Rząd tymczasowy RP wobec problemów terytorialnych w relacjach z Czechosłowacją. Część II: maj–czerwiec 1945 r.
Abstrakt
The article is a continuation of the study on Polish–Czechoslovak relations in the months after the Provisional Government of the Republic of Poland was formulated. It concerns the dramatic weeks from the end of World War II in Europe until the completion of the so-called Yalta Formula and the establishment of the Provisional Government of National Unity. During that period, the border conflict escalated to cover the issue of the post-war affiliation of the Kłodzko Valley, the Opole region and Lower Silesia. Trying to authenticate themselves to their societies, the governments of both countries pursued an aggressive policy in the matter of mutual delimitation, at times on the verge of open armed conflict. Both sought Soviet support for their territorial demands, trying to give the impression that they did not perceive Moscow’s cynical game, which provoked and then used the situation to make them even more dependent on each other. The article ends with the June round of Polish–Czechoslovak negotiations in Moscow, which were broken without any agreement on the key issue of the border.
Bibliografia
Źródła drukowane
Bliss-Lane A., Widziałem Polskę zdradzoną, Wydawnictwo Krąg, Warszawa 1984.
Československo-sovetské vztachy v diplomatických jednánķch 1939–1945. Dokumenty, Dil 2: (červenec 1943 – březen 1945), red. J. Nĕmeček et al., Státní ústřední archiv, Praha 1999.
Diplomatické pozadi uznání polské lublinské vlády. Dokumenty, red. I. Šťoviček, „Sbornik archivních praci” 43, č. 1, Praha 1993.
Dokumenty a materiály k dějinám československo-polských vztahů 1944–1948, red. W. Balcerak et al., Academia, Praha 1985.
Dokumienty i matieriały po istorii sowietsko-czechosłowackich otnoszenij, t. 4, kn. 1: mart 1939 g. – diekabr’ 1943 g., red. Č. Amort et al., Izdatielstwo Nauka, Moskwa 1981.
Dokumienty i matieriały po istorii sowietsko-czechosłowackich otnoszenij, t. 4, kn. 2: diekabr’ 1943 g. – maj 1945 g., red. Č. Amort et al., Izdatielstwo Nauka, Moskwa 1983.
Fierlinger Z., Ve službach ČSR. Pameti z druhého zahraničního odboje, Díl druhý, Dělnické nakladatelství, Nakladatelství Svoboda, Praha 1948.
Moskevská jednání o Těšínsku v červnu 1945 (komentované dokumenty), red. K. Kaplan, „Časopis Slezského zemského muzea”, No 50, série B, č. 1, Opava 2001.
Mrowczyk S., Sztab Zaolziański. Wspomnienie z działalności grupy powołanej w 1945 r. mającej poczynić przygotowania do przejęcia Zaolzia przez Polskę, „Przegląd Historyczny” 1993, nr 2.
Nowak K., Z zaolziańskich raportów do Jakuba Bermana, „Pamiętnik Cieszyński” 1993, t. 6.
Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty. 1912 – styczeń 1924, oprac. K.W. Kumaniecki, nakł. Księgarni J. Czerneckiego, Warszawa–Kraków 1924.
Rozmowy polityczne w sprawie utworzenia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej (czerwiec 1945 r.), oprac. W. Góra, A. Kochański, „Archiwum Ruchu Robotniczego” 1984, t. 9.
Sowietsko-polskije otnoszenija w 1918–1945 gg. Sbornik dokumientow w czetyrioch tomach, t. 4: 1939–1945, red. N.S. Lebiediewa, Moskowskij Gosudarstwiennyj Institut Mieżdunarodnych Otnoszenij MID Rossii, Moskwa 2017.
Stosunki gospodarcze polsko-czechosłowackie w latach 1945–1947. Zbiór dokumentów, oprac. J. Skodlarski, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015.
Teheran, Jałta, Poczdam. Dokumenty konferencji szefów rządów trzech wielkich mocarstw, tłum. W. Daszkiewicz, A.D. Rotfeld, Książka i Wiedza, Warszawa 1970.
Winiewicz J., Co pamiętam z długiej drogi życia, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1985.
Opracowania
Dubiański W., Zaolzie – trzeci akt dramatu, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2002, nr 8/9.
Frič D., Těšínská otázka v československé politice v letech 1918–1920 a 1945–1947, Filozofická fakulta, Univerzity Karlovy, Praha 2016.
Friedl J., Polská menšina v letach 1945–1956, w: Poláci na Tĕšínsku, red. R. Kaszper, B. Małysz, Kongres Poláků v České republice, Český Tĕšín 2009.
Friedl J., Z. Jirásek, Rozpačité spojenectví. Československo-polské vztahy v letech 1945–1949, Aleš Skřívan, Praha 2008.
Godulski H.G., Na Zaolziu. 1 maja 1945 – marzec 1947, „Zeszyty Historyczne” 1990, z. 91.
Kamiński M.K., Polsko-czechosłowackie stosunki polityczne 1945–1948, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1990.
Kaplan K., Československo v poválečné Evropĕ, Karolinum, Praha 2004.
Kastory A., Rewanż za Monachium. Z dziejów czechosłowackiej polityki wobec sąsiadów w latach 1945–1947, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1996.
Kowalski Z., Powrót Śląska Opolskiego do Polski, Instytut Śląski, Opole 1988.
Lach S., Rola grup operacyjnych w osadnictwie miejskim na ziemiach odzyskanych po II wojnie światowej, „Słupskie Studia Historyczne” 1997, nr 5.
Marczak T., Granica zachodnia w polskiej polityce zagranicznej w latach 1944–1950, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Historia” 1995, nr 123.
Materski W., Rząd Tymczasowy RP. Etap w legalizacji międzynarodowej Polski „lubelskiej”, w: Dylematy historii i polityki, red. R. Chwedoruk, D. Przęstek, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Warszawa 2008.
Michniak P.J., Kilka uwag nad problematyką Górnego Spiszu i Górnej Orawy w latach 1945–1947, „Dzieje Najnowsze” 2013, nr 2.
Mika N., Wkroczenie Armii Czerwonej na ziemię raciborską oraz represje wobec miejscowej ludności, w: Ziemia raciborska. Postacie. Zjawiska historyczne. Gospodarka, red. idem, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2014.
S. Mrowczyk, Sztab Zaolziański. Wspomnienie z działalności grupy powołanej w 1945 r. mającej poczynić przygotowania do przejęcia Zaolzia przez Polskę, „Przegląd Historyczny” 1993, nr 2.
Pałka J., J. Poksiński, Michał Żymierski 1890–1989, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2015.
Pałys P., Czechosłowackie roszczenia graniczne wobec Polski 1945–1947.
Racibórz. Głubczyce. Kłodzko, Wydawnictwo i Agencja Informacyjna WAW Grzegorz Wawoczny, Opole 2007.
Pałys P., Sytuacja uchodźców i uciekinierów z powiatów raciborskiego, głubczyckiego i kłodzkiego po czechosłowackiej stronie granicy w latach 1945–1951, „Przegląd Narodowościowy – Review of Nationalities” 2015, nr 4.
Pekárková D., Československo-polské hospodářské vztahy po roce 1945 se zamĕřením na zahraniční obchod, Vysoká škola ekonomická v Praze, Praha 2013.
Richter K., Přes krvavé řeky. ČS. východní odboj bez cenzury a legend, Jota, Brno 2017.
Roszkowski W., Polskie spojrzenie na geopolityczne konsekwencje konferencji jałtańskiej, w: Gra o świat. W stronę nowej Jałty?, red. J. Fiszer, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2018.
Rybicki H., Początki władzy ludowej na zachodnich i północnych obszarach Polski 1945–1949, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1976.
Sobór-Świderska A., Jakub Berman. Biografia komunisty, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2009.
Šedivý J., Kořalková K., Zahraniční politika ČSSR v letach 1945–1960, Státní nakladatelství politické literatury, Praha 1960.
Szymkowicz P., Polsko-czechosłowacki konflikt graniczny na odcinku Śląska Opolskiego i Opawskiego w latach 1945–1947, Instytut Śląski, Opole 2002.
Władze miejskie Wrocławia w latach 1945–1948, oprac. H. Okólska, Biuro Rady Miejskiej Wrocławia, Wrocław 2005.
Netografia
Chocholatý-Gröger F., Územní československo-polské spory a osud Moravců, www.goeast-mission.net/dateien/cz/127_031108.pdf.
Folprecht R., Nasi tankiste vitezili pri ostravske operaci, www.idnes.cz/technet/vojenstvi/ostravska-operace-ceskoslovenska-tankova-brigada.A200427_164817_vojenstvi_erp.
Minařík P., Velitelství JOSEF v čs – polském sporu o Tĕšínsko v létĕ 1945, https://armada.vojenstvi.cz/povalecna/studie-a-materialy/velitelstvi-josef-v-cs-polskem-sporu-o-tesinsko-v-lete- 1945.htm.
Piskoř J., Čechoslováci a Poláci proti sobĕ stáli s prsty na spouštích, Polskodnes.cz, 18.09.2018.
Instytut Studiów Politycznych PAN Polska
https://orcid.org/0000-0002-2040-362X
Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
