CfP: Nabór artykułów do numeru „Kłopotliwe dziedzictwo - konteksty, interpretacje, działania.” (Tremin: 28.02.2023)

Redakcja „Kultury i Społeczeństwa” zaprasza autorów do udziału w numerze poświęconym tematom związanym z dziedzictwem przeszłości dezawuowanej, kontestowanej i wywołującej napięcia społeczne (np. Macdonald 2009). Można je nazwać dziedzictwem kłopotliwym – dziedzictwem, które z jakichś powodów czy w pewnych kontekstach jest bądź staje się problematyczne i/lub niechciane.

Dziedzictwo kulturowe traktujemy jako selektywny „proces nieustannej interpretacji przeszłości i wykorzystywania jej do współczesnych celów” (Purchla 2020:9), w którym dziedzictwo i pamięć są „nierozerwalnie związane ze swoimi przeciwieństwami: wydziedziczeniem i zapomnieniem” (Ashworth 2016: 67). Przyjmujemy, że dziedzictwo jest obrazem przeszłości powstałym na potrzeby współczesności – jej wartości, ale i strachów, dlatego też warto zadać pytanie o aktualną kondycję polskich społeczności, w których niechciane dziedzictwo (w jakiś sposób) istnieje. Dziedzictwo może być niewygodne m.in. ze względów autoidentyfikacyjnych, tożsamościowych, systemu wartości, pamięci jednostkowej i zbiorowej (społecznej) czy polityki historycznej i jej społecznego odbioru. W tym właśnie kontekście lokujemy zjawisko kłopotliwego dziedzictwa, zarówno materialnego, jak i niematerialnego.

Współczesne przemiany życia społecznego, tak w skali globalnej, jak i europejskiej czy polskiej skłaniają do badań i dyskusji nad „kłopotliwością” dziedzictwa kulturowego. Dziedzictwo bowiem nie funkcjonuje w próżni – jest wrażliwe na przemiany społeczne i kulturowe. Jak zatem w dobie ciągłego poczucia niepewności, które wywołują zjawiska i wydarzenia społeczne takie jak m.in. nasilone migracje, wojna w Ukrainie, pandemia, kryzys gospodarczy czy wzrost populizmu, kształtują się/przekształcają znaczenia konkretnych miejsc w kontekście ich przeszłości? Czy, a jeśli tak, to w jakim sensie, w jakiej skali i dla kogo dziedzictwo staje się czy nadal jest kłopotliwe? Jakie „problematyczności” i „strachy” dziedzictwa wyłaniają się w obliczu wielkich zmian i poczuciu niestabilności?

Zachęcamy do nadsyłania tekstów, będących zarówno teoretycznymi uogólnieniami
i interpretacjami, jak i prezentacjami lokalnych studiów przypadku, ukazujących różnorodne, często nowe i dotychczas nierozpoznane zjawiska związane z kłopotliwym dziedzictwem w Polsce.

Oto proponowane przez nas zagadnienia (nie wyczerpujące propowanego tematu): praktyki społeczne wokół kłopotliwego dziedzictwa; kulturowe/ społeczne napięcie między tym co (tożsamościowo) swoje i obce jednocześnie; dziedzictwo jako pole konfliktu/porozumienia; mechanizmy niepamięci i zapominania (dyskursy publiczne, dyskursy prywatne); przejawy przemocy wobec dziedzictwa; kłopotliwe dziedzictwo w ujęciu instytucjonalnym

Zachęcamy do nadsyłania tekstów nawiązujących do tych i innych kwestii z zakresu współczesnych zjawisk związanych z problematycznym dziedzictwem w Polsce. 

Bibliografia

Ashworth, Gregory J. 2016. Dziedzictwo i pamięć, wydziedziczenie i zapomnienie. Międzynarodowe Centrum Kultury jako część mojego dziedzictwa, w: „Rocznik Międzynarodowego Centrum Kultury”, nr 25: 62-73.  

Macdonald, Sharon. 2009. Difficult Heritage: Negotiating the Nazi Past in Nuremberg and Beyond. London and New York: Routledge.

Purchla, Jacek. 2020. Architektura Trzeciej Rzeszy w Polsce – dziedzictwo kłopotliwe?, w: Kłopotliwe dziedzictwo? Architektura Trzeciej Rzeszy w Polsce, (red. Jacek Purchla, Żanna Komar), Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury