Geneza traktatu z Maastricht i jego znaczenie dla integracji i bezpieczeństwa Europy
Abstrakt
The Maastricht Treaty was signed thirty years ago, on 7 February 1992 and, after ratification, it came into force on 1 November 1993. It was a milestone on the path to European integration, which began after World War II, and an important element of the transatlantic international security system. On its basis, the European Union (EU) was created.
Its genesis and decisions were influenced by such events and processes as: the Autumn of Nations 1989, which led to the fall of communism in the countries of Central and Eastern Europe, the unification of Germany on 3 October 1990, the collapse of the Soviet Union in December 1991 and the end of the Cold War.
This article aims to analyse the origins of the Maastricht Treaty and show its importance in the integration and security of Europe after the collapse of the Yalta–Potsdam order and the end of the Cold War. The main thesis is that without the fall of communism in the countries of Central and Eastern Europe and the collapse of the USSR, the unification of Germany and the end of the Cold War, the Maastricht Treaty would not have been signed and the EU would not have been created. Moreover, without the Maastricht Treaty and the EU, the international situation after the end of the Cold War would have been less stable as the competition between a united Germany and France for leadership in Europe would have intensified. Russia could have used this to strengthen its position in the post-communist world.
Bibliografia
Barcz J., Unia Europejska wobec niepraworządnego państwa członkowskiego, „Państwo i Prawo” 2019, nr 1.
Barcz J., Znaczenie Traktatu z Maastricht w rozwoju integracji europejskiej. Nadal aktualne wyzwania, w: E. Godlewska, M. Lesińska-Staszczuk,
M. Michalczuk-Wlizło (red.), Państwo – prawa człowieka – mniejszości narodowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2023.
Borkowski P.J., Międzyrządowość w procesie integracji europejskiej, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2013.
Brzeziński Z., Strategiczna wizja. Ameryka a kryzys globalnej potęgi, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2013.
Budzisz M., Rosyjska strategia rozgrywki z Zachodem, „Analizy Międzynarodowe” 2021, nr 2.
Buhler P., O potędze w XXI wieku, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2014.
Cini M. (red.), Unia Europejska. Organizacja i funkcjonowanie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne SA, Warszawa 2007.
Doliwa-Klepacki Z.M., Integracja europejska, Temida 2, Białystok 1999.
Doliwa-Klepacki Z.M., Wspólnoty Europejskie, TEMIDA, Białystok 1993.
Fiszer J.M., Czy Stany Zjednoczone tracą pozycję światowego hegemona? Jeśli tak, to dlaczego?, w: J.M. Fiszer, A. Chojan (red.), Stany Zjednoczone słabnącym hegemonem? Przejawy, przyczyny i skutki dla świata, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa, 2022.
Fiszer J.M., Modernizacja Unii Europejskiej w dobie kryzysu i kształtowania się nowego ładu globalnego. Szanse i zagrożenia, „Politeja” 2013, nr 26.
Fiszer J.M., Parlament Europejski po wyborach z czerwca 2009 roku, w: J.M. Fiszer (red.), Parlament Europejski po Traktacie z Lizbony. Doświadczenia i nowe wyzwania, ISP PAN, Warszawa 2011.
Fiszer J.M., Polska wobec małych sąsiadów – aspekty teoretyczne i utylitarne, w: R. Żelichowski (red.), Pierwsza pięciolatka. Małe państwa Europy Środkowo-Wschodniej w Unii Europejskiej, ISP PAN, Warszawa 2010.
Fiszer J.M., Przesłanki wewnętrzne i międzynarodowe upadku Związku Radzieckiego w 1991 roku oraz jego konsekwencje geopolityczne dla polityki zagranicznej Polski, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 2021, nr 19, z. 2.
Fiszer J.M., System euroatlantycki przed i po zakończeniu zimnej wojny. Istota, cele i zadania oraz rola w budowie nowego ładu globalnego, ISP PAN, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2013.
Fiszer J.M., Transformacja ustrojowa w Polsce po 1989 roku oraz jej sukcesy i porażki, w: J. Wojnicki, J. Miecznikowska, Ł. Zamęcki (red.), Polska i Europa w perspektywie politologicznej, t. II, Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2020.
Fiszer J.M., Unia Europejska a Polska. Dziś i jutro, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2002.
Fiszer J.M., Unia Europejska po brexicie, w: J.M. Fiszer (red.), Unia Europejska-Chiny w XXI wieku, ISP PAN, Warszawa 2018.
Fiszer J.M., Will China Take Over the World in the Middle of the 21st Century?, „Studia Polityczne” 2022, nr 1.
Fiszer J.M., Zadania i cele polityki zagranicznej Władimira Putina, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” 2016, t. 52, nr 1.
Fiszer J.M. (red.), Współpraca Polski, Niemiec i Francji w ramach Trójkąta Weimarskiego (1991–2021), Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2022.
Góralski W., Wspólnoty europejskie, w: W. Góralski (red.), Unia Europejska. Geneza-System-Prawo, Ofi cyna Wolters Kluwer, Warszawa 2007.
Grosse T.G., Pokryzysowa Europa, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2018.
Gűnther M., Wchodzenie w erę euro, „Deutschland” 1998, nr 4.
Jaskiernia J., Pozycja Parlamentu Europejskiego w systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej po Traktacie z Lizbony, w: J.M. Fiszer (red.), Parlament Europejski po Traktacie z Lizbony. Doświadczenia i nowe wyzwania, ISP PAN, Warszawa 2011.
Karwowska A., Antyunijna retoryka PiS nie działa, „Gazeta Wyborcza”, 26.07.2022.
King G., Zeng L., Improving Forecasts of State Failure, „World Politics” 2001, nr 4.
Kleinowski M., Wpływ Traktatu lizbońskiego na siłę Polski w Radzie Unii Europejskiej, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna” 2015, nr 1(48).
Koszel B., Rola Niemiec w procesach decyzyjnych Unii Europejskiej w XXI wieku, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, Poznań 2019.
Kuźniar R., Europa w porządku międzynarodowym, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2016.
Łastawski K., Od idei do integracji europejski, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP, Warszawa 2003.
Maliszewska-Nienartowicz J., System instytucjonalny i prawny Unii Europejskiej, TNOiK „Dom Organizatora”, Toruń 2010.
Marczak M., I kto tu rządzi?, „Newsweek Polska”, Dodatek specjalny, grudzień 2009.
Maull H.W., World Polities in Turbulence, „International Politik und Gesellschaft” 2011, nr 1.
Parzymies S., Od pojednania do wspólnego bezpieczeństwa. Wojskowe aspekty stosunków Paryż-Bonn, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 1990.
Parzymies S., Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa w ramach EWG, „Sprawy Międzynarodowe” 1992, nr 1–2.
Polska w Europie jutra. Polityka europejska Polski w kontekście zmian międzynarodowych XXI wieku. Praca zbiorowa pod redakcją Józefa Niżnika z udziałem Jana Barcza i Jana Truszczyńskiego, Polska Akademia Nauk, Komitet Prognoz „Polska 2000 Plus”, Warszawa 2021.
Popowicz K., Historia integracji europejskie, Ofi cyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 2006.
Przyborowska-Klimczak A., Skrzydło-Tefelska E., Dokumenty europejskie, t. 3, Wydawnictwo Morpol, Warszawa 2007.
Rotfeld A.D., Polityka suwerennej Polski w niestabilnym świecie, „Sprawy Międzynarodowe” 2008, nr 4.
Rybkowski R., Komu potrzebna są państwa upadłe?, w: R. Kłosowicz, A. Mania (red.), Problemy upadku państw w stosunkach międzynarodowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013.
Sosnowski Ł. (red.), Podział mandatów do Parlamentu Europejskiego, w: K. Smyk (red.), Traktat z Lizbony – postanowienia, ocena i implikacje, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa 2008.
Starzyk-Sulejewska J., Francja i Niemcy wobec wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony Unii Europejskiej, „Studia Politica Germanica” 2012, nr 1.
Szeptycki A., Francja czy Europa? Dziedzictwo generała de Gaulle’a w polityce zagranicznej V Republiki, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2005.
Weidenfeld W., Wessles W., Europa od A do Z. Podręcznik integracji europejskiej, Wydawnictwo „Wokół nas”, Gliwice 1999.
Węc J.J., Spór o kształt ustrojowy Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej w latach 1950–2010, Księgarnia Akademicka, Kraków 2012.
Węc J.J., Traktat lizboński. Polityczne aspekty reformy ustrojowej Unii Europejskiej w latach 2007–2009, Księgarnia Akademicka, Kraków 2011.
Wojciechowski J.A., Europa po liftingu, Greek Galery, Warszawa 2008.
Wojtaszek-Mik E., Mik C., Unia Europejska. Wspólnota Europejska. Zbiór dokumentów, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Zakamycze 2005.
Żukrowska K., Skutki unii walutowej dla procesów integracji, „Sprawy Międzynarodowe” 1997, nr 3.
Instytut Studiów Politycznych PAN Polska
https://orcid.org/0000-0003-2461-4341
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
