Okiem kamery — semiologia obrazów przemocy


Abstrakt

The article contains an attempt to analyse the phenomenon of visual violence (iconic) distributed by mass media, like photography, the cinema, television documentaries and news and the Internet. The authors attempt to demonstrate the characteristics of ths type of violence, referring to specific examples, which are interpreted according to the concepts of George Gerbner, Erich Fromm, Susan Sontag, Jean Baudrillard and others. The contemporary iconosphere encourages the practice of the mechanical approach to looking at violence, separating it from ethical reflections, which is why the question of screen violence, on the consequences of rapid but superficial information, seems still worth posing.


Słowa kluczowe

przemoc wizualna (ikoniczna); obrazy wojny; fotografia; media masowe; infotainment; ikonosfera

Berger John i in., 1997, Sposoby widzenia, tłum. Mariusz Bryl, Rebis, Poznań.

Baudrillard Jean, 2005, Symulakry i symulacja, tłum. Sławomir Królak, Sic!, Warszawa.

Chouliaraki Lilie, 2007, W stronę analityki mediacji, w: Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, Anna Duszak, Norman Fairclough (red.), Universitas, Kraków.

Drozdowski Rafał, 2006, Obraza na obrazy. Strategie społecznego oporu wobec obrazów dominujących, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Didi-Huberman Georges, 2008, Obrazy mimo wszystko, tłum. Mai Kubiak Ho Chi, Universitas, Kraków.

Fromm Erich, 1998, Anatomia ludzkiej destrukcyjności, tłum. Jan Karłowski, Rebis, Poznań.

Kasprzak Tomasz, 2006, Kosz na głowie nauczyciela, czyli filmowanie przemocy w szkole, „Societas/Communitas”, nr 2.

Kowalczyk Izabela, 2005, Wobec wizualnego kanibalizmu, w: Przestrzenie fotografii. Antologia tekstów, Tomasz Ferenc, Krzysztof Makowski (red.), Wydawnictwo Galeria f5, Łódź.

Kowalczyk Izabela, 2006, Ciało zszargane w fotografii dokumentalnej i sztuce współczesnej, w: Sesja. Punkt widzenia. Fotografia ciała, Muzeum Historii Fotografii w Krakowie.

Krajewski Marek, 2003, Kultury kultury popularnej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Kułakowska Katarzyna, 2009, Zdjęcie jako „dowód rzeczowy”, w: Interpretując fotografię. Śladami Susan Sontag, Kazimierz Kowalewicz, Tomasz Ferenc (red.), Galeria f5 & Księgarnia Fotograficzna, Kraków.

Łyżwa Beata, 2006, Spojrzeć z bliska, w: Odwaga patrzenia. Eseje o fotografii, Tomasz Ferenc (red.), Fundacja Edukacji Wizualnej, Łódź.

Magala Sławomir, 1982, Fotografia w kulturze współczesnej, Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, Warszawa.

McLuhan Marshall, 2001, Wybór tekstów, Eric McLuhan, Frank Zingrone (red.), tłum. Ewa Różalska, Jacek M. Stokłosa, Zysk i S-ka, Poznań.

Metz Christian, 2006, Fotografia i fetysz, „Kwartalnik Filmowy”, nr 54–55.

Ogonowska Agnieszka, 2004, Przemoc ikoniczna. Zarys wykładu, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.

Olechnicki Krzysztof, 2005, Fotografia dla każdego. Społeczne funkcjonowanie fotografii w dobie kultury konsumpcyjnej, w: Przestrzenie fotografii. Antologia tekstów, Tomasz Ferenc, Krzysztof Makowski (red.), Wydawnictwo Galeria f5, Łódź.

Olechnicki Krzysztof, 2006, Przemoc fotografii, w: Formy przemocy w kulturze współczesnej, Hanna Mamzer (red.), Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.

Olechnicki Krzysztof, 2009, Fotoblogi, pamiętniki z opcją przekazu. Fotografia i fotoblogerzy w kulturze konsumpcyjnej, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.

Roberts Pam, 1993, Wojna i pokój, tłum. Jerzy Jarniewicz, katalog wystawy „Don McCullin. Retrospektywa”, Muzeum Sztuki, Łódź.

Szarek Paweł, 2008, YouTube — specyfika medium i możliwości jego badania, w: Obrazy w sieci. Socjologia i antropologia ikonosfery Internetu, Tomasz Ferenc, Krzysztof Olechnicki (red.), Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.

Sontag Susan, 2003, Regarding the Pain of Others, Farrar, Straus and Giroux, New York.

Struk Janina, 2007, Holokaust w fotografiach. Interpretacje dowodów, tłum. Maciej Antosiewicz, Prószyński i S-ka, Kraków.

Sułkowski Bogusław, 2007, Przemoc i pornografia śmierci jako przynęty medialne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Witkin, 1995, Joel Peter Witkin: A Retrospective, Scalo, New York–Milano.

Witkowska Sylwia, 2007, David Nebrada — szaleństwo sztuki czy sztuka szaleństwa, w: Światło i mrok. Eseje o fotografii hiszpańskiej, Tomasz Ferenc, Janina Studzińska (red.), Fundacja Edukacji Wizualnej, Łódź.

Welsch Wolfgang, 1999, Procesy estetyzacji. Zjawiska, rozróżnienia, perspektywy, w: Sztuka i estetyzacja. Studia teoretyczne, Krystyna Zamiara, Marian Golka (red.), Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań.

Wilk Eugeniusz, 2001, Przemoc ikoniczna czy „nowa widzialność”?, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Wolny-Zmorzyński Kazimierz, 2006, Fotografia prasowa — między etyką a sensacją, w: Między odpowiedzialnością a sensacją. Dziennikarstwo i edukacja na przełomie wieków, Kazimierz Wolny-Zmorzyński, Marta Wrońska, Wojciech Furman (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.

Pobierz

Opublikowane : 2009-12-28


Ferenc, T., & Sułkowski, B. (2009). Okiem kamery — semiologia obrazów przemocy. Kultura I Społeczeństwo, 53(4), 75-96. https://doi.org/10.35757/KiS.2009.53.4.3

Tomasz Ferenc  tomasz.ferenc@uni.lodz.pl
Uniwersytet Łódzki  Polska
https://orcid.org/0000-0003-0748-889X
Bogusław Sułkowski 
Uniwersytet Łódzki  Polska




Inne teksty tego samego autora