Praca, robotnicy, archiwa, fotografia — utrwalanie stereotypów i walka o emancypację
Abstrakt
Work, workers, and workers’ living conditions quickly became a field of interest for photographers. Already by the middle of the 19th century there were photographs showing working people. Nevertheless, the contexts in which such photographs were taken varied considerably. The first part of this article presents, in the historical perspective, the different causes and strategies involved in making these types of documents, up to the moment when photographs began to appear that had been made by workers themselves. The movement to photograph workers, which developed in the first decades of the 20th century, is recalled in the second part of the article (using the examples of the Weimar Republic and Soviet Russia). The third part is devoted to photographic projects whose purpose was to increase the productivity of, and control over, workers. Photography is presented as a scientific tool for measuring movement and as an illustration of the most effective manners of organizing work. At the end, the Digital Repository of Worker Photography is described, as an example of work on a collection of photos and the creation of a platform permitting further work, but also as a legal and methodological problem.
Słowa kluczowe
fotografia; robotnicy; mitologizacja pracy; dyscyplina pracy; archiwum; repozytorium fotografii robotniczej
Bibliografia
Benjamin Walter, 1975, Mała historia fotografii, w: Walter Benjamin, Twórca jako wytwórca, tłum. Janusz Sikorski, Hubert Orłowski,Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Bończa-Tomaszewski Nikodem, 2011, Praktyka archiwistyki cyfrowej. Czy cyfrowe archiwa będą otwarte, w: Krzysztof Pijarski (red.), Archiwum jako projekt, Archeologia Fotografii, Warszawa.
Brauchitsch Boris von, 2004, Mała historia fotografii, tłum. Jan Koźbiał, Barbara Tarnas, Wydawnictwo Cyklady, Warszawa.
Daniel Malcolm, 1999, The Pictures Are as Rembrandt’s but Improved: Calotypes by David Octavius Hill and Robert Adamson, „The Metropolitan Museum of Art Bulletin. New Series”, t. 56, nr 4.
Ferenc Tomasz, 2004, Fotografia. Dyletanci, amatorzy i artyści, Galeria f5&Księgarnia Fotograficzna, Łódź.
Ferenc Tomasz, 2005, Sztuka fotografowania biedy — komu służą zdjęcia nędzy?, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4.
Foucault Michel, 2009, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, tłum. Tadeusz Komendant, Aletheia, Warszawa.
Frizot Michel, 1998, Body of Evidence, w: Michel Frizot (red.), A New History of Photography, Könemann, Köln.
Hoy Anne H., 2006, Wielka księga fotografii, tłum. zbiorowe, Wydawnictwo G+J RBA, Warszawa, zwłaszcza rozdz. „Fotografia prasowa”.
Jeffrey Ian, 1998, The Way Life Goes: Suffering and Hope, w: Michel Frizot (red.), A New History of Photography, Könemann, Köln.
Karpińska Ewa, 2014, Dziedzictwo w cyfrowym archiwum: fotografie robotników w repozytorium cyfrowym, „Zeszyty Wiejskie”, t. 19.
Koenig Thilo, 1998, The Other Half: The Investigation of Society, w: Michel Frizot (red.), A New History of Photography, Könemann, Köln.
Lalvani Suren, 1996, Photography, Vision, and the Production of Modern Bodies, State University of New York Press, Albany.
Ligocki Alfred, 1987, Czy istnieje fotografia socjologiczna, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Magala Sławomir, 2000, Szkoła widzenia, czyli świat w subiektywie aparatu fotograficznego, Biblioteka Format-u, Wrocław.
Martyniak Zbigniew, 1989, Prekursorzy nauki organizacji i zarządzania, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
Matuchniak-Krasuska Anna, 2010, Zarys socjologii sztuki Pierre’a Bourdieu, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Olechnicki Krzysztof, 2003, Antropologia obrazu. Fotografia jako metoda, przedmiot i medium nauk społecznych, Oficyna Naukowa, Warszawa.
Pijarski Krzysztof, 2007, Artysta jako archiwista, w: Adam Mazur (red.), Antyfotografie, Galeria Miejska „Arsenał”, Poznań.
Pijarski Krzysztof, 2011, Archiwum jako projekt — poetyka i polityka (foto)archiwum, w: Krzysztof Pijarski (red.), Archiwum jako projekt, Archeologia Fotografii, Warszawa.
Riis Jacob A., 1971, How the Other Half Lives: Studies among the Tenements of New York, Dover Publications, New York.
Ritzer George, 1997, Makdonaldyzacja społeczeństwa, tłum. Sławomir Magala, Muza, Warszawa.
Roberts John, 1998, The Art of Interruption: Realism, Photography, and the Everyday, Manchester University Press, Manchester.
Rosenblum Naomi, 2005, Historia fotografii światowej, tłum. Inez Baturo, Wydawnictwo Baturo, Bielsko-Biała.
Sekula Allan, 2010, Społeczne użycia fotografii, tłum. Krzysztof Pijarski, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa.
Tagg John, 1988, The Burden of Representation: Essays on Photographies and Histories, Macmillan, London.
Tamási Miklós, 2011, Otwarte archiwum Fortepan, tłum. Katarzyna Bojarska, w: Krzysztof Pijarski (red.), Archiwum jako projekt, Archeologia Fotografii, Warszawa.
Tinkler Penny, 2013, Using Photographs in Social and Historical Research, Sage Publications, London.
Uniwersytet Łódzki Polska
https://orcid.org/0000-0003-0748-889X
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
