Polityczność feminatywów
Abstrakt
The article takes a diachronic look at feminatives in the Polish language from the sixteenth century to the present day. The authors recall the history of female forms in the language. Referring to pre-war journalism, discussions in the journal Poradnik Językowy [The Linguistic Guide] and the propaganda lexis of communist Poland, they prove that female forms are not foreign to the Polish language. They create a comprehensive list of reasons why feminatives have disappeared from Polish, taking account of both intra-linguistic and extra-linguistic factors. The authors refer to examples from contemporary media and public discourse to show gender asymmetry in the language and the mechanisms of its operation. The article ends with an attempt to fi nd a solution to the current situation based on the practices of the Polish feminist community and English-speaking communities.
Bibliografia
Bańko M., [Feminatywy] „Słowa o gwałcie na języku to absurd”, https://kulturaliberalna.pl/2020/01/07/feminatywy-miroslaw-banko-jezyk-rozmowa/ [dostęp 4.01.2022]
Chirurżka? To brzmi dumnie, czyli rzecz o feminatywach, Miss Fereira, http://missferreira.pl/chirurzka-to-brzmi-dumnie-czyli-rzecz-o-feminatywach/ [dostęp 3 październik 2022].
Doroszewski W., Monografie słowotwórcze, „Prace Filologiczne” 1928, t. 13.
Doroszewski W., Objaśnienia wyrazów i zwrotów, „Poradnik Językowy” 1948, nr 1.
Graff A., Świat bez kobiet. Płeć w polskim życiu publicznym, W.A.B., Warszawa 2001.
Grzegorczykowa R., Zarys słowotwórstwa polskiego. Słowotwórstwo opisowe, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1984.
Hołojda-Mikulska K., Dyskusje o feminatywach na łamach „Języka Polskiego” w latach 1945–1989, „Język Polski” 2016, t. 96, nr 2.
Janicki K., Żeńskie końcówki, feminatywy w II RP. Używano ich w Polsce już 100 lat temu i nie wzbudzały kontrowersji, Wielka Historia, https://wielkahistoria.pl/zenskie-koncowki-feminatywy-w-ii-rp-uzywano-ich-w-polsce-juz-100-lat-temu-i-nie-wzbudzaly-kontrowersji/ [dostęp 3.10.2022].
Karwatowska M., J. Szpyra-Kozłowska, Lingwistyka płci. Ona i on w języku polskim, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2010.
Klemensiewicz Z., Tytuły i nazwy zawodowe kobiet w świetle teorii i praktyki, w: idem, Składnia, stylistyka, pedagogika językowa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1982.
Krawczyk S., Gender niszczył nasz język już w XVI wieku, Magazyn Kontakt, 2019. https://magazynkontakt.pl/gender-niszczyl-nasz-jezyk-juz-w-xvi-wieku/.
Kubiszyn-Mędrala Z., Żeńskie nazwy tytułów i zawodów w słownikach współczesnego języka polskiego, „LingVaria” 2007, nr 1 (3).
Łaziński M., O panach i paniach. Polskie rzeczowniki tytularne i ich asymetria rodzajowo-płciowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Małocha-Krupa A., Feminatywum w uwikłaniach językowo-kulturowych, Atut Ofi cyna Wydawnicza, Wrocław 2018.
Małocha-Krupa A. et al., Słownik nazw żeńskich polszczyzny, Acta Universitatis Wratislaviensis, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2015.
Minkner K., Główne problemy konceptualizacji pojęcia polityczności, „Studia Politologiczne” 2015, nr 37, s. 62.
Napiórkowski M., Żeńskie końcówki to kwestia życia i śmierci, Krytyka Polityczna (blog), b.d. https://krytykapolityczna.pl/kraj/zenskie-koncowki-zycie-smierc-feminatywy/.
Nowosad-Bakalarczyk M., Tendencje w sposobie wyrażania żeńskości we współczesnej polszczyźnie, „Język Polski” 2006, nr 2.
Pawłowski E., Baran mówi o Kowal. O tworzeniu i odmianie nazwisk i tytułów żeńskich, „Język Polski” 1951, nr 2.
Rawski T., Między śmiechem a mową nienawiści. Meandry języka polityki, Impuls, Kraków 2020.
Reszkowska K., Posłanki Lewicy apelują do szefowej Kancelarii Sejmu o „uwzględnienie ich płci”, Ofeminin (blog), b.d. https://www.ofeminin.pl/swiat-kobiet/to-dla-nas-wazne/feminatywy-w-sejmie-poslanki-lewicy-apeluja-do-kancelarii-sejmu/wkwt9h6.
Szober S., Gramatyka języka polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1968.
Szober S., Skąd się wzięły takie zwroty, jak jedno z rodziców, ona jest dobrym psychologiem, czyli o różnych odmianach form rodzaju w deklinacji imion polskich, „Poradnik Językowy” 1932, nr 5/6.
Szot W., Panna Doktór Sadowska, Wydawnictwo Dowody na Istnienie, Warszawa 2020.
Szpyra-Kozlowska J., „Nianiek”, „ministra” i „japonki”. Eseje o języku i płci, Universitas, Kraków 2021.
Ziemska U., Niedzielski: Decyzje o obostrzeniach mogą być podejmowane szybciej. „Panem sytuacji jest pandemia”, Wiadomości.pl, https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/7,173952,26837590,niedzielski-decyzje-o-obostrzeniach-moga-byc-podejmowane-szybciej.html [dostęp 4.01.2022].
Uniwersytet Opolski Polska
https://orcid.org/0000-0003-0919-8407
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
