłum. Jacek Konieczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Fiske John, 1989, Reading the Popular, Unwin Hyman, Boston.
Fiske John, 2010, Zrozumieć kulturę popularną, tłum. Katarzyna Sawicka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Gere Charlie, 2002, Digital Culture, Reaktion Books, London.
Gillespie Marie (red.), 2005, Media Audiences, Open University Press, Maidenhead–New York.
Goffman Erving, 2010, Analiza ramowa, tłum. Stanisław Burdziej, Nomos, Kraków.
Golka Marian, 2007, Socjologia kultury, Scholar, Warszawa.
Gwóźdź Andrzej (red.), 2001, Widzieć, myśleć, być. Technologie mediów, Universitas, Kraków.
Habermas Jürgen, 2002, Teoria działania komunikacyjnego, tłum. Andrzej Maciej Kaniowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Hall Edward T. , 1984, Poza kulturą, tłum. Elżbieta Goździak, PWN, Warszawa.
Keen Andrew, 2007, Kult amatora. Jak internet niszczy kulturę, tłum. Małgorzata Bernatowicz, Katarzyna Topolska-Ghariani, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Kerckhove Derrick de, 1998, Connected Intelligence: The Arrival of the Web Society, Kogan Page, London.
Kluszczyński Ryszard, 2001, Społeczeństwo informacyjne, Cyberkultura, Kraków.
Kłoskowska Antonina, 1964, Kultura masowa. Krytyka i obrona, PWN, Warszawa.
Kłoskowska Antonina, 1972, Społeczne ramy kultury, PWN, Warszawa.
Kłoskowska Antonina, 1981, Socjologia kultury, PWN, Warszawa.
Krzysztofek Kazimierz, 2006, Status mediów cyfrowych: stare i nowe paradygmaty, „Global Media Journal”, nr 1.
Leach Edmund, 1989, Kultura i komunikowanie, w: Edmund Leach, Algirdas J. Greimas, Rytuał i narracja, tłum. różni, PWN, Warszawa.
Lombard Didier, 2009, Globalna wioska cyfrowa. Drugie życie sieci, tłum. Jacek Hutyra, MT Biznes, Warszawa.
Putnam Robert D., 2008, Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, tłum. Przemysław Sadura, Sebastian Szymański, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Reeves Byron, Nass Clifford, 2000, Media i ludzie, tłum. Hanna Szczerkowska, PIW, Warszawa.
Rheingold Howard, 2000, The Virtual Community, MIT Press, Cambridge, MA.
Rose Gillian, 2010, Interpretacja materiałów wizualnych, tłum. Ewa Klekot, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Sapir Edward, 1978, Kultura, język, osobowość, tłum. Barbara Stanosz, Roman Zimand, PIW, Warszawa.
Schenk David, 1997, Data Smog: Surviving the Information Glut, Harper Edge, New York.
Snow Charles P., 1959, The Two Cultures and the Scientific Revolution, Cambridge University Press, New York.
Sułkowski Bogusław, 1983, Zabawa. Studium socjologiczne, PWN, Warszawa.
Sułkowski Bogusław, 2010, Deregulacja kultury wielkomiejskiej, w: Anna Matuchniak-Krasuska (red.), Lokalne pola produkcji kulturalnej w Polsce i we Francji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Tocqueville Alexis de, 1976, O demokracji w Ameryce, tłum. Marcin Król, PIW, Warszawa.
Tönnies Ferdinand, 1988, Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kultury, tłum. Małgorzata Łukasiewicz, PWN, Warszawa.
Tulloch John, 2000, Watching Television Audiences: Cultural Theories and Methods, Arnold, London.
Vakil Anna C., 1997, Confronting Classification Problem: Towards a Taxonomy of NGOs, „World Development”, t. 25, s. 2057–2070.
Valsiner Jaan, 2007, Culture in Minds and Societies: Foundations of Cultural Psychology, Sage, London.
Wellman Barry (red.), 2000, Networks in the Global Village, Westview Press, Boulder, Colo.
Winkin Yves, 2007, Antropologia komunikacji. Od teorii do badań terenowych, tłum. Agnieszka Karpowicz, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Uniwersytet Łódzki Polska
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
