Oligarchia w Polsce ‒ dlaczego jej nie ma?
Abstrakt
The aim of this study is to explain the special feature of the contemporary Polish economy which is the lack of oligarchy after 30 years of the post-communist transformation.
The article consists of three parts. The first covers the theoretical and methodological framework for further analysis. We present the definitions and classifications of oligarchy and oligarchic systems in the modern world and provide a brief overview of the literature on the subject and the state of knowledge.
In the second part, we explain the lack of an oligarchic system in Poland, linking this fact with specific elements of the socialist heritage and with the model of economic transformation and privatisation adopted in this country during the first years of the systemic reforms.
In the third part, we present two paradoxes that are related to the oligarchisation of post-communist economies and, indirectly, to the assessment of the Polish path of economic and political transformation. We show that oligarchy and the relatively large sector of state-owned enterprises determine two different models of rent-seeking. The aim of this study is to explain the special feature of the contemporary Polish economy which is the lack of oligarchy after 30 years of the post-communist transformation.
Słowa kluczowe
oligarchia; renta; przedsiębiorstwa państwowe; gospodarka postkomunistyczna
Bibliografia
Appel H., Voucher privatisation in Russia: Structural consequences and mass response in the second period of reform, „Europe-Asia Studies” 1997, vol. 49, No. 8.
Åslund A., Comparative oligarchy: Russia, Ukraine and the United States, „CASE Network Studies and Analyses” 2005, No. 296.
Bałtowski M., Przekształcenia własnościowe przedsiębiorstw państwowych w Polsce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
Bałtowski M., Kozarzewski P., Zmiana własnościowa polskiej gospodarki 1989–2013, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2014.
Bałtowski M., Kwiatkowski G., Przedsiębiorstwa państwowe we współczesnej gospodarce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
Braguinsky S., Postcommunist oligarchs in Russia: Quantitative analysis. „The Journal of Law and Economics” 2009, vol. 52, No. 2.
Čengić D., Privatisation and management buy-out: The example of Croatia, „Communist Economies and Economic Transformation” 1996, vol. 8, No. 4.
Clarke S., Trade unions, industrial relations and politics in Russia, „Journal of Communist Studies and Transition Politics” 1993, vol. 9, No. 4.
Fidrmuc J., Gundacker L., Income inequality and oligarchs in Russian regions: A note, „European Journal of Political Economy” 2017, vol. 50.
Freund C., Rich people, poor countries. The rise of emerging-market tycoons and their megafirms, Peterson Institute for International Economics, Washington, D. C. 2016.
Guriev S., Rachinsky A., The role of oligarchs in Russian capitalism, „Journal of Economic Perspectives” 2005, vol. 19, No. 1.
Hanley S., Vachudova M. A., Understanding the illiberal turn: Democratic backsliding in the Czech Republic, „East European Politics” 2018, vol. 34, No. 3.
Hanousek J., Kočenda E., The impact of Czech mass privatisation on corporate governance, „Journal of Economic Studies” 2003, vol. 30, No. 3–4.
Kieżun W., Patologia transformacji, Poltext, Warszawa 2012.
Kołodko G. W., Od szoku do terapii, Poltext, Warszawa 1999.
Kowalik T., Polska transformacja, Wydawnictwo „Muza”, Warszawa 2010.
Markus S., Charnysh V., The flexible few: Oligarchs and wealth defense in developing democracies, „Comparative Political Studies” 2017, vol. 50, No. 12.
Matuszak S., Demokracja oligarchiczna. Wpływ grup biznesowych na ukraińską politykę, Ośrodek Studiów Wschodnich, Warszawa 2012 (Prace OSW, 42).
Mihályi P., Szelényi I., Rent-seekers, profits, wages and inequality. The top 20%, Palgrave Pivot, Cham 2019.
Mitchell M. D., Rent seeking at 52: An introduction to a special issue of public choice, „Public Choice” 2019, vol. 181, No. 1–2.
Nierealny scenariusz. Z Januszem Lewandowskim, ministrem prywatyzacji w rządach Jana Bieleckiego i Hanny Suchockiej, rozmawia Rafał Kasprów, „Życie”, 26–27 VII 1997.
Popov K., Todorova E. N., Privatisation and oligarchy in post-communist Bulgaria, [w:] Privatisation in Central and Eastern Europe, ed. D. S. Iatridis, J. G. Hopps, Greenwood Publishing Group, 1998.
Porozumienie Centrum – Zjednoczenie Polskie. Program wyborczy, [w:] Wybory 1993. Partie i ich programy, red. I. Słodkowska, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2001.
Privatisation in Central and Eastern Europe, ed. D. S. Iatridis, J. G. Hopps, Greenwood Publishing Group, 1998.
Rapacki R., Gardawski J., Czerniak A., Horbaczewska B., Karbowski A., Maszczyk P., Próchniak M., Wyłaniające się odmiany kapitalizmu w Europie Środkowo-Wschodniej: przegląd badań, „Ekonomista” 2018, nr 5.
Sałach K., Brzeziński M., Political connections and the super-rich in Poland, University of Warsaw Faculty of Economic Sciences, Warsaw 2020 (Working Papers, 17/2020 (323)).
Sopoćko A., Polski rynek bez monopoli i oligarchów. Jak to się stało, [w:] Strategia dla Polski. Ćwierć wieku później, red. G. W. Kołodko, J. Tomkiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
Stark D., Vedres B., Political holes in the economy: The business network of partisan firms in Hungary, „American Sociological Review” 2012, vol. 77, No. 5.
[Sto] 100 nejbohatších Čechů, „Forbes” [online, dostęp: 12 XII 2020]: <https://miliardari.forbes.cz/>.
Strategia dla Polski. Ćwierć wieku później, red. G. W. Kołodko, J. Tomkiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
Trzeciakowski R., Wciąż za dużo państwa w polskiej gospodarce, Forum Obywatelskiego Rozwoju, 9 VI 2016 (Analiza FOR, 8/2016).
Winters J. A., Oligarchy, Cambridge University Press, Cambridge 2011.
Winters J. A., Page B. I., Oligarchy in the United States?, „Perspectives on Politics” 2009, vol. 7, No. 4.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Polska
https://orcid.org/0000-0002-6435-9771
Szkoła Doktorska Nauk Społecznych Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej; „Nowa Konfederacja” Polska
https://orcid.org/0000-0002-4777-9205
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
