Granice i miasta graniczne Królestwa Belgii
Abstrakt
The Kingdom of Belgium appeared on the map of European countries relatively late, namely in 1830, as a result of the division of the United Kingdom of the Netherlands into two sovereign states. As the Kingdom of Belgium transformed from a unitary state into a federal state in the 19th century, in addition to the external (state) borders, it also has internal borders, which separate three autonomous regions, three linguistic communities and four linguistic regions. The basis of internal divisions is the linguistic conflict of two cultures colliding in the territory of the Kingdom of Belgium: French and Dutch-speaking (Roman and Germanic). These divisions also pass through towns and villages. This conflict was resolved in the 1960s by applying a unique concept of communes with linguistic facilities, where two different languages were allowed to function officially. Linguistic divisions were especially sharp in the two world wars, when the occupiers set these two separate cultures against one another. In this article, the author analyses particularly dramatic cases of this type of borders and their consequences for the residents of the borderland.
Bibliografia
Adam Z. [Adam Zakrzewski], Historio de Esperanto 1887–1912, Pola Esperanto-Asocio, Varsovio 1979.
Aerts R., Thorbecke wil het. Biografie van een staatsman, Bert Bakker, Amsterdam 2018.
Balicki J., Bogucka M., Historia Holandii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1989.
Courtiwat L., Historio de Esperanto 1887–1913, t. I.
De Backer T., Het uitvoeren van verdragen.De Vrede van Utrecht, Rastadt en Baden en de Oostenrijkse Nederlanden (1713–1731), Universiteit Leuven, Leuven 2007, http://www.ethesis.net/Vrede%20van%20Utrecht/Vrede%20van%20Utrecht.pdf [dostęp: 3 listopada 2019].
De Witt E., De Grens. Langs de randen van Nederland, Athenaeum-Pollak&Van Gennep, Amsterdam 2013.
De Witt E., „Vierlandenpunt wird Deielandenpunt”, w: idem, De Grens. Langs de randen van Nederland, Athenaeum-Pollak&Van Gennep, Amsterdam 2013.
De Witt E., „Een nieuwe grenspaal”, w: idem, De Grens. Langs de randen van Nederland, Athenaeum-Pollak&Van Gennep, Amsterdam 2013.
De Witt E., „De draad des doods”, w: idem, De Grens. Langs de randen van Nederland, Athenaeum-Pollak&Van Gennep, Amsterdam 2013.
De Vleesschauwer M., Het polderlandschap de Waterschelde en België, w: Scharnierend Gewest. 200 Jaar Zeeuws-Vlaanderen 1814–2014. Bijdragen tot de geschiedenis van West-Zeeuws-Vlaanderen 42, red. A. Bauwens, H. Krabbendam, Heemkundige Kring West-Zeeuws-Vlaanderen, Aardenburg 2014.
Der Esperanto-Staat Neutral-Moresnet, Wilhelm Dithmar erinnert an eine von Idealisten geschaffene „Republik” vor den Toren Aachens, http://www.fortunecity.de/tatooine/kirk/155/frame_era4.html [dostęp: 3 listopada 2019].
Dithmar W., Ein „Esperanto-Staat” ehemals in Neutral-Moresnet?, w: „Im Göhltal”, t. 18, http://www.fortunecity.de/tatooine/kirk/155/frame_era4.html.
En territoire belge et à quarante centimètres de la frontière. An Historical and Documentary Study of the Belgian and Dutch Enclaves of Baarle-Hertog and Baarle-Nassau, The School of Anthropology, Geography and Environmental Studies, The University of Melbourne, Melbourne 2004.
Grens/ Frontière 1713–2013, red. L. Devoldere, Ons Erfdeel vzw., Rekkem 2013.
Hendrickx K., „DeMorgen“, https://www.demorgen.be/nieuws/belgie-dreigt-stukje-grondgebied-te-moeten-afstaan-aan-duitsland~bff530c8/ [dostęp: 3 listopada 2019].
Hensley D.J., The Blurred Boundaries of Belgianness: Walloon Intellectuals, Pride, and the Development of Regionalist Rhetoric, 1884–1914, rozdz. „Pillarization and Ethnic Identity Formation”, The Pennsylvania State University, The Graduate School, College of the Liberal Arts, Old Main 2008.
Israel J.I., The Dutch Republic. Its Rise, Greatness, and Fall 1477–1806, The Oxford History of Early Modern Europe, Clarendon Press, Oxford 1998.
Jansen J., van Tuijl A., Baarle in stukken. Fragmenten uit het verleden van Baarle, Castelré, Ulicoten en Zondereigen, Heemkundekring Amalia van Solms, Baarle-Hertog-Nassau 1992.
Janssen H., „Baarle: neutraal, vrij of bezet?”, w: Hoogspanning aan de Belgisch-Nederlandse grens. De Eerste Wereldoorlog aan de rijksgrens met Baarle, ed. H. Janssen, Heemkundekring Amalia van Solms, Baarle-Hertog-Nassau 2013, http://www.amaliavansolms.org/joomla15/index.php?option=com_content&view=article&id=228&Itemid=145 [dostęp: 3 listopada 2019].
Joosen H., Ons Baarle een bijzonder dorp. Bouwstenen voor de geschiedenis van Baarle, Vrijhandelstaat, Heemkundekring Amalia van Solms, Baarle-Nassau 2006.
Kok H., „Amalia van Solms en Baarle”, w: J. Jansen, A.van Tuijl, Baarle in stukken. Fragmenten uit het verleden van Baarle, Castelré, Ulicoten en Zondereigen, Heemkundekring Amalia van Solms, Baarle-Hertog-Nassau 1992.
Leerssen J., Germania, Romania en Belgitude. Grenzen en grensgevallen, w: E. de Witt, De Grens. Langs de randen van Nederland, Athenaeum-Pollak&Van Gennep, Amsterdam 2013.
Lijphart A., Verzuiling, pacificatie en kentering in de Nederlandse politiek, Becht, Haarlem 1990.
Łaptos J., Historia Belgii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Bellona, Wrocław – Warszawa 1995.
Łaptos J., Belgia, Seria: Historia państw świata XX i XXI wieku, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2010.
Malvoz L., Het neutrale gebied van Moresnet (1816–1991), „Driemaandelijks Tijdschrift van het Gemeentekrediet van Belgie” 1983, nr 144, kwiecień.
Milis L., „De Vrede van Utrecht (1713). Een akkoord met duurzame gevolgen” [Pokój w Utrechcie w 1713 r. Ugoda z dalekosiężnymi konsekwencjami], w: Grens/ Frontière 1713–2013, red. L. Devoldere, Ons Erfdeel vzw., Rekkem 2013.
Neutralny Moresnet – zapomniane dziecko Kongresu Wiedeńskiego, „Dzieje Najnowsze” 2007, nr 2.
Noll M., Protestantyzm. Krótkie wprowadzenie, tłum. M. Potz, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łodź 2017.
Post H., Pillarization. An Analysis of Dutch and Belgian Society, Gower Publishers, Aldershot – Hants (England), Avebury – Brookfield (Vermont, USA) 1989.
Protestantyzm potępiony przez papieży, praca zbiorowa Stowarzyszenie Kultury Chrześcijańskiej im. ks. Piotra Skargi, Kraków 2017.
Rajman B., Język i polityka językowa we Flandrii: historia i teraźniejszość, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1992, nr 1165, „Germanica Wratislaviensia” LXXXVI, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1992.
Rogier L.J., de Nooy N., In Vrijheid herboren. Katholiek Nederland 1853–1953, Den Haag, Uitgeversmij Pax, 1953.
Rostworowski E., Historia powszechna wiek XVIII, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1977.
Scharnierend Gewest. 200 Jaar Zeeuws-Vlaanderen 1814–2014. Bijdragen tot de geschiedenis van West-Zeeuws-Vlaanderen 42, red. A. Bauwens, H. Krabbendam, Heemkundige Kring West-Zeeuws-Vlaanderen, Aardenburg 2014.
Sengers E., „Al zijn we katholiek, we zijn Nederlanders”: opkomst en verval van de katholieke kerk in Nederland sinds 1795 vanuit rational choice perspectief, proefschrift Godgeleerdheid, Universiteit Utrecht 2003.
Van der Vliet L., „De Nederlandse houding in WO1”, w: Hoogspanning aan de Belgisch-Nederlandse grens. De Eerste Wereldoorlog aan de rijksgrens met Baarle, ed. H. Janssen, Heemkundekring Amalia van Solms, Baarle-Hertog-Nassau 2013.
Van Istendael G., De essentie van België. De taalgrens, w: Grens/Frontière 1713–2013, red. L. Devoldere, Ons Erfdeel vzw., Rekkem 2013.
Vanneste A., „Spanning op de rijksgrens van Knokke tot Gemmenich, 1915–1918. De elektrische draadversperring aan de Belgisch-Nederlandse grens”, w: Hoogspanning aan de Belgisch-Nederlandse grens. De Eerste Wereldoorlog aan de rijksgrens met Baarle, ed. H. Janssen, Heemkundekring Amalia van Solms, Baarle-Hertog-Nassau 2013.
Verbeke L., Taalstrijd en Vlaamse Beweging in Frans-Vlaanderen, „Ons Erfdeel” 1963–1964, t. 7.
Żelichowski R., Baarle Nassau-Hertog, Seria: Europa w skali mikro, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2015.
Żelichowski R., Flandria, Seria: Europa w skali mikro, nr 3, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2018.
Instytut Studiów Politycznych PAN Polska
https://orcid.org/0000-0001-7888-8423
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
