Wobec ziemi. Pomiędzy alienacją a zakorzenieniem


Abstrakt

The article concerns that aspect of human existence that is frequently neglected both in everyday reflection and in social and humanistic research; namely, earth (soil). It attempts to make a synthetic reconstruction of the relations binding man with the soil preferred in western culture. Apart from identification of the predominant relations, which can be boiled down to it being treated as inanimate matter that is exploited, other concepts are also presented in which soil is perceived as the fundamental medium in sustaining life, change, and the transformation and reshaping of everything that exists. The article comprises three fragments, focusing on practices in cultivation, burial, and celebratory forms of contact with the soil.


Słowa kluczowe

ziemia; uprawa; zakopywanie; błoto; odpadki organiczne

Abriszewski Krzysztof, 2007, Teoria aktora-sieci Bruno Latoura, „Teksty Drugie", nr 1-2, s. 113-126.

Altman Arie, Mesoudi Alex, 2019, Understanding Agriculture within the Frameworks of Cumulative Cultural Evolution, Gene-Culture Co-Evolution, and Cultural Niche Construction, „Hum Ecol”, 47(8), s. 483–497.

„Autoportret” 3 (67) 2019, numer tematyczny: Nieużytki.

Bakers M., Lanslor T., Eskelner M., 2019, Historia rolnictwa, tłum. C.S.B. Equipment, Cambridge Stanford Books (ebook, brak miejsca wydania).

Bakke Monika, 2010, Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.

Bauman Zygmunt, 1998, Śmierć i nieśmiertelność. O wielości strategii życia, tłum. Norbert Leśniewski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Bennett Jane, 2010, Vibrant Matter. A Political Ecology of Things, Duke University Press, Durham-London.

Blau Peter, 2006, Wymiana społeczna, w: Aleksandra Jasińska Kania, Lech M. Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne, Scholar, Warszawa.

Braidotii Rosi, Po człowieku, tłum. Aleksander Kowalczyk, Joanna Bednarek, PWN, Warszawa.

Chodzenie po trawnikach dozwolone, deptanie zabronione!, https://poznan.naszemiasto.pl/chodzenie-po-trawnikach-dozwolone-deptanie-zabronione/ar/c4-3214193 (23.08.2021).

Chromik-Krzykawska Anna, 2007, Między odrzuceniem a przyswojeniem: odpad udomowiony, „Kultura Współczesna”, nr 4, s. 32-44.

Cierpucha Piotr, Mokradła miejskie – przeszłość i przyszłość, 2021, https://wody.gov.pl/aktualnosci/1632-mokradla-miejskie-przeszlosc-i-przyszlosc (23.08.2021).

De la Bellacasa María Puig, 2017, Matters of Care: Speculative Ethics in More than Human Worlds, University of Minnesota Press, Minneapolis.

De la Bellacasa María Puig, 2019, Re-animating soils: Transforming human–soil affections through science, culture and community, „The Sociological Review Monographs”, Vol. 67(2), s. 391–407.

Desperate Haitians Survive on Mud Cookies, 2008, https://www.cbsnews.com/news/desperate-haitians-survive-on-mud-cookies/ (23.08.2021).

Domańska Ewa, 2021, Nekros Wprowadzenie do ontologii martwego ciała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Douglas Mary, 2007, Czystość i zmaza, tłum. Marta Bucholc, PIW, Warszawa.

Fall Michał, 2013, Jak to jest z trawką? Wolno czy nie wolno? Na tropie zakazów wchodzenia na trawnik, https://natemat.pl/69987,jak-to-jest-z-ta-trawka-wolno-czy-nie-wolno-na-tropie-zakazow-wchodzenia-na-trawnik (dostęp 23.08.2021).

Farmy wertykalne - co to takiego?, https://wertykalnefarmy.pl/farmy-wertykalne-co-to-takiego/ (23.08.2021).

Griffero Tonino, 2014, Who's afraid of atmospheres (and of their authority)?, „Lebenswelt”, nr 4.1, s. 193-213.

Haraway Donna, 2014, Manifest gatunków stowarzyszonych, tłum. Joanna Bednarek, w: Agnieszka Gajewska (red.), Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań, s. 241-260.

Hegel Georg Wilhelm Friedrich, 2002, Fenomenologia ducha, tłum. Świętosław Florian Nowicki, Aletheia, Warszawa 2002.

Howes David, 2005, Skinscapes. Embodiment, Culture, Environment, w: Constance Classen (ed.), The Book of Touch, Berg Publishers, New York.

Honneth Axel, 2012, Walka o uznanie: moralna gramatyka konfliktów społecznych, tłum. Jakub Duraj, Nomos, Kraków.

Ingold Tim, 2018, Splatać otwarty świat, tłum. Ewa Klekot, Dorota Wąsik, Dorota Leśniak-Rychlak, Instytut Architektury, Kraków.

Jakubowska Honorata, 2015, Wiedza pozadyskursywna i sposoby jej badania na przykładzie przekazywania i nabywania sportowych umiejętności, „Studia Socjologiczne”, nr 3, s. 173-191.

Kindschi Douglas, 2017, Coming from the earth: humus, humanity, humility, „Grand Rapids Press”, nr 09/14.

Krajewski Marek, 2020, (Nie)nawidzenia. Świat przez nienawiść, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków.

Kuhn Thomas, 2011, Struktura rewolucji naukowych, tłum. Helena Ostromęcka, Aletheia, Warszawa.

Latour Bruno, 2009, Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji, tłum. Agata Czarnacka, wyd. Krytyki Politycznej, Warszawa.

Lee Jae Rhim, My mushroom burial suit, Ted Global 2011, https://www.ted.com/talks/jae_rhim_lee_my_mushroom_burial_suit (23.08.2021).

Lepenies Wolf, 1996, Niebezpieczne powinowactwa z wyboru. Eseje na temat historii nauki, tłum. Anna Zeidler-Janiszewska, Oficyna Naukowa, Warszawa.

Locke John, 1992, Dwa trakty o rządzie, tłum. Adam Waldemar Czarnota, Zbigniew Rau, PWN, Warszawa.

Luhmann Niklas, Pojęcie społeczeństwa, w: Aleksandra Jasińska Kania, Lech M. Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne, Scholar, Warszawa.

Mattern Shannon, 2016, Of Mud, Media, and the Metropolis: Aggregating Histories of Writing and Urbanization „Cultural Politics”, nr 12(3), s. 310–331, https://read.dukeupress.edu/cultural-politics/article-abstract/12/3/310/25857/Of-Mud-Media-and-the-MetropolisAggregating (23.08.2021).

Modrzyk Ariel, 2013, Pomiędzy normatywizmem a realizmem. Od teorii uznania do radykalnie refleksyjnej krytyki społecznej, Ha!art, Kraków.

Mud day, https://worldforumfoundation.org/workinggroups/nature/mud-day/ (23.08.2021).

Nie wszystkie trawniki można deptać bez kary, https://www.rp.pl/artykul/541510-Nie-wszystkie-trawniki-mozna-deptac-bez-kary-.html (data dostępu 23.08.2021).

O’Brien Martin, 2013, Consumers, Waste and the „Throwaway Society” Thesis: Some Observations on the Evidence, „International Journal on Applied Sociology”, nr 3(2), s. 19–27.

Obrador Pau, 2012, Touching the Beach, w: Mark Paterson, Martin Dodge (ed.), Touching Space, Placing Touch, Ashgate, Burlington.

Palumbi Stephen R., 2001, Humans as the world’s greatest evolutionary force, „Science”, nr. 293, s. 1786–1790.

Pine Jospeh, Gilmore James H., 1998, Welcome to the Experience Economy, „Harvard Bussines Review”, Lipiec/Sierpień, s. 97-105.

Prokopiuk Jerzy, 1984, Rolnictwo biodynamiczne, „3-e Oko”, nr 1, 2, 4 i 5, https://www.gnosis.art.pl/e_gnosis/rozwidlone_sciezki/prokopiuk_rolnictwo_biodynamiczne1.htm (23.08.2021).

Radcliffe James, 2000, Humanity and Nature: The Problem of Alienation, w: tegoż, Green Politics, Palgrave Macmillan, Londyn, s. 46-63.

Rathje William L. Murphy Cullen, 1992, Rubbish! The Archeology of Garbage, HarperCollins, Nowy York.

Salazar Juan Francisco, Granjou Celine, Kearnes Matthew, Krzywoszynska Anna, Tironi Manuel, 2020, Thinking with Soils: Material Politics and Social Theory, Bloomsbury Academic, Nowy Jork.

Sloterdijk Peter, 2014, Musisz życie swe odmienić: o antropotechnice, tłum. Arkadiusz Żychliński, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Tańczuk Renata, 2017, Drony piękne jak motyle, natrętne jak komary i pracowite jak mrówki. Uwagi o naturze i sprawstwie bionicznych owadów, w: Rafał Nahirny, Aleksandra Kil-Matlak, Magdalena Zamorska (red.), Czego pragną drony? Od atrakcji wizualnej do spojrzenia władzy, Katedra, Gdańsk.

Thrall Peter H., Bever James D., Burdon Jeremy J., 2010, Evolutionary change in agriculture: the past, present and future, „Evolutionary applications”, nr 3(5-6), s. 405–408.

van den Berghe Pierre L., 2006, Łączenie paradygmatów: biologia i nauki społeczne, w: Aleksandra Jasińska Kania, Lech M. Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne, Scholar, Warszawa.

Zbytniewska Karolina, Krzyczkowski Maciej, 2020, Circular economy, czyli ekonomia zrównoważonego rozwoju, https://www.euractiv.pl/section/energia-i-srodowisko/news/circular-economy-czyli-ekonomia-zrownowazonego-rozwoju/ (dostęp 02.26.2020).

Pobierz

Opublikowane : 2022-06-15


Modrzyk, A., & Krajewski, M. (2022). Wobec ziemi. Pomiędzy alienacją a zakorzenieniem. Kultura I Społeczeństwo, 66(1), 3-23. https://doi.org/10.35757/KiS.2022.66.1.1

Ariel Modrzyk  arlmodrzyk@gmail.com
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu  Polska
https://orcid.org/0000-0002-5075-4180
Marek Krajewski 
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu  Polska
https://orcid.org/0000-0003-1555-7234




Inne teksty tego samego autora