2023-09-18

Komunikacja jest sferą, w której najlepiej widać dynamikę przemian władzy symbolicznej: może to być dominacja większości nad mniejszością, mniejszości nad większością, mediów nad sferą polityki, a także sfery polityki nad mediami. Nowe technologie informacyjno-komunikacyjne wpływają na granice i jakość dyskursu publicznego, powodując nie tyle rozpad, co rozszczelnienie nowoczesnego uniwersum symbolicznego. Stare zasady dystynktywne funkcjonują w nowym środowisku komunikacyjnym, adaptując się do nowych mechanizmów generowania i selekcjonowania informacji, a także zarządzania uwagą. Władza symboliczna stała się bardziej rozproszona, ale też trudniejsza do uchwycenia. W społeczeństwie cyfrowym większość relacji jest zwrotnych. Wpływają na siebie zarówno influencerzy i ich obserwatorzy, politycy i ich wyborcy, producenci i konsumenci a także rodzice i dzieci. Znormalizowane społecznie hierarchie ulegają odwróceniu i/lub spłaszczeniu.   

Rozwój środków komunikacji sprawił, że przestrzeń komunikacyjna jest na pozór bardziej otwarta, rozproszona i inkluzywna. Wiele tematów i aktorów społecznych może pojawić się w nowej sferze publicznej, jaką stanowią media społecznościowe i szeroko pojęta przestrzeń internetu. Reguły władzy symbolicznej, chociaż funkcjonujące w nowych warunkach, wciąż działają najskuteczniej, gdy są najmniej widoczne. Komunikujący się aktorzy społeczni nie tylko przekazują informacje, ale też strategicznie formułują swój przekaz, który może łatwo stać się narzędziem manipulacji. Komunikacja traci swoją niewinność również wtedy, gdy wzrasta różnica między tymi, którzy rozumieją nowe technologie i potrafią z nich korzystać, a tymi, którzy nie mają takich kompetencji. Pytanie o to, kim (lub czym) są ci, którzy kontrolują komunikację, posiadają władzę nad jej kształtowaniem i wykluczaniem z jej obszaru wydaje się nadal aktualne. Podobnie jak pytanie o rodzaj barier, blokad i zniekształceń (za)istnienia ogólnospołecznej debaty publicznej, kiedy obserwujemy raczej sektorowe dyskusje opierające się na przyciąganiu uwagi i wywoływaniu silnych emocji wśród różnych uczestników czy różnych publiczności.

W planowanym numerze „Kultury i Społeczeństwa” chcemy podjąć tematykę związaną z przemianami władzy symbolicznej i zmianami jej dysponentów. Zapraszamy do składania artykułów nawiązujących do poniższych wątków problemowych: 

• stare a nowe elity symboliczne (ciągłość władzy czy zmiany hierarchii);
• aktualne przejawy przemocy symbolicznej oraz przemiany norm i etyki komunikacji;
• demokratyzacja, manipulacja i kontrola – nowa równowaga władzy komunikacyjnej;
• etyczne i polityczne implikacje manipulacji, kontroli i dominacji w komunikacji;
• zmiany w kompetencjach komunikacyjnych i związane z tym wyzwania edukacyjne; 
• władza niewidoczna – reguły symbolicznej dominacji w nowym kontekście;
• sposoby symbolicznego tworzenia hierarchii społecznych, formy klasyfikowania, porządkowania i rangowania;
• złożona relacja współczesnego dyskursu publicznego i potocznego;
• mechanizmy kształtowania opinii oraz kontr-opinii publicznych;

Przedstawione wątki tematyczne mają na celu pobudzenie dyskusji nad zmianami władzy symbolicznej w obszarze komunikacji społecznej i politycznej. Autorki i autorzy są zachęcani do eksplorowania różnych kontekstów, perspektyw i skutków tych zmian w artykułach składanych do czasopisma. Teksty prosimy składać do 15 stycznia 2024 r.  

Numer jest współredagowany przez Sekcję Badań Komunikacji Społecznej PTS.

W razie dodatkowych pytań, prosimy o kontakt z redaktorkami numeru:

Barbarą Markowską-Marczak (barbara.markowska@civitas.edu.pl) i Anną Radiukiewicz (anna.radiukiewicz@ifispan.edu.pl).