Nowy materializm jako ideologia postponowoczesności. Spojrzenie krytyczne
Abstrakt
The concept of new materialism is understood as the direction of political thought, whose main assumptions are the idea of matter regarded as an independent causative agent, and consequently the postulate of political and legal ‘empowerment’ of non-human beings – animals, plants, parts of inanimate nature, as well as relations, ideas and actions. New materialism appears at the same time as the doctrinal culmination of postmodernism and a post-modernism ideology: contemporary political discourse includes more and more slogans referring to new materialistic ideas: the postulate of environmental protection is considered compatible with the acceptance of the meaning of technology. Both ideas are to justify moving away from recognizing the rights of a human individual as the basic method of legitimisation. The author analyses the new-materialist concept of matter as a structure intended to serve political purposes, indicates the ideological function of this category, i.e. the justification of using the slogans of political identity resulting from material factors (race, sex, etc.) and a departure from the paradigm of an individual as a human rights subject. He concludes that new materialism is, at least potentially, not only an ideological programme of further political and cultural changes, but also an ideology of a supranational political structure, departing from the idea of a welfare state, giving up the appearance of political empowerment of citizens and promoting the political and cultural particularisation of the ruled as a condition of its power.
Bibliografia
Abriszewski K., Teoria Aktora–Sieci Bruno Latoura, „Teksty Drugie” 2007, nr 1–2, s. 119.
Agamben G., Homo sacer: suwerenna władza i nagie życie, przeł. M. Salwa, Warszawa 2008.
Alaimo S., Hekman S.J.(eds.) Material Feminisms, Bloomington 2008.
Barad K., Meeting the Universe Halfway. Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning, Durham–London 2007, s. 236.
Barad K., Posthumanist Performativity: Toward an Understanding of How Matter Comes to Matter, „Journal of Women in Culture and Society” 2003, t. 28, nr 3, s. 801–804.
Barut A., Egotyzm, etyka, polityka. Myśl konserwatywna Maurycego Barrèsa, Kraków 2009, s. 48–50.
Barut A., Prawa człowieka jako dekonstrukcja symboliki prawno-politycznej społeczeństwa ponowoczesnego, Warszawa 2019, s. 109–119.
Barut A., Prawo jako konstytuowanie człowieczeństwa. Koncepcja Pierre’a Legendre’a, „Studia Prawnicze KUL” 2017, nr 2 (70).
Bennett J. Vibrant Matter. A Political Ecology of Things, Durham-London 2010, s. 104–107.
Bennett T., Joyce P. (eds.) Material Powers: Cultural Studies, History and the Material Turn, New York 2010.
Bielik-Robson A., Wylewanie dziecka z kąpielą, <https://www.krytykapolityczna.pl/felietony/20140917/wylewanie-dziecka-z-kapiela> [dostęp: 16 kwietnia 2019]
Braidotti R., Poprzez nomadyzm, „Teksty Drugie: teoria literatury, krytyka, interpretacja” 2007, nr 6 (108), s. 107–127.
Braidotti R., Tetralogies, w: Deleuze and Feminist Theory, eds. I. Buchanan, C. Colebrook, Edinburgh 2000, s. 159.
Braidotti R., The Politics of „Life Itself” and New Ways of Dying, w: New Materialism. Ontology, Agency and Politics, eds. D. Coole, S. Frost, Durham–London 2010, s. 214.
Conaghan J., Feminism, Law and Materialism: Reclaiming the ‘Tainted’ Realm, <https://www.researchgate.net/publication/272620623_Feminism_law_and_materialism_reclaiming_’the_tainted_realm’> [dostęp: 26 marca 2019], s. 47.
Coole D., Frost S., Introducing the New Materialism, w: New Materialism. Ontology, Agency and Politics, eds. D. Coole, S. Frost, Durnham–London 2010, s. 32 i n.
Coole D., wywiad [bez tytułu] w: Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie, red. O. Cielemęcka, M. Rogowska-Stangret, Lublin 2018, s. 251.
Dolphijn R., van der Tuin I., Nowy materializm. Wywiady i kartografie, przeł. J. Czajka, A. Handke, J. Maliński, A. Marcisz, C. Rudnicki, T. Wiśniewski, Gdańsk–Poznań–Warszawa, 2018, s. 77–92.
Grosz E., A Politics of Imperceptibility: A Response to ‚Anti-racism, Multiculturalism and the Ethics of Identification’, „Philosophy and Social Criticism” 2002, nr 28 (4), s. 463–472.
Grosz E., Darwin i gatunek ludzki, przeł. M. Rogowska-Stangret, „Przegląd Filozoficzno‑Literacki” 2011, nr 4.
Grosz E., Materialism, Feminism and Freedom, w: New Materialism. Ontology, Agency and Politics, eds. D. Coole, S. Frost, Durham–London 2010, s. 153.
Grosz E., Space, Time and Perversion: Essays on the Politics of Bodies, New York–London 1995, s. VII.
Grusin R. (ed.), The Nonhuman Turn. Minneapolis 2015.
Guardiola-Rivera O., Return of the Fetish: A Plea for a New Materialism, „Law Critique” 2007, nr 18, s. 276–281.
Haraway D., A Cyborg Manifesto. Science, Technology, and Socialist-Feminism in the Late Twentieth Century, <https://warwick.ac.uk> [dostęp: 15 marca 2019], s. 11.
Haraway D., Wiedze usytuowane. Kwestia nauki w feminizmie i przywilej ograniczonej/częściowej perspektywy, <https://www.ekologiasztuka.pl/think.tank.feministycznyarticles.php?article_id=207> [dostęp: 19 marca 2019], s. 24.
Kołakowski, L., Główne nurty marksizmu, t. I, Poznań 2000, s. 457–458, 462–465, 474–475, 480–481.
Kulasiewicz, J., Głęboka ekologia Arne Naessa, Dolina Wapienicy k. Bielska-Białej 1993.
Latour B., Nigdy nie byliśmy nowocześni, przeł. M. Gdula, Warszawa 2011, s. 21–24, s. 197–200.
Latour B., O kilku afektach zrodzonych z kapitalizmu, przeł. M. Szalewicz, w: Smutek konkretu, Warszawa 2015, s. 200.
Lemke T., New Materialisms: Foucault and the ‘Government of Things’ .„Theory, Culture & Society” 2015, nr 32(4), s. 3–4,
Leppänen T., Race, <https://newmaterialism.eu/almanac/r/race.html> [dostęp: 29 marca 2019].
Mitchell T., Czy komar może przemówić? w: Kultura nie-ludzka, red. A. Kil, J. Małczyński, D. Wolska, Wrocław 2015, s. 17–58.
Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 1999, s. 42–51.
Nowak, A.W., Ontologia a aksjologia – co możemy zyskać, a co stracić, w: Kultura nie-ludzka, red. A. Kil, J. Małczyński, D. Wolska, Wrocław 2015, s. 65–79.
Paruch W., Między wyobrażeniami a działaniami. Wybrane aspekty przedmiotowe badań politologicznych nad myślą polityczną, „Polityka i Społeczeństwo” 2004, nr 1, s. 26.
Rogowska-Stangret M., Ciało poza Człowiekiem, czyli Ciało Wyemancypowane w ujęciu Elizabeth Grosz, „Interalia. Pismo poświęcone studiom queer”, nr 7, <http://www.interalia.org.pl/> [dostęp: 3 kwietnia 2019].
Ryszka F., Nauka o polityce. Rozważania metodologiczne, Warszawa 1984, s. 160–190.
Skarzyński R., Historia myśli politycznej w ujęciu politologicznym. Zarys koncepcji, „Studia Polityczne” 1992, nr 1, s. 113.
Smith J.L., I, River?: New Materialism, Riparian Non-human Agency and the Scale of Democratic Reform, „Asia Pacific Viewpoint” 2017, t. 58, nr 1, s. 107.
Sulikowski A. Posthumanizm a prawoznawstwo, Opole 2013, s. 85–118.
Szymański K. Transhumanizm: utopia czy ekstropia, „Studia nad Strukturą i Rozwojem Pojęć Filozoficznych” 2015, nr XXVII, s. 159–175.
Wallerstein I., Koniec świata jaki znamy, Warszawa 2004, s. 192–203.
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
