2024-01-18

Pojęcie dobrostanu coraz częściej jest obecne w refleksji teoretycznej i praktyce społecznej. Może być rozumiane jako element pojęcia zdrowia, idea stymulująca aktywność  aktorów społecznych oraz jako narzędzie opisu kondycji społeczeństwa. Dobrostan stanowiący element pojęcia zdrowia kieruje uwagę ku jego „pozytywnym” aspektom, innym niż choroby, dysfunkcje czy dolegliwości tradycyjnie stanowiące przedmiot medycyny. Dobrostan w ujęciu subiektywnym sprowadza się do kwestii samopoczucia, akcentuje introspekcyjne aspekty oraz podmiotowość pacjenta, nierzadko marginalizowaną w praktyce medycznej. Kondycja społeczeństw, jej poprawa lub pogarszanie się, może być opisywana za pomocą wskaźników dobrostanu jednostek, takich jak samoocena zdrowia, zadowolenie z życia czy długość życia.

Z punktu widzenia jednostki przyczynami pogorszenia dobrostanu mogą być choroby, szczególnie te, które powodują trudności w codziennym funkcjonowaniu, stres związany z naturalnymi procesami biologicznymi (np. starzenie organizmu, poród) czy wydarzeniami życiowymi, różnorodne problemy związane z funkcjonowaniem w mikrostrukturach (np. rodzinie, grupie zawodowej) i korzystaniem z instytucji medycznych (np. ich dysfunkcjonalność) oraz będące skutkiem zachodzących w otoczeniu społecznym procesów czy gwałtownych zmian (wzrost nierówności społecznych, presja konsumpcji, bezrobocie, migracje, pandemia COVID-19). Niewątpliwie, w procesie budowania i podtrzymania dobrostanu jednostek szczególną rolę odgrywają takie czynniki, jak wsparcie społeczne, solidarność społeczna czy zaufanie.

Idea dobrostanu, pojmowanego szerzej niż w klasycznej definicji zdrowia, przeniknęła do świadomości społecznej, stymulując osobiste dążenia do samorozwoju, harmonii, spełnienia czy szczęścia, co z kolei przyczynia się do rozwoju „przemysłu wellbeingu”, ale także do wdrażania strategii i programów „wellbeingu” w różnych instytucjach, np. zakładach pracy. Praktyki te stały się również elementem stylu życia, zwłaszcza klasy średniej. „Wellbeing” traktować można zatem jako fenomen kulturowy, a także ekonomiczno-polityczny, który kształtuje sposoby myślenia i działania nie tylko będące wyrazem troski o siebie, ale również oparte na  charakterystycznych dla późnego kapitalizmu zasadach ekonomii zysku.

W kolejnym numerze czasopisma „Kultura i Społeczeństwo” zapraszamy do podjęcia refleksji między innymi nad:

• znaczeniem pojęcia dobrostanu, w tym nad jego wskaźnikami, ich ewolucją oraz praktycznym zastosowaniem;
• zróżnicowaniem życiowego dobrostanu, w tym pod względem klasowym, płciowym, pokoleniowym;
• społecznymi zmianami i wydarzeniami, takimi jak wzrost nierówności, presja konsumpcji, bezrobocie, pandemia, migracje, które wpływają na dobrostan jednostki i społeczeństwa jako całości;
• znaczeniem wsparcia, solidarności społecznej oraz zaufania w budowaniu i utrzymaniu dobrostanu jednostek i grup;
• skutecznością strategii i programów wsparcia dobrostanu w miejscu pracy, szkole czy innych instytucjach społecznych;
• „wellbeingowymi” praktykami, biznesem oraz dyskursem w kontekście współczesnego kapitalizmu.

Prosimy o przygotowanie tekstów zgodnie z wymogami edytorskimi przedstawionymi na stronie: http://www.kulturaispoleczenstwo.pl/ i ich przesłanie na platformę: http://czasopisma.isppan.waw.pl/index.php/kis/about/submissions

Termin składania tekstów: 15 kwietnia 2024 r.

Numer powstaje we współpracy z Sekcją Socjologii Zdrowia i Medycyny Polskiego Towarzystwa Socjologicznego

Z wyrazami szacunku,

dr n. społ. Agnieszka Borowiec

dr hab. n. społ. Małgorzata Synowiec-Piłat