Lilith jako prefigura femme fatale
Abstrakt
The aim of the article is to describe the myth of femme fatale. Starting from popular culture and ending with the representatives of archaic cultures, the author tries to indicate the women who are described in patriarchal narratives as those who bring men to defeat and ruin. An important figure for the whole argument is Lilith, who, according to Jewish legends, was the first wife of Adam. Lilith was erased from the biblical tradition because she opposed her partner and turned away from God. She has become the female archetype of sin, the symbol of sexual vampirism and the rejection of motherhood. All these features make up the femme fatale syndrome.
Słowa kluczowe
Lilith; femme fatale; matriarchat; mizoginia
Bibliografia
Aliti A., Dzika kobieta. Powrót do źródeł kobiecej energii i władzy, przeł. E. Ptaszyńska-Sadowska, Wydawnictwo Uraeus, Gdynia 1996, s. 197.
Ben Sira, Alphabet of, w: Jewish Encyclopedia, red. I. Singer, New York 1901–1906, dostępne na: http://jewishencyclopedia.com/articles/1309-alphabetum-siracidis [dostęp: październik 2017].
Bratkowska K., Nowicki F., hasło matriarchat, w: Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, red. M. Rudaś-Grodzka, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2014.
Ciechomska M., Od matriarchatu do feminizmu, Wydawnictwo Brama – Książnica Włóczęgów i Uczonych, Poznań 1996, s. 13.
Drewnowska-Rymarz D. i in., Ludy Mezopotamii, seria „Mitologie Świata”, New Media Concept, Warszawa 2007, s. 46–47.
Eliade M., Sacrum, mit, historia. Wybór esejów, przeł. A. Tatarkiewicz, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1970.
Ewers H.H., Alraune, przeł. J. Przybyszewska, Wydawnictwo Agkarta, Kraków 2014.
Furman R., Wicca i wiccanie. Od tradycji do wirtualnej wspólnoty, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2006, s. 146.
Gajewska A., hasło mizoginia, w: Encyklopedia gender. Płeć w kulturze, red. M. Rudaś-Grodzka, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2014.
Gilgamesz. Epos starożytnego Dwurzecza, przeł. R. Stiller, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1980.
Ginzberg L., Legendy żydowskie, przeł. J. Jarniewicz, Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 1997.
Gładziuk N., Omphalos, czyli pępek świata. Płeć jako problem filozofii politycznej Greków, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 1997, s. 48.
Głuchowska L., „Requiem aeternam”, „Fryz życia” i „Piekło”. Przybyszewski, Munch, Vigeland i preekspresjonistyczna teoria sztuki”, „Quart” 2010, nr 2 (16), s. 26–53.
Graves R., Mity greckie, przeł. H. Krzeczkowski, Wydawnictwo Vis-à-vis/Etiuda, Kraków 2012, s. 7.
Graves R., Patai R., Mity hebrajskie. Księga Rodzaju, przeł. R. Gromacka, Wydawnictwo Cyklady, Warszawa 1993.
Janion M., Wampir. Biografia symboliczna, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2002.
Klik M., Teorie mitu. Współczesne literaturoznawstwo francuskie (1969–2010), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2016, s. 75.
Kornafel E., Lilith – zakazana kobiecość, Wydawnictwo Omnibus Zuzanna Lison, Tychy 2010, s. 16.
Krzak Z., Od matriarchatu do patriarchatu, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2007, s. 107.
Lesses R., Lilith, w: Encyclopedia of Religion, red. L. Jones i in., wyd. 2, t. 8, Thomson Gale, Detroit – Munich 2005, s. 5458–5460.
Magiczne i niemagiczne funkcje mitu o Lilit w Alfabecie ben Syracha, wprowadzenie, przekład i komentarz W. Kosior, „Maska. Magazyn Antropologiczno-Społeczno-Kulturowy” 2017, nr 33, s. 81–92.
Misiak A.M., Judyta – postać bez granic, Wydawnictwo Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2006.
Roux J.P., Kobieta w historii i micie, przeł. B. Szczepańska, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 2010, s. 170–171, 197.
Scholem G., Mistycyzm żydowski i jego główne kierunki, Fundacja Aletheia, Warszawa 2007.
Instytut Studiów Politycznych PAN Polska
https://orcid.org/0000-0002-7362-1479
Asystent w Zakładzie Filozofii Polityki Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
